Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 6

[Kramm, Christiaan]

KRAMM (Christiaan), zoon van Jacob en Maria van Heffen, geb. te Utrecht, 18 April 1797, overl. aldaar 24 Mei 1875; was ongehuwd.

Kramm's vader handelde in wollen stoffen. Christiaan werd in 1810 in de leer gedaan bij N. van Voorst een groot-zilverwerker. In 1815 werd hij geheel belangeloos opgenomen in het atelier van den kunstschilder P.C. Wonder. Spoedig reeds kon hij zelf teekenonderricht geven in de beste utrechtsche families. In 1820 maakte hij het plan voor een schouwburg te Utrecht, enkele jaren later voor een kazerne. In 1823 maakte hij een bouwkundige teekening van de Dom voor een duitsch prachtwerk. Daardoor op de hoogte gekomen van de bouwvalligheid van de Dom, was hij het, die benoemd werd om de eerste herstelling te leiden. In 1826 werd hij benoemd tot directeur der stads-school van Bouwkunde te Utrecht en trad spoedig daarna tevens op als bouwkundige. Vele groote gebouwen en woonhuizen zijn onder zijne leiding tot stand gekomen, ook ging hij voort met schilderen en met het restaureeren van oude schilderijen, waarin hij een hooge trap van volkomenheid heeft bereikt. Vele portretten en miniaturen van bekende tijdgenooten heeft hij gemaakt.

Kramm had sedert vele jaren voor alle benoemingen en lidmaatschapsaanbiedingen van genootschappelijken aard beleefd bedankt.

Zijne publicaties zijn: Proeve der werkdadige Doorzigtkunde, om voor zich de samenstelling te regelen en naar de natuur te teekenen, naar het Fransch (1830); Kunst om zich tegen de werking der vlammen te beveiligen, ter behoeding van spuitgasten en tot redding van menschen, die zich in den brand bevinden enz., naar het Fransch (1833); Nieuw uitgevonden stelsel van Timmerwerk van

[p. 894]

Louis Laves, naar het Fransch (1844); De Goudsche glazen of beschrijving der beroemde geschilderde kerkglazen van de Groote of St. Janskerk ter Coude, benevens de geschiedenis der St. Janskerk der glazen, der cartonteekeningen enz. waarbij is gevoegd een afzonderlijk levensbericht der beroemde glasschilders, de gebroeders Dirk en Wouter Crabeth (1853); De levens en werken der Hollandsche en Vlaamsche Kunstschilders, Beeldhouwers, Graveurs en Bouwmeesters van den vroegsten tot op onzen tijd (1857-64, 7 deelen met 1773 pagina's). Dit laatste is natuurlijk zijn hoofdwerk, een werk eigenlijk van zijn geheele leven. Verder schreef hij nog artikelen in tijdschriften.

Van zijn portret bestaat een prent door J.W. Kaiser en een door een onbekend kunstenaar in J. Immerzeel, De levens en werken enz. 134.

Deze bijzonderheden zijn ontleend aan hetgeen J.J.F. Wap, een vriend van Kramm, over hem schreef voor in het laatste deel (aanhangsel) van de Levens enz., daar Kramm zich zelf daarin niet had vermeld.

van der Vies