Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 6

[Gogh, Vincent van (2)]

GOGH (Vincent van) (2), schilder, lithograaf en etser, werd in 1853 te Groot-Zundert geboren en stierf in 1890 te Auvers-sur-Oise. In 1869 kwam hij in den kunsthandel Goupil in den Haag, in Mei 1873 ging hij in Londen bij dezelfde firma in de zaak, waar voor het eerst zijn teekentalent zich toonde. Drie jaar lang was v.G. afwisselend in de londensche en parijsche zaak van Goupil werkzaam, totdat hij in April 1876 van het beroep van kunsthandelaar afscheid nam. Als godsdienstleeraar was hij vervolgens eerst in Ramsgate werkzaam, dan in Isleworth. Na zijn terugkomst naar Holland, besloot hij in de theologie te gaan studeeren in Amsterdam, hetgeen hij van Mei 1877 tot Juli 1878 deed. Om practisch te werken kwam hij naar de missieschool in Brussel. Reeds na 3 maanden ging hij, eerst zonder eigenlijke opdracht, naar de Borinage om onder de mijnwerkers te prediken; Jan. 1879 kreeg hij voor een half jaar een aanstelling als missionaris in Wasmes, doch zijn eigenaardige opvatting omtrent de gemeenschap bracht hem in conflict met zijn kerkeraad. Hij bleef toen voor

[p. 597]

zichzelf het missiewerk in Wasmes voortzetten, waar hij bij een mijnwerker woonde en in zijn vrijen tijd ijverig teekende o.a. naar Millet's voorbeelden. Langzamerhand kwam hij tot het besluit schilder te worden. In Brussel, waar v. Gogh sedert 1880 woonde, begonnen eigenlijk zijn studies pas. Den zomer van 1880 bracht hij in de vaderlijke pastorie in Etten door, van waar hij in Dec. naar den Haag vertrok. Het samenleven met een vrouw en hare kinderen, die hij uit medelijden tot zich genomen had, leidde tot strijd met zijn vroegere vrienden; vooral vervreemdde dat hem van zijn bloedverwant, den schilder Ant. Mauve, zijn eersten leermeester. In Sept. 1883 scheidde hij zich van zijn gezin en trok naar Drente, van waar hij zijn vader volgde naar Nunen om daar de twee laatste jaren van zijn hollandschen tijd door te brengen. Sedert Nov. 1885 bezocht hij de Academie te Antwerpen, waar hij hard werkte. Niets is daar echter van over, daar hij bij zijn vertrek naar Parijs in Febr. 1886 alles achterliet. In Parijs, waar hij bij zijn broeder Theo leefde, die een filiaal van Goupil had, was hij eenigen tijd op het atelier van den schilder Cormon. Gewichtiger was zijn kennismaking met de werken der Impressionisten als Monet, Pissaro, Degas, Cezanne en de neoimpressionisten Seurat en Paul Signac, zijn kennismaking met japansche houtsneden, evenals zijn persoonlijke vriendschap met Gaugiun en Em. Bernard. In Febr. 1888 ging hij naar Arles, waarheen ook Gaugiun in Oct. 1888 kwam. Hij leefde er in bekrompen omstandigheden en zijn geestestoestand werd steeds slechter. In 1889 ging hij naar S. Remy; 21 Mei 1890 naar Auvers-sur-Oise, waar hij zich 27 Juli van het leven beroofde.

Behalve talrijke schilderijen en teekeningen o.a. in Amsterdam Rijksmuseum en Sted. Museum en in Rotterdam, Mus. Boymans, heeft v. Gogh zes litho's gemaakt in zijn nunenschen tijd, nml. aardappeleter (naar schilderij), oude boer met stok (bibl. Doucet), oude man weenend hoofd in de handen (bibl. Doucet), gravende man (bibl. Doucet), broodsnijdende man op mand, boerin op kar op zijde een gravende man, en ‘Sorrow’ (in den Haag reeds 69-73 ontstaan); de eenige ets, die hij gemaakt heeft is het portret van Dr. Gachet (naar schilderij in Städ. Inst. in Frankfort).

Verscheiden malen schilderde hij zijn eigen portret, aanwezig in de verz. v. Gogh-Bonger te Amsterdam, in de verz. Tutein Nolthenius te Utrecht, en twee in den kunsthandel v. Gogh te Amsterdam.

Zie: G.A. Aurier, Les Isolés, V.v.G. in Mercure de France, 1 Févr. 1889, opnieuw gedrukt in Aurier, Oeuvres posthumes, Paris, 1893; Revue des deux mondes, 1890, 225, Oct. Mirbeau in Echo de Paris, 31 Mars 1891; Eug. Tardieu in Magas. franc. 25 Avr. 1891; E. Bernard in La Plume III (1891), 300; Fred. v. Eden in de Nieuwe Gids VI (1891); Joh. de Meester in Nederland, Maart 1891, en Ned. Spectator, 1892; Ch. Saunier, Les peintres symbolistes in Rev. indép. (1892), 394, en in L'endehors, 1892, 52; Roland Holst in Vlaamsche school (1893), 87 enz.; V.G. Mouilleron, V.v.G. Souvenirs de Hollande in L'Affiche et l'Estampe, 1898, 257 vlg.; A. Plasschaert, V.v.G. (Harlem 1898); J. Meier-Graefe, Beitr. zu einer mod. Aesthetik, in Die Insel I (1900), 206 vlg.; dez., Entwickelungsgesch. der mod. Kunst (1904) I, 114-130; G.H. Marius, De Holl. Schilderkunst 19e eeuw, 1903, 208, 212, 266-274; R. Jacobsen in Onze Kunst (1904), II, 1-7 (over de tentoonstelling in Groningen); W. Vogelsang, aldaar (1905), II, 59-68; A. van Bever, Conf. sur V.v.G.

