Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 5

[Robinson, John]

ROBINSON (John), leider der Pilgrim Fathers, geb. omstreeks 1576 te Sturton le Steeple (Nottinghamshire), zoon van John Robinson de Oudere en Ann Robinson. Hij bezoekt in 1592 de Universiteit te Cambridge (Corpus Christi College), wordt bachelor in 1596 en krijgt een fellowship in 1597. Hij huwt 15 Febr. 1604 te Greasley (Nottinghamshire), met Bridget White, dochter van Alexander White, eveneens van Sturton. Aanvankelijk is hij predikant der Anglikaansche Kerk te Norwich (St. Andrew's Church); weldra vereenigt hij zich onder invloed van Laurence Chadderton en William Perkins met diegenen, die zich verzetten tegen de hiërarchische inrichting der Anglikaansche kerk, en stuurt hij aan op een reformatie overeenkomstig de beginselen der oude christelijke Kerk. Uit Norwich verdreven, wordt hij leider der vergaderingen in de Manorhouse te Scrooby, waar William Brewster woonde en postmeester was. In 1608 vluchtte hij met velen naar Amsterdam; hier vestigde hij een gemeente, in onderscheiding van de ‘ancient church’ door Francis Johnson gesticht, en van de gemeente van John Smith the Sebaptist, en van de Engelsche koopliedengemeente (Bagijne-kerk te Amsterdam). Wegens voortdurende oneenigheden in deze gemeenten, besloot Robinson met de zijnen Amsterdam te verlaten en vroeg samen met 100 personen verlof om zich Mei eerstkomende te Leiden te mogen vestigen. Dit werd hun 12 Febr. 1609 door den Leidschen magistraat toegestaan. In 1611 kocht hij hier van Johan de Lalaing een huis, het tegenwoordige Jean Pesijnshofje (gedenksteen: on this spot lived, taught and died John Robinson 1611-1625). Op 5 Sept. 1615 werd Robinson als lid der Leidsche universiteit ingeschreven; hij bezocht de colleges van Polyander en Episcopius, en disputeerde met den laatste. Zijne geloofsgenooten Brewer en Brewster kwamen in moeilijkheden met Jacobus I van Engeland, wegens het oprichten te Leiden van een drukpers. In 1620 vertrok de grootste helft van zijne gemeente, ongeveer 150 personen, naar Noord-Amerika (New Plymouth). Robinson bereidde hen voor door gebed, vergezelde hen naar Delfshaven, waar de ‘Speedwell’ gereed lag, om hen over Engeland naar Amerika te voeren. Zijn gebed op de ‘Speedwell’ heeft ook op de Hollandsche omstanders diepen indruk gemaakt. Robinson spoorde door brieven de kolonisten tijdens hun verblijf in Engeland en in Amerika aan, tot eensgezindheid en broederlijke liefde. Treffend is zijn pleidooi (19 Dec. 1623) voor een christelijke behandeling der Indianen. Wegens gebrek aan overtochtskosten en door de tegen-

[p. 605]

werking van de ‘Merchant-Adventurers’ werd Robinson verhinderd om zelf naar Amerika over te steken. Hij stierf te Leiden 1 Maart 1625, en werd 4 Maart 1625 in de Pieterskerk, uitgeleid door professoren en predikanten, begraven. Hij had zeven kinderen: Ann huwde Jan Schetter van Utrecht vóór 1622, en was in 1625 weduwe; Johannes (John), die in Engeland doctor in de medicijnen is geworden, erfde 's vaders Bijbel; Bridget, geboren in 1608, huwde John Greenwood, die te Leiden in de theologie studeerde, doch spoedig stierf; daarna hertrouwde zij met William Lee; Isaac, geb. 1610, ging naar New Plymouth, huwde daar in 1636 met Margaret Hanford, bij wie hij 5 kinderen kreeg; hij trouwde nogmaals in 1649, uit welk huwelijk 4 kinderen geboren werden; hij ging over tot de Quakers en stichtte Falmouth; Mercy, geb. in 1612, is waarschijnlijk in 1623 gestorven; Fear, geb. in 1614, huwde in 1648 John Jennings; James stierf in Mei 1638. Robinson's vrouw woonde nog tot in 1635 op het Jean Pesijnshofje te Leiden, blijkens haar testament, dat eerst onlangs is bekend geworden. De gemeente van Robinson versmolt langzamerhand in de Hollandsche Kerk en gemeenschap. Nog in 1644 werd in hunnen kring een collecte gehouden voor de Protestanten in Ierland.

De werken van John Robinson zijn uitgegeven als: The works of John Robinson, with a memoir and annotations by Robert Ashton (Boston 1851). 3 volumes. Over hem zie men: E. Arber, The Story of the Pilgrim Fathers (London 1897); H.M. Dexter, The England and Holland of the Pilgrims (Boston and New York 1905); Walter H. Burgess, John Robinson, the pastor of the Pilgrim Fathers (London 1920); A. Eekhof, Three unknown documents concerning the Pilgrim Fathers in Holland. With six facsimiles (The Hague 1920); ook in hollandsche bewerking als: Drie onbekende dokumenten betreffende de Pilgrim Fathers in Holland, in: Nederlandsch Archief voor Kerkgeschiedenis, N.S., deel 16 (1920), 1-24; D. Plooy and J. Rendel Harris, Leyden Documents relating to the Pilgrim Fathers (Leyden 1920); A. Eekhof, De nieuwste literatuur over de Pilgrim Fathers in Holland, in: Stemmen des Tijds, jaarg. 9 (1920), 123-134. Over de driehonderdjarige gedachtenisviering in Holland en Engeland zie men: H.M. van Nes, De Pilgrim Fathers herdacht in Nederland en Engeland in: Stemmen des Tijds, jaarg. 10 (1920/1921), 15-30.

Eekhof