Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 6

[Veen, Otto van]

VEEN (Otto van), zoon van Cornelis Jz. v. Veen (zie art.) en Geertruide van Neck, ook Vaenius of Venius genoemd, de oudste broeder van Simon (die volgt), werd in 1557 op den huize Lokhorst te Leiden geboren, overl. 6 Mei 1629 te Brussel. Zijn eerste vorming in de kunst genoot hij bij den bekwamen Isaac Claesz van Swanenburch (Isaac Nicolai). Zijn vader, die de zaak des Konings getrouw bleef, nam hem in 1572 mede naar Luik. In die prins-bisschoppelijke stad kwam de 14-jarige knaap onder leiding van Dominicus Lampson, een dichter en niet onervaren schilder, die kanunnik van St. Denis was. Ten einde de italiaansche meesterstukken te bestudeeren, vertoefde O.v.V. van 1575 tot 1580 in de eeuwige stad, als huisgenoot van kardinaal Madrucci. Op zijn terugreis werd hij door Ernst van Beieren, aartsbisschop van Keulen en prins-bisschop van Luik, in wiens hofdienst hij stond, met een opdracht naar den kunstlievenden keizer Rudolph II te Weenen gezonden. In Nederland teruggekeerd, verwierf hij de bescherming van Alexander Farnese van Parma, wiens hofschilder hij werd en wiens portret hij meermalen vervaardigde. In 1584 bevindt hij zich voor korten tijd weer bij zijn familie te Leiden. Tot aan Parma's overlijden in 1592 woonde hij te Brussel, maar in het volgende jaar vestigde hij zich voorgoed te Antwerpen, waar hij gedurende vier jaren een van Rubens' leermeesters werd en in den echt trad met een aanzienlijke en schatrijke jonkvrouw Anna Loots, die hem acht kinderen schonk. In 1611 werd zijne dochter Catharina gedoopt, waarbij zijn

[p. 1298]

broeder Mr. Pieter van Veen als peter optrad. In de Scheldestad, waar hij als meester in het schildersgilde in 1593 werd ingeschreven, bewoonde hij een prachtig huis, het Koningshoofd genaamd, gelegen in de voormalige Bargiestraat, thans Otto Veniusstraat genoemd. Met buitengewoon welslagen beoefende hij de schilderkunst. Een door hem geschilderd portret van den aartshertoglandvoogd Ernst van Oostenrijk, wordt op het Belvedère te Weenen bewaard. Door de aartshertogen werd hij tot hun hofschilder benoemd en in 1620 tot opzichter aangesteld van het muntwezen te Brussel, waar hij zijn laatste dagen sleet. De meeste schilderstukken van O.v.V., veelal van godsdienstigen aard, bevinden zich in de musea en kerken van Antwerpen, Brussel, Gent en Weenen. Van zijne hand zijn de 12 voorstellingen uit den opstand der Batavieren tegen de Romeinen, die in 1611 reeds door Ant. Tempesta in plaat werden gebracht. Deze 12 schilderijen werden in 1613 door gecommitteerden der Staten-Generaal aangekocht voor 2200 gld. en in 1713 uit de nalatenschap van prins Willem III voor 1500 gld. en toen geplaatst in de Treveskamer, waarna zij in 1808 naar het Rijksmuseum te Amsterdam werden overgebracht. Meermalen heeft Otto van Veen de verlokkende uitnoodigingen van den aartsbisschop van Salzburg, den keizer, koning Philips III van Spanje en Hendrik IV van Frankrijk, die hem een jaarwedde van 400 kronen aanbood, afgewezen.

In het Museum te Brussel vindt men nog van hem: eene kruisdraging, een Heilige Familie en Christus op den berg; in de kathedraal te Antwerpen: Het Avondmaal, en in het Museum aldaar: de Barmhartigheid van St. Nicolaas, St. Nicolaas wonderen doende, St. Lucas voor den proconsul, een portret van Sonnius en van Miraeus, de Roeping van den H. Andreas. In de Andreaskerk hangt: de Marteldood van den H. Andreas; in de St. Jacobskerk: Het Laatste avondmaal, zijn beste werk; in de St. Baaf te Gent: De opwekking van Lazarus; in de St. Catharinakerk te Brussel: Christus in het graf. Verder schilderde hij een allegorische voorstelling van den keizer, zijn gemalin en zijn hof bij de prediking van den H. Johannes in de Woestijn.

Van Otto van Veen verschenen verder: Vita D. Thomae Aquinatis, 30 pl. naar O. Venius; Horatii Flacci imagines (103) in aes incisae notisque illustratae studio Othonis Vaenii (Antverpiae); Amoris divini emblemata, studio et aëre Othonis Vaenii concinnata Latine, Graece, Hispanice et Belgice (Antverpiae 1615, 60 pl.); Amorum emblemata, etc. (Antv. 1608); Emblemata amatoria aliquot selectoria., etc. (Amst. 1618); Théatre moral de la vie humaine représenté de plus de 100 tableaux tirés d' Horace, par O.V. Deze platen zijn uit de Emblemata Horatii en de tekst uit de Doctrine des Moeurs.

Zijn portret geschilderd door hemzelf is in het Louvre te Parijs, door zijn dochter Geertruid in het Museum te Brussel; voorts prenten door Aeg. Rucholle, H. Hondius, Waldreich, J. Ladmiraal, P. Pontius, N. de Larmessin.

Literatuur: zie onder Simon. v.V.

Kleijntjens