[p. 598]

in La Plume (1905), p. 532 vlg. en Ecrits pour l'art., nouv. serie I, (1905) No. 2, 109; J.J. Isaacson, Een nieuw standpunt in Kunst (Amsterdam 1906); Meier-Graefe, Impressionisten (München 1907); Cohen Gosschalk in Zeitschr. f. bild. Kunst, N.F. XIX (1908), 225-35; M. Denis, de Gauguin et de v.G. au classisisme in Occid. XV (1909), 187 vlg., duitsch in K.u. Künstler VIII 1910, 86 vlg.; E.H. du Quesne v. Gogh, V.v.G., Persoonlijke herinneringen (Baarn 1910, duitsche uitg. München 1911, 1913, uittreksels in K. und Künstler IX, 225-32), uitgave in het Engelsch, Boston 1914); Meier-Graefe, V.v.G. (München 1910); P. Gauguin in K.u. Künstler VIII, 1910, 579-86; Meier-Riefstahl in Burl. Magaz. XVIII 1910-11, 91 vlg., 155 vlg.; P. Godet in L'art. décoratif 1911, II, 81-96; Max Eisler, der Tod. V.v.G.'s in Zukunft 1911, 328 vlg.; dez., Die persönl. Erinn. v.B. Mendes da Costa an seinen Lateinschüler V.v.G. in Kunst u. Künstler X, 1912, 98-104; H.P. Bremmer, V.v.G. Inleidende Beschouwingen (Amsterdam 1912); A. Kerssemakers, Herinneringen aan V.v.G. in Amsterdammer 14, 21 April 1912; Faithome, in Burl. Mag. Jan. 1923; A. Dreyfus in Die Kunst XXIX (1913-14), 97-110; Pierard, v.G. au Pays nir, in Mercure de France, 1913, 97-111; dez., V.v.G. à Anvers in Les marges, Jan. 1914; M.J. Brusse, V.v.G. als boekhandelaarsbediende in K.u. Künstler XII (1914) 590-97., ook Nieuwe Rotterdammer; Just Havelaar, V.v.G. 1915 (duitsche uitgave in de Europ. bibl. Zürich 1920); W. Trübner, v.G. und die neuen Richtungen der Malerei in die Kunst XXI (1915), 30 vlg.; Th. Duret, V.v.G. Paris 1916; H.F.E. Visser, De litt. over V.v.G. in De Beweging XIII (Amst, 1917), I, 322-40, II, 378-401; Graph. Künste XLII, (Wien 1919) 52 vlg. (2 teek. uit weensche part. verz. m. Taf.); Riederer, der junge v.G. 1920; Hartlaub in Cicerone 1922; Meier-Graefe, opstellen over V.v.G. in Neuer Mercur IV 1920-21, heft 2-4, 8, 9, enz.; K. Scheffer, K.u. Künstler 1913, XI, 397; R. Walser, Zu der Arlesierin V.v. Gogh, in K.u. Künstler 1912, 442; Les art. 1913 Juni; Groene Amsterdammer 7 April en 31 Maart 1922; A.v. Wurzbach, Niederl. Künstlerlexikon I, 595; Thieme-Becker, Allgem. Künstlerlexikon XIV, 330; Cottereau in Le Bulletin de la vie Artistique; Brieven v.V.v. Gogh in Mercure de France 1922, April 1893-Febr. 1895; Van nu en straks, Brussel 1896; Kunst u. Künstler II, 1904, III, 1905; V.v.G.'s Briefe (Berlijn 1906, 1908); A. Hahn, Brieven v.V.v. Gogh in de Social. Gids 1919, 223-29; G.H. Marius, Onze Kunst 1915, I, 51; Lettres de V.v.G. à Em. Bernard (Paris 1911); V.v.G., Brieven aan zijn broeder (Amst. 1914, Berlijn 1914); Biogr. van J. van Gogh-Bonger; H. Tietze, Vincent v. Gogh.

Werken met afbeeldingen: 9 gekleurde schilderijenreproducties, de Bois, Haarlem; 24 Isographiën naar teek., van Meurs, Haarlem; 11 lichtdrukken naar teekeningen, Veen, Amsterdam, 1905; V.v. Gogh 110 teek. door V.v.V. uit de verz. Hidde Nijland in Mus. v. Dordt, Amst., 1905 (besproken door Plasschaert in Onze Kunst 1906, I, 144); V.v.G. 40 fotocollogr. naar zijn schilderijen en teek., Amst., W. Versluys; V.G. Mappe 15 afb., München, Piper 1912; V.v.G. Mappe 16 afb. text v. Oskar Hagen, Marées Gesellschaft 1919; H.P. Bremmer, Beeldende Kunsten.

J.M. Blok