Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 6

[Diest, Johannes van]

DIEST (Johannes van), bisschop van Samland en daarna van Lubeck, monnik der orde van de Minderbroeders, kapelaan, raad en gunsteling van den roomsch-koning Willem II, overl. omstreeks 1260; hij behoorde waarschijnlijk tot de familie der heeren van Diest. Arnold, heer van Diest, was de trouwe wapengenoot van graaf Willem II op al zijn tochten. Coppens' Kerkgesch. plaatst Jan van Diest ouder de wijbisschoppen van Utrecht. Slechts zelden verrichtte hij wijdingen in ons land. Door de gunst van den graaf werd hij benoemd tot bisschop van Samland, Sambiensis, 1252. Hij verbleef zelden in zijn diocees, misschien wel wegens moeilijkheden met de duitsche orde, maar was meestal aan het hof van den hollandschen graaf. De ‘episcopus Sambiensis’, vermeld door Coppens als wijbisschop na Jan van Diest, is wel dezelfde persoon. Eubel vermeldt nog onder de wijbisschoppen van Utrecht Hermannus Sambiensis 1275, die echter nooit in ons land verbleef en verward is met Joannes. Door paus Innocentius IV werd aan J. van Diest en Willem van Eijk, O. Praed, gelast het kruis te prediken, om graaf Willem, gekozen tot Roomsch-Koning, te steunen in den oorlog tegen den geëxcommuniceerden keizer Frederik II, 1249, 1253, 16 Feb. 1254. Hij ontving niet alleen dit bevel voor Duitschland, maar voor al de landen, waar de dietsche taal gesproken werd. Bovendien ontving hij van den Paus buitengewone volmachten om dispensatiën te verleenen. 1252 verleende de bisschop van Samland als prediker van het H. kruis en medewerker van Henricus, verkozen bisschop van Utrecht, een aflaat ten gunste van de abdij Koningsveld bij Delft (v.d. Bergh, Oorkondenb. v. Holland en Zeeland I, No. 581). De Fremery, Supplement oorkondenb. v. Holland en Zeeland No. 127 vermeldt een oorkonde, waarbij hij eenzelfde gunst geeft aan het begijnhof te 's Gravenzande, 1255. Hij wordt daar genoemd ‘Johannes episcopus Lubicensis, cooperator venerandi patris domini Traject. episcopi in spiritualibus.’ Hij was van het bisdom Samland overgeplaatst naar Lubeck, 4 Maart 1254, echter niet zonder eenige moeilijkheden, omdat de bisschop van Pruisen, Albertus, in het bezit was der inkomsten van dit bisdom. Te voren reeds, 1252, had hij te 's Gravenzande op het begijnhof het groote altaar en het kerkhof gewijd. Onder de bijzondere huwelijksdispensatiën, welke hij met pauselijke toestemming mocht verleenen, vermelden wij eene aan den

[p. 405]

heer van Strin (Strijen), bisdom Utrecht, aan den heer Godfried van Perwes, bloedverwant des koning, en aan Thileman van Roermond.

13 Febr. 1355 was de bisschop met den Roomsch-Koning te Spiers. Na den dood van den vorst, 28 Juni 1256, werd hij bij diens opvolger, Richard van Engeland, geroepen en werkte hij om den nieuwen Roomsch-Koning in Duitschland te doen erkennen. Bisschop Johannes van Diest deed afstand van zijn bisdom 21 Sept. 1259 en overleed te Essen 1260 (Archiv Schleswig- Holst., Lauenb. 1834, II, 289-295).

Zie: Eubel, Hierarch. Cath. I, 325, 455; van den Bergh, Oorkondenboek van Holland en Zeeland I. 581, 612; Bijdr. bisd. Haarlem XXV, 360, XXVI (1901), 382; Meerman, Geschiedenis van graaf Willem van Holland, Roomsch Koning ('s Grav. 1783-97) 4e deel; Wadding, Annales Minor. Sbaralea, Bullarium Franciscanum en andere schrijvers aangehaald in J.F. Böhmer, Regesta Imperii V, 1198-1272 (Insbr. 1901) No. 5047, 5221, 56, 5349, 51b, 55, 8105, 69, 8287, 8308, 09, 8570, 95, 8609, 40, 64, 87-95, 8703, 6, 51, 64, 11617.

Fruytier