Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 6

[Arberg-Vallengin, Karel Alexander d']

ARBERG-VALLENGIN (Karel Alexander d'), rijksgraaf, heer van Helmond en Rochette, baron van Elsloo, voogd van Limburg, enz. werd geboren 21 Aug. 1734 op het kasteel van Elsloo bij Maastricht en overleed op zijn kasteel la Rochette bij Chaudfontaine in de prov. Luik 10 Mei 1809. Hij was de zoon van rijksgraaf Maximiliaan Edmond Josef en diens tweede huisvrouw, Hendrika du Han de Martigny. Van de Velde en Historia episcopatus Iprensis (Brugis 1851) p. 179, zeggen ten onrechte, dat hij te Nivelles geboren werd, waar zijne moeder wereldlijke kanunnikes geweest was. 27 Febr. 1765 stond zijn vader hem het kasteel la Rochette af. Na zijne lagere studiën geëindigd te hebben, werd hij 1752 ingeschreven als student der universiteit te Leuven in de paedagogie den Borcht. Eerst verkreeg hij een kanunnikdij in Leuze, dan te Doornik en in St. Paulus te Luik, en vervolgens in het domkapittel aldaar. Toen hij besloten was den geestelijken staat te volgen, bezorgde zijne hooge geboorte hem deze rijke prebenden.

Den 16en Jan. 1775 werd hij, reeds trefoncier van Luik, benoemd tot proost van Hoei en synodaal examinator.

De prins-bisschop Karel d'Oultremont koos hem tot zijn wijbisschop, waarop hij 25 Oct. 1767 als bisschop van Amyzone gewijd werd. Onder de volgende prins-bisschoppen Velbruck en Hoensbroeck bleef hij werkzaam in het bisdom Luik en bewees vele diensten. Hij wijdde in ons land 16 Juni 1771 te Wittem de kerk der Capucijnen en 19 Juni de kerk te Vaals, 1 Juli 1778 de kerk te Munsterbilsen, 9 Juli 1780 een altaar in de kerk te Elsloo. In 1772 diende hij aan Velbruck de wijdingen toe van diaken, priester en bisschop; 1780 en 1782 vormde hij te Elsloo tijdens zijn verblijf aldaar; 8 Aug. 1782 zegende hij Pieter Jos. Chaineux in tot abt van Rolduc. Keizer Jozef II benoemde hem 12 April 1785 tot bisschop van Yperen, welke benoeming door den Paus werd bekrachtigd. Den 19en Sept. of Dec. 1785 verplaatste de Paus zijn bisschopszetel van Amyzone naar Yperen; 9 April 1786 nam hij plechtig bezit van zijn nieuw bisdom. De

[p. 49]

laatste bisschop van Yperen evenaarde en overtrof in ijver de grootsten onder zijne voorgangers. Den 17en Dec. 1789 gaf hij een mandement uit, waarin hij zijne vreugde uitsprak over de bevrijding van de willekeurige keizerlijke regeering en schreef een plechtigen dankdag uit voor heel zijn bisdom, gelegen binnen de Nederlanden. Paus Pius VII prijst hem aldus in een breve van 10 Juli 1800: ‘Episcopum nostrum luculentissima in tanta difficultate temporum fidei constantiaeque exempla edidisse’. Tijdens de fransche overheersching. Oct. 1797-1801, verbleef hij op het kasteel Krechtingen bij Wezel. Grootmoedig deed hij 8 Dec. 1801, evenals de bisschop van Roermond en de kardinaal van Mechelen, afstand van zijn geliefd bisdom, dat ten gevolge van het concordaat bij het nieuwe bisdom van Gent was gevoegd. Hij bleef het besturen als vicaris op last van den Paus tot 13 Juni 1802, toen de nieuwe bisschop de Beaumont van Gent geïnstalleerd werd. Hij trok zich terug in la Rochette, waar hij overleed. Zijn lijk werd overgebracht en begraven te Elsloo.

Hij gaf het volgende werk uit: La voix salutaire ou instructions spirituelles et morales sur différents sujets par un solitaire (Liège 1801).

Zijn geschilderd portret bevindt zich in het seminarie te Brugge.

Zie: de Theux, Bibliographie Liègoise, 2 ed. (Bruges 1885) 818; v.d. Velde, Synopsis monumentorum collectionis conciliorum archiep. Mechl. II, 572-575, III, 816; Habets, Gesch. bisdom Roermond I, 249; de Theux, Chap. de St. Lambert IV, 86; Revue Bénédictine XXXI, 294-306; Thimister, Histoire de la collégiale de St. Paul (Liège 1890) 382-303.

Fruytier