Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 5

[Oldenbarnevelt, Willem van]

OLDENBARNEVELT (Willem van), heer van Cralinger of Stormspolder, Stoutenburg, Guntersteyn, West-Souburg, enz., zoon van Johan van Oldenbarnevelt (z. ald.), geb. 1590 te 's Gravenhage, overl. 1634 te Brussel. Hij reisde met zijn broeder Reinier en hun paedagoog Johannes Meursius naar Heidelberg, waar hij 29 Aug. 1606 als student werd ingeschreven. Hij reisde 1608 met Reinier en Meursius naar Parijs, waar hij na het vertrek van beiden uit Frankrijk onder leiding van den gezant Aerssens achterbleef. Door diens bemiddeling werd hij Sept. 1608 als edelman van koning Hendrik IV aangenomen, op eene jaarwedde van 3000 gulden. Hij droeg toen den naam van heer van Cralingerpolder. Hij maakte echter schulden, waarop zijn vader hem naar Antwerpen ontbood (Maart 1609). Hij kreeg echter toestemming om naar Parijs terug te keeren. Toen zijn zwager Adriaan van der Myle over Parijs naar Venetië reisde, waar hij als gezant zou optreden, vergezelde Willem hem. Deze verliet hem te Padua, waar hij een tijd studeerde (1610), en maakte van daar eene reis naar Rome en Napels. Hij keerde vervolgens naar Parijs terug, begaf zich 1611 naar Engeland, waar hij 17 Mei door Jacobus I tot ridder geslagen werd en ten slotte naar zijn vaderland. Zijn onstuimig karakter deed hem den krijgsdienst als loopbaan kiezen. Hij diende eerst als cornet bij de ruiterij onder den heer van Marquette en werd daarna tot ritmeester benoemd door de Overijselsche Staten. Als zoodanig nam hij deel aan het beleg van Rees (1614). Zijn huwelijk werd Mei 1616 voltrokken, waarbij hij van zijn vader het recht kreeg, om zich heer van Stoutenburg te noemen. Hij werd 18 Oct. 1617 tot gouverneur van Bergen op Zoom benoemd. Na de gevangenneming van zijn vader trachtte hij tevergeefs invloed te oefenen op prins Maurits en den engelschen gezant Carleton, om zich diens lot aan te trekken. Na de terechtstelling van den Advocaat en de verbeurdverklaring van diens goederen hielden de uitkeeringen op, die Willem daaruit genoten had, terwijl tevens zijne betrekkingen werden ingetrokken. De teleurstellingen, die hij op deze wijze ondervond, deden hem den aanslag van 1623 tegen prins Maurits beramen. Na de mislukking ontvluchtte hij met zijn neef Adriaan van der Dussen naar Rotterdam en vandaar in een schip naar Duitschland. Te Goch kreeg hij een geleide naar Brussel, waar hij veilig was, daar de aartshertogin Isabella zijne uitlevering weigerde. Hij

[p. 395]

reisde vervolgens naar Zuid-Frankrijk en Italië en keerde eind 1623 weer te Brussel terug. De aartshertogin stelde hem in staat in zijn levensonderhoud te voorzien. Dat hij tot de Katholieke kerk is overgegaan en in spaanschen dienst zou zijn getreden, is ten onrechte verbreid. In den tijd van zijn verblijf in het zuiden onderhield hij eene vrij drukke correspondentie met Huig de Groot. Daarin doet hij zich van een betere zijde kennen dan door zijn verleden.

Hij was gehuwd met Walburg van Marnix, vrouwe van Souburg, dochter van Marnix. Zij liet zich van hem scheiden na zijne vlucht uit de Nederlanden en hertrouwde met Willem van Dordt.

Schilderijen door O. van Veen te Versailles. Onbekend 1634 Rijksmus. Amst.

Prenten door Vinkeles en Bogerts.

Zie: brieven van hem, uitgegeven door Rogge in Kron. Hist. Gen. 29 en Bijdr. Hist. Gen. 1903, 343, 401. Verder Brandt, Hist. der Reformatie IV: Carleton, Lettres II; Wagenaar, Vaderl. Hist. X, Kron. Hist. Gen, IV, V, X; Rogge, Brieven van en aan Maria van Reigersberg (Leid. 1902) en dez. in Onze Eeuw 4, 292 vg.; Wagner in Maandbl. Ned. Leeuw XXXIII, 1915 (210); Wiersum, Bijdr. voor Vaderl. Gesch. en Oudh. V, R. VI. Voor andere artikelen zie Petit's Repertorium.

Haak