Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 8

[Creyt, Gerard]

CREYT (Gerard), in 1502 geboren te Turnhout, 1 Nov. 1578 als pastoor van Alphen overleden. In 1531 had hij te Tongerloo de kloostergeloften afgelegd en werd 30 Sept. 1545 gezonden naar Diessen, waar hij na den dood van den hoog bejaarden Laur. v.d. Heyden (overl. 18 Oct. 1545) tot pastoor werd benoemd. Enkele dagen na den dood van Andr. Winne (overl. 9 Jan. 1559), pastoor van het naburige Alphen, werd hij naar die parochie bevorderd. Bijna twintig jaren bestuurde hij haar met veel vrucht, zoodat hij in Sept. 1571 kon verklaren, dat de ‘eenighe, die hier voir tyden hebben suspect geweest van heresiën, hen selven nu ter tijt gebetert hebben’.

Met toestemming van zijn abt schonk hij een rente van ruim 31 gulden, aflosbaar met een kapitaal van 500 gulden, voor twee studiebeurzen, elk gevende 15 gulden jaarlijks. De een zou gegeven worden aan een jongen uit de parochie Alphen, de andere aan een uit Diessen, door den abt van Tongerloo op voordracht van de plaatselijke pastoors in overleg met de H. Geestmeesters, en wel voor een tijd van acht jaren, nl. twee jaren op de dorpsschool, drie jaren bij de broeders van 's Her-

[p. 339]

togenbosch of elders, en drie jaren aan de Hoogeschool van Leuven. De stichtingsakte, welke 26 Juni 1566 werd opgemaakt voor schepenen van Breda ten huize van burgemeester Buysen, geeft duidelijk de bedoeling aan van den stichter: ‘dat in deese periculoose tijden vol erreuren, dissentiën ende secten gheen saecke meer van noode is, dan dat jonghers aen de schole ende tot het studeren gehouden worden, om tot geleertheijt gecomen zijnde der heijligher christelicker kercke tegens alle valsche leeringen, erreuren ende verleydingen te mogen voirstaen ende goede, simple luyden in den oprechten christen geloove instrueren.’ Het kapitaal schijnt later voor de twee parochiën te zijn gesplitst, daar in 1652 de ontvanger-generaal Fl. Schuyl aanteekent, dat ‘de beurs van Alphen alleen maer is ontdeckt’. De inkomsten behooren nu onder de Generale Beurzen, waarover wordt beschikt door het provinciaal bestuur van Noord-Brabant.

Zie: jhr. A. v.d. Does de Willebois, Studiebeurzen (1906) IV, 467-474; W. van Spilbeeck, Necrologium de Tongerloo (1902), 222; Taxandria XXVI (1919), 93, XXVII, 8.

Juten