Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 4

[Tex, Cornelis Anne den]

TEX (Cornelis Anne den), zoon van den voorgaande, geb. 30 Aug. 1795 te Tilburg, waar deze destijds schepen was; overl. 9 Apr. 1854 te Amsterdam. Hij ontving zijn opleiding op de Latijnsche school te Utrecht en liet zich vijf jaar later (in 1812) aan de hoogeschool aldaar als lit. hum. en jur. student inschrijven. 27 Sept. 1816 promoveerde hij tot lit. hum. Dr., na verdediging van een dissertatie: De vi musices ad excolendum hominem e sententia Platonis. Liefde voor muziek en schoone kunsten is hem zijn leven lang in hooge mate bij gebleven. 20 Mrt. 1817 werd zijn antwoord op een door de Utrechtsche hoogeschool uitgeschreven prijsvraag over de vrijheid van landverhuizing (De libera civium facultate migrandi e patria) met goud bekroond. Eenige maanden later, 17 Dec. 1817, promoveerde hij tot jur. utr. Dr., op een diss.: De antiqui juris principiis in excolenda jurisprudentia Romana constanter servatis.

De gunstige verwachtingen van een zoo wel besteden studietijd werden niet teleurgesteld. Nadat den Tex een paar jaar de praktijk als advocaat had uitgeoefend, werd hij aan het Athenaeum Illustre te Amsterdam tot hoogleeraar benoemd, als opvolger van den beroemden Cras. 9 Oct. 1820 aanvaardde hij dat ambt met het houden eener oratie: De insigni honore quo habiti fuerunt cum philosophi apud Graecos tum Romae jurisconsulti. Vijf jaar later zag hij zich benoemd tot opvolger van Kemper aan de Leidsche hoogeschool; maar hoe eervol dit was, hij bedankte voor dien post en besloot in Amsterdam te blijven, waar hij in bijzondere mate de liefde zijner studenten genoot. Toen dezen in Oct. 1831 van den Belgischen veldtocht terugkeerden, begroette hun vriend en leermeester den Tex hen met een Allocutio ad Illustris Athenaei Amstelodamensis studiosos e castris feliciter reduces. 9 Oct. 1845 vierde hij zijn 25-jarig ambtsjubilé met het houden eener redevoering: De iis quae proximis hisce viginti quinque annis in jurisprudentia tractanda tradendaque praesertim in patria nostra nova acciderunt.

In de laatste levensjaren deed zijn wankele

[p. 1303]

gezondheid hem zijn veelomvattend professoraat moeilijker worden en werd hem, overeenkomstig zijn wensch, jhr. Mr. J. de Bosch Kemper als ambtgenoot toegevoegd.

De veelzijdigheid en buitengewone werkzaamheid van een zoo smaakvol geleerde hadden den T. reeds in 1822 tot lid doen benoemen van de vierde klasse van het Kon. Nederl. Instituut. Sedert Dec. 1824 verving hij Kemper als lid der derde klasse, waarvan hij sedert 1827 tevens het secretariaat bekleedde. Behalve van dit Instituut was den Tex lid van vele binnen- en buitenlandsche genootschappen.

Van 1842 tot 1847 was hij lid der Tweede Kamer Stat.-Generaal, terwijl hij in 1848 tot lid van de Dubbele Kamer gekozen werd. Hij, zeer gematigd liberaal, op het conservatieve af, sloot zich daar niet aan bij Thorbecke en de zijnen. Hij verklaarde zich herhaaldelijk scherp tegen rechtstreeksche verkiezingen, volkssouvereiniteit en een parlementaire regeering. Toch was hij met Luzac persoonlijk zeer bevriend. Hij onderscheidde zich vooral door zijn adviezen over het muntwezen, den graanhandel en andere economische vraagstukken. Middelerwijl was hij in 1847 door den Koning tot staatsraad in buitengewonen dienst benoemd. De laatste jaren van zijn leven (1848-54) was den Tex ook lid van de Provinciale Staten van Noord-Holland.

Hij was gehuwd, sedert 1822, met Petronella Clazina Bondt, die hem drie zonen schonk. