Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 5

[Peiffers, vaak foutief Pfeiffer Wilhelmus]

PEIFFERS [vaak foutief Pfeiffer] (Wilhelmus), geb. te Brücken in het Guliksche 5 Dec. 1705, overl. te Amsterdam 17 Mei 1779. Het voorbereidend onderwijs genoot hij van J. Jungius, toen rector te Venlo, later hoogleeraar in den Bosch, daarna werd hij student te Utrecht onder van Alphen, Lampe, Ens en Mill. In 1728 vinden wij hem hulpprediker te IJsselstein, 1733 predikant te Delft aan de gasthuiskerk, 1734 aldaar in de gewone gemeente, 19 Aug. 1742 te Amsterdam. Hij was gehuwd met Maria Jacoba Kuyk van Mierop, die hem eene dochter schonk, Anna Maria, die de eerste vrouw zou worden van den harderwijkschen oriëntalist E. Scheidius en 14 Juni 1776 overleed. De tweede zoon uit diens huwelijk (de eerste was Johannes Philippus, prof. jur. te Franeker) Willem, medicus, nam, daar zijn grootvader slechts die eene dochter had (waarom hij ook wenschte in hetzelfde graf in de kerk te Harderwijk te worden bijgezet), bij zijn naam Scheidius dien van Peiffers aan.

In 1746 verscheen er eene nederlandsche vertaling van P. Doddridge's Praktikale leerredenen over de wedergeboorte, waarvóór, behalve een brief van Is. Watts, predt. te Londen, ook een van W. Peiffers staat afgedrukt, d.d. Amst. 6 April 1745, waarin hij die preeken prijst als meesterstukken, ‘waarin de beste welsprekentheid der ouden schijnt te herleven’. Bij de lezing wordtmen, zegt P., verrukt door ‘redelijkheid zonder

[p. 462]

pelagianerije en door geestelijkheit zonder geestdrijverije’. Hier ziet men wat het zij ‘waarheit in liefde te betragten’. Opmerkelijk is hier (behalve die samenvoeging ‘waarheid in liefde’, door de latere Groningers bekend geworden) dat Peiffers partij trekt voor de nieuwe, synthetische, engelsche preekmethode, te onzent door Hollebeek (I 1140) krachtig voorgestaan, maar door verreweg de meesten, als der orthodoxie vijandig en eene reuke van ketterije verspreidend, bekampt. Op dit punt derhalve vrijzinnig, was hij uiterst fel tegen de Hernhutters, wier ‘mystieke dwalingen’ hij met zijn ambtgenoot Gerard Kulenkamp onder veler toejuiching bestreed. Van hem hebben wij op dit punt VIII Samenspraken ingerigt tot onpartijdig onderzoek en genoegzame wederlegginge van de Hernhutters, Amst. 1749, boek dan ook door Kulenkamp, Anatomie der hernhutsche secte, 1750, voorber. LXXIV met ingenomenheid vermeld. Nog mengde hij zich in den strijd tusschen Hildebr. Janssonius, predt. te Veendam en Joh. Conr. Appelius te Zuidbreek over het gebruik der sacramenten, of nl. de sacramenten onderwerpelijk of voorwerpelijk de beloften Gods verzegelen? Appelius verdedigde - voorzoover zich deze duistere materie begrijpen laat - de stelling, dat de onbegenadigde niet tot des Heeren tafel naderen mocht. Peiffers had reeds in zijn Geloofsvastigheid van een waar, schoon ongeletterd, christen, Amst. 1766 zich tegen Janssonius gekeerd en schreef hem thans nog een Brief, Amst. 1769, waartegen wêer Janssonius met een Saamenspraak over den waaren aart der sacramenten, Gron. 1770. Voor zijne vredelievendheid pleit zijne voorrede vóór de vertaling, door J.C. Buzing predt. te Hanau, van Herman Witsius' Animadversiones irenicae ad controversias quae sub infaustis antinomorum et neonomorum nominibus in Britannia nunc agitantur (in tom. 11 Miscellaneorum sacroum), 1754. Nog hebben wij van hem een preek, Sodoms ongeregtigheid en straffe, op den vastendag van 2 Maart 1763. Hij vertegenwoordigt, gelijk Venema, Witsius, Conradi en enkele anderen het irenisch element in het strijdend Kanaän zijner dagen.

Schilderijen: J.M. Quinkhard. Prenten: J. Houbraken.

Zie: Croese, Kerkel. Reg. 254-257; Vriemoet, Athen. Fris. 537; Bouman, Geld. Hoog. II 429, 493; Sepp, Joh. Stinstra I 136; Prot. vaderl. I 213.

L. Knappert