Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 7

[Hildegaersberch, Willem van]

HILDEGAERSBERCH (Willem van), overl. in 1408 of in het begin van 1409, ontleent zijn naam aan het dorp Hildegaersberch bij Rotterdam, waar hij, zooals hij vijfmaal in zijn gedichten vermeldt, werd geboren, men neemt meestal aan vóór 1350. In de hollandsche grafelijkheidsrekeningen uit de jaren 1383-1408 (meegedeeld door Jonckbloet, Gesch. der Middelnederlandsche dichtkunst III, 593-617) komt zijn naam 20 keer voor als spreker of dichter, 19 maal treedt hij op voor het grafelijk hof in den Haag, eenmaal, in 1390, te Middelburg. Den eersten keer, 5 Febr. 1383, ontvangt hij als belooning ƒ 1. -, later meestal meer. 3 Juni 1408 vinden we zijn naam voor het laatst, hieruit en uit het feit, dat Willem VI 12 April 1409 een boek kocht met gedichten, die, zooals de rekening vermeldt, Willem van Hildegaersberch gemaakt had, leidt men zijn sterfjaar af. Uit zijn laatste gedichten krijgen wij den indruk, dat hij zich oud voelt en genoeg heeft van het leven. Als het vers Hoe men voer die ere gaet schulen werkelijk betrekking heeft op Dirc van den Rijn, commandeur van de Duitsche orde en eerste geestelijke aan de Sint Pieterskerk te Leiden, wat wel waarschijnlijk is, dan moet Hildegaersberch voor 1375 zijn opgetreden, daar Dirc in 1375 door een anderen commandeur werd vervangen. In verband met deze feiten neemt men aan, dat hij vóór 1350 is geboren.

We bezitten een verzameling van 120 gedichten, die voor het grootste deel, zoo niet alle, door hem zijn geschreven, de naam Willem van Hildegaersberch komt er 28 maal, de naam Willem alleen bovendien nog 11 maal in voor. Ze zijn bewaard in 2 volledige handschriften, een uit het midden der 15de eeuw, toebehoorende aan de Koninklijke Bibliotheek in den Haag, een van 1469 in het bezit van de Bourgondische Bibliotheek te Brussel. Verder bestaan er nog fragmenten van een waarschijnlijk oorspronkelijk volledig handschrift te Rostock, terwijl enkele gedichten verspreid in andere handschriften voorkomen. We leeren den dichter uit zijn werk kennen als een niet zeer bele-

[p. 593]

zen man, die zelf lijdt onder zijn gebrek aan ontwikkeling en er rond voor uitkomt, dat hij zijn kunst om den broode beoefent. Zijn werk verraadt den invloed van Maerlant en Boendale, de Lekenspieghel wordt door hem met name genoemd. Hij geeft godsdienstige en zedekundige beschouwingen, historische en politieke gedichten, dierfabels en boerden. Het gedicht Van den tien gheboden, dat misschien tot zijn eerste werken behoort, schreef hij op verzoek van de abdis van Rijnsburg, waarschijnlijk Agnes de Hornes. Het is mogelijk, dat hij door haar met hertog Albrecht van Beieren in betrekking is gekomen. Op de bruiloft van hertog Albrecht met zijn tweede gemalin Margaretha van Kleef, sprak hij 5 April 1393 met Jan van Raemsdonck, waarschijnlijk heeft hij bij deze gelegenheid Van feeste van hylic gedicht. Uit sommige verzen blijkt, dat de schrijver sympathie gevoelt voor de Kabeljauwsche partij, in het gedicht Van den sloelel trekt hij partij voor de stad Leiden, die bij Albrecht in ongenade was gevallen. Ook in andere gedichten vindt men toespelingen op gebeurtenissen uit dien tijd.

Zie: Gedichten van Willem van Hildegaersberch, uitgegeven vanwege de Maatschappij der Ned. Letterkunde door W. Bisschop en E. Verwijs ('s Grav. 1870), met uitvoerige inleiding; Petit, Bibliografie der Mnl. taal- en letterkunde I, 295, II 219; W.T. Tiemeyer, Klankleer der gedichten van Willem van Hildegaersberch (1916); Tijdschrift voor Ned. taal- en letterkunde 37 (1918), 154-160, 38 (1919), 311-312.

Scholte