Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 7

[Velde, Charles William Meredith van de]

VELDE (Charles William Meredith van de), geb. 4 Dec. 1818 te Leeuwarden, overl. 20 Maart 1898 te Mentone (begr. te Besançon) was de zoon van Jan van de Velde, officier van gezondheid 2e kl., en van Cornelia Maria Jonquière. Hij trad op 17-jarigen leeftijd in zeedienst, na een 4-jarige opleiding te Medemblik genoten te hebben en deed zijn eerste reizen naar onze west-indische koloniën en daarna met Z.M. ‘Triton’ naar Oost-Indië in 1838, waarbij hij den geheelen Archipel doorkruiste en Dumont d'Urville in de Molukken ontmoette. In 1840 werd hij voor twee jaren geplaatst aan het hydrografisch bureau te Buitenzorg. Ten tweeden male vertrok hij in 1845 naar O.I. maar nam reeds het volgende jaar zijn ontslag als luitenant ter zee en vertrok, via Ceilon, naar het Kaapland, waar hij een tweetal jaren als zendeling werkzaam was. Als kaartenmaker en aquarellist kwam hij echter weder tot zijn recht bij zijn bezoek aan Palestina en Syrië in 1851 en 52. Van de Velde's groote kaart van Palestina verscheen bij Justus Perthes te Gotha. Later (in 1861) maakte hij reizen, in opdracht van een internationaal comité, naar de christelijke Maronieten, die door de Turken en Druzen werden uitgemoord en uitgeplunderd. Hij verbeterde tevens de daareven genoemde kaart, in 1865 bij denzelfde uitgegeven. Bovendien verscheen als resultaat zijner onderzoekingen een boek: Reis in Palestina en Syrië, 2 dln., bij Kemink te Utrecht, met een engelsche vertaling te Edinburg en Londen in 1854 en een duitsche vertaling te Leipzig in 1855-56. Verder kwam een prachtuitgave Le Pays d' Israël te Parijs uit met talrijke platen naar aquarellen van den reiziger. Ook hield v.d.V. talrijke lezingen over Pales-

[p. 1226]

tina, zoowel in den vreemde als in Nederland. Als dokter was hij vroeger op de parijsche klinieken voorbereid, wat hem bij zijn reizen herhaaldelijk te pas kwam.

In 1864 schaarde hij zich onder de banier van het Roode Kruis, gedurende den pruisisch-deenschen oorlog, en andermaal was hij als zoodanig aan het hoofd der nederlandsche ambulance, gedurende den fransch-duitschen oorlog, te Versailles werkzaam. Langzamerhand nam de kunst hem geheel in beslag. Achtereenvolgens woonde hij te Brussel, Genève, Freiburg i.B. en vooral te Besançon. Ook toefde hij vaak in Schotland en Engeland, in de zwitsersche Alpen, in het zuiden van Frankrijk, Corsica, Italië enz. Zijn honderden aquarellen bevinden zich in handen van kunstliefhebbers en menigmaal ook gaf hij zijn werk voor een liefdadig doel. Hij is ongehuwd gebleven.

De heer J. de Vries zegt van hem: ‘Kalm en kloek als zeeman, welopgevoed als een edelman, eenvoudig en vroom Christen, zuinig voor zichzelven, mild voor anderen, vooral voor werken van liefde en geloof’. Hij vereenigde in zich den reiziger, den schilder en den zendelinggeneesheer en als hij niet even algemeen bekend is geworden als Livingstone en Moffat, ligt dit voor een groot deel aan zijn buitengewone nederigheid.

Zie: Tijdschrift Kon. Aardr. Genootschap, 1900, 94; Eigen Haard van 26 Nov. 1898; Bijdragen K. Inst. v.L. en Vk., 1913; Elzevier's Maandschrift 1913. De laatste twee bevatten kritieken over zijn schilderwerk, resp. in O.I. en in Palestina, van de hand van H. ten Kate. Verder: Tiele, Bibliographie van Land en Volkenk. (Amst. 1884).

Mulert