Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 7

[Petit, Jean François le]

PETIT (Jean François le), overl. waarschijnlijk na 1614, was omstreeks 1577 griffier te Béthune in het graafschap Atrecht. Overgegaan tot het Calvinisme, leerde hij te Antwerpen den Prins kennen, in wiens dienst hij kwam. Als fel voorstander van de landvoogdij des hertogen van Anjou, schreef hij tusschen 1579 en 1583 eenige pamfletten om het hertogelijk bewind aan te prijzen. Na den val van Anjou door de fransche furie, verliet hij den prinselijken dienst, waarna noch Oranje, noch graaf Maurits zich meer iets aan hem lieten gelegen liggen. Later vestigde hij zich als notaris te Middelburg (1595-98), waar hij in 1596 begon met de voorbereiding van zijn bekend geschiedwerk, dat later verscheen onder den titel: La grande chronique ancienne et moderne de Hollande, Zeelande, Westfrise, Utrecht, Frise, Overijssel et Groeningen jusques a la fin de 1600 recueillie tant des histoires desdites provinces que de divers autres auteurs (Dordrecht 1601, fol. 2 dln.). De waarde van deze kroniek is zeer verschillend. Het eerste deel is niets anders dan een fransche vertaling van de Divisiekroniek, aangevuld met berichten uit de andere gewesten dan Holland; het heeft dus geen zelfstandige waarde. Daarentegen is het tweede deel, dat met 1556 begint van veel grooter beteekenis: het is zelfstandig bewerkt na onderzoek van zeer veel documenten, die de schrijver in den loop der jaren had opgespoord. Ook zijn persoonlijke ervaringen zijn van groote waarde; vooral over Zeeland was hij bijzonder goed ingelicht; over de plannen en de politiek van den Prins weet hij door zijn persoonlijke relaties allicht iets meer dan de meeste andere geschiedschrijvers. Naar het schijnt, heeft hij subsidies genoten van de Staten van Holland, Zeeland, Friesland en Gelderland. Ook omtrent het geniale koopmansgeslacht der Moucherons verstrekt het boek waardevolle inlichtingen, daar de auteur in nauwe betrekking met hen stond. Ook heeft hij in zijn geschrift opgenomen het bekende anonyme pamflet Vraye narration et Apologie des choses passées aux Pays-Bas touchant le fait de la Religion en l'an 1566 .... enz. dat Fruin aan Marnix' betoog- en schrijftrant deed denken. Onder den verkorten titel Apologie des

[p. 955]

Protestans nam hij het in zijn werk op. Tot opheldering der gebeurtenissen in dat troebele jaar 1566 is le Petit's werk, door de uiterste schaarschheid van het origineel dezer apologie, trouw door alle latere historici geraadpleegd.

Behalve zijn Grande chronique heeft hij nog een beschrijving der Nederlanden gegeven, die door zijn zoon is uitgegeven: Nederlandts ghemeenebeste, bestaende in staeten, zoo alghemeene als bijzondere van 't hertoghdom Ghelre enz. in 't breede beschreven met alle haere steden, sterckten, vestingen ende aenmerckelyckste plaetsen, vergeleken met die van de Switsersche cantons, inhoudende de oirsaecken ende redenen, die beide beweeght hebben het jock van 't huys van Oostenrijck te verwerpen ende van haeren hals afteschudden (Arnhem 1615, 4^o). De vergelijking van Nederland en Zwitserland is goed gevonden, maar wordt niet doorgevoerd. De beschrijving van de Nederlandsche gewesten is de hoofdzaak; maar deze is niet steeds nauwkeurig en ook veelal verward.

Zie: van Hasselt, Geld. Maandwerk, II, 407 vlg.; Lekinne in Bibliophile Belge, XII, 330 vlg.; H.O. Feith in Bijdr. gesch. Groningen, VI, 320 vlg.; Nahuys in Revue numismatique belge (1867), 304 vlg.; de Wind, Bibliotheek der Ned. geschiedschrijvers, 282 vlg.; Fruin, Verspr. Geschr. I, 279, 351, III, 77, 97, 102, 116, 227, VII, 74, 86, 95, 100 vlg., 111, 169, 173 vlg., 189, 201 vlg., 255 vlg., 303 vlg., IX, 275 vlg.; Blok, Gesch. v.h. Ned. volk 2e dr. II, 673.

Brugmans