Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 6

[Hamelau, Johannes]

HAMELAU (Johannes), geb. te Amsterdam 23 Maart 1737, overl. ald. 23 Sept. 1804. Hij studeerde te Amsterdam en te Rostock en werd luthersch predikant te Amersfoort 17 Aug. 1760, te Bodegraven 14 Febr. 1762, te Leiden 11 Oct. 1772, te Amsterdam in 1779. In deze laatste gegemeente ontstond een conflict tusschen de rechten de vrijzinnige predikanten sedert 1786. Eindelijk stond Hamelau als rechtzinnige alleen tegenover vijf ambtgenooten. Een nieuwe gemeente zou worden gesticht, waarin geen andere leer zou verkondigd worden dan die vervat is in de symbolische geschriften, met name in de onveranderde Augsburgsche Confessie. De burgemeesters gaven in 1791 verlof tot openlijke godsdienst-oefening voor de te vormen gemeente. De breuk werd door het consistorie van de oude gemeente meer bevorderd dan belet. Hamelau werd 3 Juli 1791 door ‘Directeuren der Hersteld-Luthersche gemeente’ beroepen als predikant. Met zijn overgang was de scheuring voltooid. Op 28 Aug. 1793 hield hij zijne Redevoering ter inwijding van de Hersteld-Luthersche Kerk te Amsterdam. Hem volgden vele lidmaten. Aan verdeeldheid ontbrak het echter ook in de nieuwe gemeente geenszins; ‘met zijn overlijden keerde de rust terug’. Hij schreef, behalve eenige, hier niet opgesomde leerredenen: Redevoering .... ter inwijding van het orgel in de Luthersche kerk te Bodegraven (Gouda 1771); Schetse der eerste leerrede voor de Herstelde Luth. gemeente te Amsterdam, op 3 Aug. 1791 in de Gasthuiskerk uitgesproken (Amst. 1791); De liefdemaaltijden der eerste Christenen in den aanbrekenden Evangeliedag (Amst. 1791); Redevoering ter inwijdinge van de kerk der Herst. Luth. Gem. te Amsterdam 28 Aug. 1793 (Amst. 1793); Handleiding voor Catechiseermeesters en -meesteressen, nieuwe bewerking van het in 1768 door hem ver-

[p. 693]

taalde Die Ordnung des Heils van J.G. Lohmeyer; Iets voor een Christel. huisgezin, gebeden en gezangen op iederen dag der week (Amst. 1796). Ook zijn eenige bundels gedichten van hem verschenen: Gedichten in slapelooze nachten (Amst. 1796) en Nuttige uitspanningen in eenzame uren, nagelaten door wijlen Ds. J. Hamelau (Amst. 1805).

Van zijn portret bestaan schilderijen door J. Quinckhard 1779 (verk. Herst. Luth. Gemeente Amsterdam) en een onbekend kunstenaar (verk. Amsterdam. 23 Febr. 1897), prenten door J. Houbraken, H.L. Meyling, Th. Koning, G. Konsé en een onbekende.

Zie: de Bie en Loosjes, Biogr. Woordenb. van Prot. Godgel. in Ned. III, 477-480; Frederiks en van den Branden in voce.

Knipscheer