Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 6

[Troyen, Jan van]

TROYEN (Jan van) Janszoon, alias Jan Janszoon, geb. te Rotterdam in 1535, overl. te Amsterdam 23 Nov. 1570. Zijn vader was schipper en woonde in 1570 in Amsterdam. Zijn moeder heette Martina Hendriksdr. en overl. 1559.

Van zijn jeugd af voer de zoon op zee. Hij komt in 1557 voor, wonende te Rotterdam op ‘die Middeldam’ en is aangeslagen voor 10 stuivers. Als aanhanger der hervorming moest hij bij de komst van Alva vluchten en ging met vrouw en kind in een voorstad van Emden wonen. Begin 1569 behoort hij tot de eerste Watergeuzen, die van den Prins van Oranje een kaperbrief kregen. In zomer 1569 werd hij in de haven van Bordeaux aangehouden, maar het beslag werd opgeheven. Hij zeilde naar de Engelsche kust en zijn schip werd door admiraal Dolhain bij de vloot aangenomen. Van Troyen werd schipper op de Post van Haarlem, het admiraalsschip van Dolhain. Met de Geuzenvloot zeilde hij naar het Vlie, waar Dolhain hem 16 Sept. 1569 den eed van trouw afnam; 28 Sept. 1569 zeilde men naar de Eems, waar hij einde Oct. 1569 tijdens een storm zijn schip en goed verloor. In Oct. van hetzelfde jaar ontneemt hij aan een schipper op de Eems diens scheepsboot. In het voorjaar 1570 gaat hij voor eigen rekening vrijbuiten en plunderde 10 Mrt. 1570 in het Goereesche Gat het marktschip op Amsterdam. Vergeefs trachtte de stadsregeering hem te grijpen. Van Troyen zeilde naar Norden en verkocht daar den buit. In Mrt. 1570 neemt de ambtman van Norden zijn jachtschip in beslag, dat het eigendom was van een weduwe in Enkhuizen; men ontnam hem eenige geroofde goederen en gaf die terug aan de eigenaars in Groningen en Zwolle. 9 Apr. 1570 werd hij onverwachts in Emden gevangen gezet, op verzoek der regeering van Amsterdam; hij verdedigde zich

[p. 1288]

door zijn kaperbrief en kwam 1 Mei 1570 vrij. Op 12 Juni 1570 rust hij in Emden weer een schip uit en verzamelt volk; bij Borkum gaat hij met Menninck en Ruychaver een verbond aan. 's Avonds 14 Juni 1570 komt men bij het Vlie, om daar drie spaansche oorlogsschepen te verdrijven; de onderneming mislukt en 15 Juni 1570 wordt van Troyen na een dapperen strijd gevangen genomen. 18 Juni 1570 wordt hij in Amsterdam streng verhoord. Op de dagvaart van 19 Juni 1570 werd aan de Staten van Holland het feit bekend gemaakt. Woedend dreigden de Watergeuzen om elken Amsterdammer te zullen hangen, zoodat de regeering huiverig werd. Maar Alva beval 16 Sept. 1570 dat men van Troyen dadelijk moest vonnissen; 20 Nov. 1570 besloot de vroedschap hem te hangen, en 23 Nov. 1570 is het vonnis aan een galg in de Volewyck voltrokken.

Zie: v. Vloten, Nederl. Volksopst. (1858), I, 150-157, 289-291, 297-307; Wagenaar, VI, 308; Franz, Ostfriesland und die Niederl. 109, 135, 140; Resolutiën van Holland, 1570, 415; Memorieboek van Rotterdam, 1557, 457; Altmeyer, Gueux de Mer, 37; ter Gouw, Gesch. van Amsterdam VI, 331-332; Papieren van Nicolaas Ruychaver in het Rijksarchief te Haarlem, in afschrift Krijgsk. Archief Gen. Staf; Dietsche Warande VIII (1867), 432; Wagenaar Beschr. van Amsterdam III, 306; Hagedorn, Ostfrieslands Handel, 236; Defensionales, 73 v.

Vogels