Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 7

[Overstraten, Mr. Pieter Gerhardus van]

OVERSTRATEN (Mr. Pieter Gerhardus van), gedoopt te Bergen op Zoom 19 Febr. 1755 als zoon van Johannes Hendricus van Overstraten, burgemeester dier stad, en van Catharina Wilhelmina Aelmans, overl. te Batavia als Gouv.-Gen. op 22 Aug. 1801. Van O. studeerde te Leiden in de rechten en vertrok 27 Aug. 1780 met ‘'t Slot ter Hooge’ van de Kamer Zeeland naar Indië als extra-ord. lid van den Raad van Justitie te Batavia, waar hij 19 April 1781 aankwam. Achtereenvolgens werd hij ordinair lid in 1783, advocaat-fiscaal in hetzelfde jaar, 2de secretaris der Hooge Regeering in 1784, eerste secr. in 1785, extra-ordinair Raad van Indië in 1789. Nu volgde 31 Aug. 1791 benoeming tot gouverneur en directeur van Java's Noordoostkust, in welk gewichtig ambt hij gedurende vijf jaar op voortreffelijke wijze werkzaam was. Kort na zijn optreden deed hij een reis naar de hoven van Soerakarta en Djokjakarta en toonde grooten tact en kordaatheid bij de moeilijkheden over de troonopvolging in Djokja. Verder gaf hij zich veel moeite voor de uitbreiding van de koffiecultuur in zijn gewest en moedigde ook de pepercultuur met succes aan.

Door de inmiddels in Indië opgetreden Commissie der Commissarissen-Generaal werd hij 16 Aug. 1796 tot opvolger van den G.G. Alting benoemd en als zoodanig tevens in het college der Comm.-Gen. opgenomen; 17 Febr. 1797 aanvaardde hij deze hooge functiën. Ook nu deed hij zich kennen als een rechtschapen en doortastend man; hij nam tal van maatregelen ter bescherming der inlanders tegen de toenemende knevelarijen van hun hoofden en verbood den ambtenaren het

[p. 938]

aannemen van geschenken. Sedert 1795 kwamen geen schepen meer uit het vaderland aan, terwijl de Engelschen, aangemoedigd door de brieven van den ex-stadhouder Willem V uit Kew, verschillende pogingen deden, om zich van de bezittingen der Comp. meester te maken. Van O. wist door flinke maatregelen leger en vloot met inlandsche manschappen te versterken en de goede verstandhouding met de inheemsche vorsten te handhaven. In Aug. 1800 kwam een engelsch eskader van 5 oorlogsschepen op de reede van Batavia aan; de Engelschen bezetten de eilanden Onrust en Kuiper en vernielden de daar liggende schepen; een eisch tot capitulatie van Batavia wees van O. manmoedig af. Toen de vijand na eenigen tijd op verschillende punten landingen beproefde, werd hij allerwegen teruggeslagen, waarop het eskader 9 Nov. de reede verliet. Nu richtten de Engelschen zich naar het oosten van den Archipel en slaagden er 21 Juni 1801 in Ternate te bezetten. Het bericht hiervan verhaastte den dood van van O., die sedert geruimen tijd ziek was. Hij overleed 22 Aug. 1801 en werd twee dagen later met groote statie begraven op het kerkhof te Tanah-Abang, dat hij zelf had laten aanleggen. Van O. was reeds begonnen het ongezonde Batavia als woonstad te mijden en verhuizing naar de hooger gelegen buitenwijken aan te moedigen, wat door Daendels geheel voltooid zou worden.

Van Overstraten was te Batavia gehuwd met Jacoba Maria Lodisio, dochter van den opperkoopman Jacob Lodisio; uit dit huwelijk was een zoon geboren, die jong is overleden. Zijn weduwe hertrouwde in 1805 met den toenmaligen G.G.A.H. Wiese en overleed in 1838 als diens weduwe te Utrecht.

Zie: van Rheede v.d. Kloot, De Gouverneurs- Generaal en Commissarissen- Generaal enz. ('s Gravenhage 1891) en de daar genoemde bronnen; de Jonge, Opkomst enz. XII, bl. XXXVI e.v. en 531 e.v.; Colijn, Nederlands Indië I, 364, 365; v. Deventer, Geschiedenis der Nederl. op Java, 286, 296, 302 e.v.; Dirk van Hogendorp, Mémoires (zie register); Meinsma, Geschiedenis v.d. Nederl. O.- I. Comp. 2de afd. bl. 2 e.v.

Stapel