Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 8

[Aertsz., Willem]

AERTSZ. (Willem), alias Ysvogel, geb. te 's Hertogenbosch, terechtgesteld te Dambrugge bij Antwerpen in Jan. 1571.

Hij behoorde in 's Hertogenbosch tot de Hervormden, en werd als Willem Ys-Voghel op 28 Aug. 1568 door Alva ingedaagd en op 15 Febr. 1570 verbannen.

Hij bleef steeds in verbinding met uitgeweken Nederlanders, o.a. met Herman de Ruyter, toen deze van den Prins van Oranje een commissiebrief kreeg om Loevestein te verrassen. Nauwelijks was Loevestein op 9 Dec. 1570 genomen, of Willem Aertsz., die zich in die dagen in het geheim te 's Hertogenbosch ophield, kwam met eenige andere mannen op 11 Dec. 1570 onder Marcelis Hendricxz, bijgenaamd Trufel, op Loevestein Herman de Ruyter te hulp. Bij de herovering door de Spanjaarden op 19 Dec. 1570, werd hij gevangen genomen, en weldra op Loevestein gepijnigd en verhoord. Op wagens werden de gevangenen door Heusden naar 's Hertogenbosch gebracht, waar zij 28 Dec. 1570 aankwamen, en gelegd werden in het huis van Goessens van Hedel. Op 2 Jan. 1571 kwamen de gevangenen in Antwerpen aan en werden daar 's nachts jammerlijk gepijnigd. Bij vonnis van 12 Jan. 1571 werd hij te Antwerpen ter dood veroordeeld en eenige dagen later te Dambrugge gehangen. In Febr. 1571 werden

[p. 11]

den scherprechter zijn gemaakte kosten uitbetaald.

Zie over hem: Bor, Gelegenheyt van 's Hertoghenbosch (1630), 32; van Zuylen, Invent. Archief van 's Hertogenbosch II, 848; van Oudenhoven, Nieuwe Beschr. van 's Hertogenbosch (1670), 149; Acquoy, Herman de Ruyter; Hermans, Verzameling van Kronieken, 302; van Oudenhoven, Beschr. van 's Hertogenbosch, 119; Comm. Roy. d' Histoire, 3e serie, VII (1865), 46; Archief van Keulen, brief van 4 Jan. 1571, zie Hohlbaum, Invent. Hansischer Archive I, 283; Archief van Heusden, Stadsrekenboek van 1570; Papieren van prof. Dr. Acquoy in de Univ. Bibl. te Leiden, en vooral de afschriften van stukken over Loevestein in 1570, door ondergeteekende verzameld en berustende in de Bibl. van het Hist. Genootschap te Utrecht.

Vogels