Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 5

[Viaixnes, Joseph, François, Thierry, Tagnier de]

VIAIXNES (Joseph, François, Thierry, Tagnier de) werd geboren in Frankrijk te Chȧlonssur-Marne, 18 Mrt. 1659, deed zijn studies bij de Jezuïeten en trad vervolgens als novice in bij de Benedictijnen van de Congregatie van St.-Vannes in 't klooster St. Pierre te Chȧlons in 1676, deed zijn professie 1677 en werd priester gewijd 1683 door Mgr. de Noailles, bisschop van Chàlons. Goed onderlegd en met een helder verstand maar een twistziek karakter, omhelsde hij het Jansenisme en verdedigde het met vuur. Hij werd verbannen in 1689 naar St. Michel in Thièrache, omdat hij geprotesteerd had tegen het afzetten van Jansenisten-oversten van zijn Congregatie, en sinds dien deed men hem dikwijls van klooster veranderen ter oorzake van zijn jansenistische praktijken. In 1698 bezocht hij te Brussel Quesnel en in 1703 werd hij gearresteerd ter oorzake van zijn betrekkingen met dezen.

Van 1703 tot 1710 bleef hij op 't kasteel Vincennes opgesloten en een tweeden keer van Jan. 1714 tot 1715. Eerst naar de abdij te Pothières sur Seine in Mrt. 1721 gezonden, werd hij bij koninklijk bevelschrift twee maanden later geheel uit Frankrijk verbannen. Hij kwam 22 Juni in 't klooster St. Ghislenus bij Mons, maar werd er 16 Oct. door den raad van Mons verjaagd wegens jansenistische praktijken. Toen vluchtte hij naar de benedictijner abdij te Vlierbeek bij Leuven, maar 12 Mrt. 1722 kreeg hij bevel van den Gouverneur Generaal der Oostenrijksche Nederlanden om dit land te verlaten. Dan vertrekt hij naar Antwerpen en vandaar al spoedig naar Amsterdam, waar hij een onderdak vond bij Arnold Joseph de Brigode meer bekend onder den naam Dubois, die hem de kamer gaf, waarin Quesnel was overleden, en hem voorstelde aan den Dominicaan Varlet, bisschop van Babylonië, jansenist, voortvluchtig in Nederland sinds 1720. Nauwelijks in Nederland aangekomen, riep dom Thierry de Viaixnes de leden van het ‘kapittel’ van Utrecht bijeen om een bisschop te kiezen, die den Apostolischen Vicaris Jan van Bijlevelt zou vervangen, sedert 1718 verbannen. Eerst publiceerde hij in het Fransch een geschrift, waarin hij de wettigheid van dit kapittel en van 't recht zijner leden verdedigde om ‘epistolae dimissoriae’ te richten aan de clerici, die zij tot priester wilden doen wijden. Hij spoorde vervolgens het kapittel aan, den Paus te schrijven om dezen het verlangen mee te deelen een bisschop te kiezen en de keuze te doen, indien men van Rome geen antwoord ontving, en dan den Paus te verzoeken den gekozene te erkennen, met de verklaring, dat zoo hij dezen niet aannam, men zich volgens geweten verplicht achtte, dezen tot bisschop te doen wijden, zonder inachtneming van zekere ‘niet essentieële’ formaliteiten als de aanwezigheid van drie bisschoppen, voor de wijding. Dom de Viaixnes dwong ook

[p. 1018]

het kapittel aan de Staten van Holland te verzoeken, dengene, dien zij zouden kiezen, te erkennen. Nadat 27 Apr. 1723 Cornelius Steenhoven door het kapittel was gekozen tot aartsbisschop van Utrecht, noodigde men tevergeefs de bisschoppen van Arras, St. Omer, Antwerpen, Namen en Roermond uit om den gekozene te wijden. Toen legde dom Thierry aan het kapittel een certificaat over, waarin hij beweerde zekere getuigenissen in handen te hebben van 13 fransche bisschoppen en vele doctors, dat in noodzakelijke gevallen men den gekozene door een enkelen bisschop kan doen wijden. En in overeenstemming met deze raadgeving werd Cornelius Steenhoven 15 Oct. 1724 te Amsterdam gewijd bij Brigode door den Dominicaan Varlet, bisschop van Babylonië, reeds door de Kerk gesuspendeerd. Dom Th. de Viaixnes verhaalt deze ceremonie in een brief van 30 Nov. 1724, geadresseerd aan den abt van Vlierbeek, Paradanus. Hij las bisschop Varlet en den leden van het kapittel van Utrecht het ‘instrumentum electionis’ voor, vervulde de functies van ceremoniemeester en schreef met eigen hand in het latijn de acte, als getuigschrift van de wijding van Steenhoven, bestemd om in de archieven van het kapittel te worden bewaard. Toen Steenhoven 3 Apr. 1725 gestorven was, nam dom Thierry nog een belangrijk aandeel in de verkiezing van diens opvolger, Cornelius Jan Barchman-Wuytiers 15 Mei 1725, wien hij verweet aan den Paus te hebben geschreven, dat hij zijn bisschoppelijken zetel op bepaalde voorwaarden zou verlaten, zoo het noodig mocht zijn om de rust in zijn kerk te herstellen. Deze echter stelde hem gerust omtrent de waarde van deze verbintenis. Spoedig echter werd dom de Viaixnes gevaarlijk voor de Oud-katholieken van Nederland, zooals ook Gerberon, vanwege zijn overdreven betoogingen. Hij geraakte in twist met het ‘kapittel’ van Utrecht over een Acte de Dénonciation à l' Eglise universelle et au futur Concile Général .... de la Bulle Unigenitus ... te Amsterdam gepubliceerd in 1727. De Oud-katholieken van Utrecht wilden zich niet mengen in deze gewelddadigheden en verklaarden, dat dom Thierry leed aan verzwakking van 't hoofd, door de lange gevangenschap in Frankrijk. Hij trok zich terug in Rijnwijk bij Utrecht bij de oud-katholieke Cisterciensers van Orval, waar hij stierf in den nacht van 30 op 31 Oct. 1735.

Hij schreef: L'Impiété reconnue (Keulen 1693) tegen een thesis te Caen verdedigd; Acta omnium congregationum et disputationum de auxiliis gratiae (Leuven 1702); De potestate ecclesiastica et politica Edw. Richerii libellus necnon ejusdem libelli .... demonstratio ... aucta ejusdem libelli defensione ... cum aliis quibusdam opusculis. (Keulen 1701); Acte de dénonciation à l' Eglise universelle et au futur Concile général libre et oecuménique, du Molinisme, du Suarisme, du Sfondratisme, et de la Bulle Unigenitus, comme des hérésies formelles et directement opposées à la Foi. (Amsterdam 1727). Niet hij maar dom Hilarion Monnier is de schrijver van Le Problème Ecclésiastique.

Zie: Nouv. Eccl. 10 Dec. 1738, 26 Mrt. 1729, 16 Dec. 1735, 31 Dec. 1738; Dupac de Belle garde, Histoire abrégée de l'église métropolitaine d' Utrecht (1765), nieuwe uitgave 1852, 318 en 341; Revue Intern. de Théol.: t. II et III, 1894-95, waarin 3 brieven; Revue de Champagne et de Brie, t. VII, VIII, IX, 1879-80, waarin 17 brieven, Bijdragen voor de Gesch. v.h. Bisd. Haarlem III; 1875, 230-231, IV, 1876, 350, V. 1877, 196, 201:

[p. 1019]

267-274; Michaud, Biographie Universelle t. XLIII, 273-274; Kirchenlexion XII, 877-878.

France