Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 6

[Oliveyra, Salomon de]

OLIVEYRA (Salomo(n) de), opperrabbijn, hebraïst en belletrist bij de portugeesche Joden van Amsterdam, overl. aldaar 23 Mei 1708. Hij was de zoon van den rabbijn David Israël de Oliveyra te Amsterdam, was predikant van verschillende weldadigheidsinstellingen bij die gemeente en opvolger als opperrabbijn (haham) van Jacob Sasportas, overleden in 1698. Als leeraar van het genootschap ‘Keter Tora’ volgde hij Mozes Raphaël de Aguilar op. In 1652 begon zijn uitgebreide litteraire werkzaamheid; toen gaf hij een portugeesche vertaling van den Canon van Avicenna uit, dien Sousa gebruikte voor zijn Vestigios de lingua Arabica em Portugal (Lissabon 1798, 1830). Op jeugdigen leeftijd beoefende hij reeds de hebreeuwsche poëzie en dichtte gelegenheids- en liturgische gedichten in den trant der middeleeuwsche feestgedichten (pioetiem). Hij gaf deze uit in zijn hebreeuwsch woordenboek Scharschot Gabloeth (Amst. 1665), dat samen met zijn Hajeleth Ahabin, een hebreeuwsch leerboek over redekunst met oefeningen, verscheen (Amst. 1665, Weenen 1818). Voor schoolgebruik publiceerde hij zijn Ets Chajiem, een hebreeuwscharameesch-portugeesch woordenboek (Amsterdam 1682). Dan volgde Lajieth Raänan, moeilijke talmoedische en hebreeuwsche wetenschappelijke termen met hebreeuwsche raadsels (Amsterdam 1683). Dan Ilan sche Anafan Meroebien, een portug. woordenlijst met verbeteringen op Ets Chajiem (Amsterdam 1683), Jad Laschon en Dal Sefatajiem, een hebreeuwsch handboek met korte arameesche grammatica (Amsterdam 1688). In het zelfde jaar deed hij te Amsterdam zijn woordenboek van rabbijnsche terminologie verschijnen Darké Noam, gezamenlijk met zijn Darké Adonai. Weder verschenen in 1665 Taäme ha Teamiem, over de uitspraak met den tekst van den Pentateuch, waarvan het psalmengedeelte in 1670 herdrukt werd. Wij noemen nog Calendario fazil y curioso de las tablas Luncares (Amsterdam 1666-1726 met den tekst van den

[p. 1080]

Pentateuch, en Amsterdam 1687 met Cinculo de los Tequphot). Voorts Ensena ȧ Pecadores que contiene diferentes obras mediante las quales pide al hombre piedad á su Criador (Amst. 1666), een portugeesche vertaling van een gedeelte van Jesaja Hurwits' bekende werk. In handschrift bleef bewaard zijn Perach Schoeschan, Ramelhete de Flores, een verzameling van vijftig verhandelingen over de schoone kunst, grammatica, logica, de deugd, de feesten enz. (Cat. de Castro N^o 530). Van zijn vele kleinere geschriften noemen wij nog Laberintos, inwijdingszangen voor de portug. synagoge (1675), zijn predicatie van dat jaar (1675), zijn grafrede over Chacham Aboab (1693) en Breve compendio (1687).

Zie: Jewish Encyclopaedia IX, 394; Mendes dos Remedios, Os Judeus Portugueses em Amsterdam (Coimbra 1911) 108 vlg.; D. Henriques de Castro, De portug. Synagoge (den Haag 1875) 29, 32 en 34, aant. 33 en bijlage II.

Zwarts