Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 8

[Civilis, Julius]

CIVILIS (Julius), aanzienlijk Bataaf, ons alleen bekend onder zijn romeinschen naam (vroeger onjuist Claudius C. geheeten), verkregen bij zijn begiftiging met het romeinsche burgerrecht. Wegens verzet tegen het romeinsche gezag onder Nero (54-68 n. Chr.) op bevel van den romeinschen legaat Fontejus Capito gevankelijk naar Rome gezonden, terwijl zijn broeder, Julius Paulus, gedood werd, keerde hij onder keizer Galba (najaar 68) naar het eiland der Bataven terug, schijnbaar zich onderwerpend aan het Romeinsche gezag. Gebruik makend van den strijd tusschen de keizers Vitellius en Vespasianus (69), stelde hij zich op de zijde van den laatste en veroorzaakte een opstand op zijn eiland, waarbij zich ook de Friezen en de Kaninefaten aansloten benevens andere naburige germaansche en gallische stammen. Hij viel de romeinsche legioenen van Hordeonius Flaccus, legaat van Germania Supe-

[p. 285]

rior, met succes aan en versloeg ze aan den Beneden-Rijn, waarop hij ze in Castra Vetera (bij Xanten) insloot, evenals in andere romeinsche vestingen aan den Rijn. Verbonden met de eveneens opgestane Galliërs, gelukte het hem de eene vesting na de andere te veroveren, ook Castra Vetera, waarna het romeinsche gezag aan den Rijn ophield tot bij Mogontiacum (Mainz) toe. Vespasianus, de list van Civilis en de zijnen doorziende, zond in het voorjaar van 70 een aanzienlijk leger onder Gallus Annius en Petilius Cerialis (z. ald.) naar den Rijn. De laatste slaagde er in den opstand te onderdrukken, drong Civilis weg uit Trier en naar het eiland der Bataven, dat Civilis zelf moest verlaten, waarna hij over den IJsel vluchtte en zich (eind Sept. 70) moest overgeven. Verder hooren wij niets meer van hem. Wij vernemen, dat hij slechts één oog had en grooten invloed ontleende aan zijn persoonlijkheid.

Zie: Tacitus, Historiae I, 59, IV, 13-79; V, 14-26.

Blok