Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 8

[Breda, Willem van]

BREDA (Willem van), kartuizer, overl. te Roermond 22 Sept. 1468. Aanvankelijk was hij geprofest monnik van de chartreuse op den Mont-Cornillon te Luik. Later heeft hij zich door een zoogenaamde tweede professie verbonden aan het kartuizerklooster Betlehem te Roermond, waar hij een tijdgenoot is geweest van Dionysius den kartuizer (dl. II, kol. 393). Hij heeft zich in zijn cel bezig gehouden met het afschrijven van boeken. In de stadsbibliotheek te Trier bevinden zich twee handschriften van een tractaat van Dionysius den kartuizer, getiteld Contra pluralitatem benefictorum ecclesiasticorum, door den roermondschen kartuizer Willem van Breda geschreven ‘manu antiqua et tremula’. Het eene beslaat fol. 162-186 van den codex no. 681, die afkomstig is uit de librije van het klooster St. German. Het andere vindt men in fol. 32-56 van den codex no. 685, afkomstig uit de boekerij van de benedictijnerabdij St. Alban te Trier. (Begin: Lata est porta et spaciosa via que ducit...; Einde:.... Qui est super omnia deus sublimis et benedictus. Amen). Het zou belangrijk zijn om door vergelijking van handschriften na te gaan of Willem van Breda de scriptor is geweest van vele of meerdere tractaten van zijn medekloosterling en of hij misschien geregeld als medewerker van Dionysius is opgetreden.

Een andere Willem van Breda heeft als monnik geleefd in het kartuizer nonnenklooster bij Gosnay in Picardië (Monasterium Montis Sancte Marie Virginis prope Gosnayum), waarvan hij vermoedelijk als vicarius de geestelijke leider was. Hij is de auteur van een drietal tractaten, welke nog in handschrift worden bewaard in de Bibliothèque Nationale te Parijs (Fonds latin, no. 17274). Dit hs. is in 1444 voltooid door Johannes Multoris en bevat de volgende verhandelingen: fol. 1a-202 b. Commentarius in psalmos (Begin: Beatus vir.... a beatitudine incipit doctrina David), fol. 203a-272b Meditationes super Genesim (Begin: Fac tibi archam de lignis.... Nota quod fabricatio archae fieri jussa est), fol. 273a-321 b: Commentarius in Canticum canticorum (Begin: Osculetur me osculo.... Quomodo sedet sola civitas.) In fol. 321b staat door den

[p. 215]

afschrijver aangeteekend, dat Guillielmus de Breda te Gosnay, die 7 November 1440 was overleden, deze tractaten heeft opgesteld in samenwerking met de moniales van zijn convent.

Een derde kartuizer Willem van Breda uit de 15de eeuw is Wilhelmus Apsel (dl. V, kol. 24), die in het klooster te Herne bij Edingen heeft geleefd en aldaar 4 Aug. 1471 is gestorven. Ook deze is auteur van meerdere geschriften. Hij wordt in de kronieken genoemd: ‘exquisitissimus operarius in arte ligandi fabrilique’.

Zie: Max Keuffer, Beschr. Verzeichnis der Handschriften der Stadtbibliothek zu Trier, Sechstes Heft (Trier 1910), codices 681, 685; A. Hulshof, Verslag v.e. onderzoek te Parijs naar handschriften, enz., belangrijk voor de gesch. v. Ned. (Utrecht 1912), 30; Dionysii Cartusiani Opera Omnia I (Monstrolii 1896), p. LXIV; D.A. Mougel, Dionysius der Karthäuser 1402-1471 (Mühlheim a.d. Ruhr 1898); Cartae Capituli generalis Ordinis Cartusiensis (Ms. Certosa del Galluzzo, Florence), 1869.

Scholtens