Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 6

[Loon, Folkert Nicolaas van]

LOON (Folkert Nicolaas van), talentvol friesch scheepsbouw- en werktuigkundige, geb. te Harlingen 6 Dec. 1775, overl. 13 Dec. 1840, zoon van Mr. Nicolaas van Loon, advocaat en houthandelaar aldaar en Trijntje Schellingwouw. Hij verloor zijn moeder op vier-, zijn vader op zevenjarigen leeftijd en werd nu aan de zorg toevertrouwd van zijn voogd Ds. B. Jongsma te Peins. Hier openbaarde zich reeds zijn aanleg voor den scheepsbouw door het teekenen en samenstellen van kleine schepen. Na zich te Harlingen eerst op den handel te hebben toegelegd, werd hij door de ongunst der tijden genoopt naar een andere betrekking uit te zien. Hij werd in 1798 secretaris van Rauwerderhem, in 1806 commissaris voor de verpondingen, in 1811 ontvanger, later controleur der directe belastingen en maire der gemeente Rauwerd, in 1822 controleur te Dokkum, totdat hij in 1824 van deze betrekking ontslag kreeg en zich vestigde te Harlingen. Gedurende zijn 20-jarig verblijf te Irnsum (gem. Rauwerderhem), waar hij tevens een hout- en boterhandel dreef, hield hij zich steeds met oefeningen in scheepsbouw en werktuigkunde bezig en bezocht daarvoor zelfs buitenlandsche werven. Hij ging daarbij van het beginsel uit, dat de burgerlijke scheepsbouw in Nederland in de laatste jaren niet in dezelfde mate als de scheepsbouw voor de marine en de burgerlijke bouwkunde was vooruitgegaan. De scheepsbouwers waren z.i. te zeer gehecht aan hun oude wijze van bouwen naar de eens gemaakte modellen en legden zich te weinig op de teekenkunst toe. Hij vond nu een nieuwe teekenwijze uit en maakte eenvoudige machinale teekeninstrumenten, waarmede het zeer gemakkelijk was om al de lijnen der teekening van een snelvarend schip te trekken. Met deze uitvinding stond een tweede in verband, n.l. die van de

[p. 965]

loeflijn, een lijn tusschen de kiel van het schip en de oppervlakte van het water, die hij, tot modelleering in de lengte en tot bepaling van het punt der meeste wijdte, als het grondbeginsel der snelheid en van de beste modelleering beschouwde. Op dit grondbeginsel zijn vervolgens een aantal snelvarende schepen onder zijn opzicht gebouwd. De resultaten van zijn studie gaf hij in Beschouwing van den Nederlandschen scheepsbouw met betrekking tot deszelfs zeillaadje (Haarlem 1820) en Handleiding tot den burgerlijken scheepsbouw, met atlas van 20 platen, ontworpen ten gevolge van het Koninkl. besluit dd. 31 Juli 1837 (Workum, 1838). Hij vervaardigde velerlei werktuigen, o.a. een kunstig samengestelde steigermachine, waarop hij koninkl. octrooi ontving, een turfpersmachine en het model eener nieuwe pont voor de oude schouw. Hij ontwierp een betere inrichting der friesche trekschepen, die van regeeringswege werd ingevoerd. Verder deed hij allerlei uitvindingen ter verbetering van verschillende onderdeelen van het schip. Hij was tweemaal gehuwd, de laatste maal met Jelliana Anna Coulon.

Zie: W. Eekhoff in de Leeuwarder Courant van 2 Maart 1841.

Wumkes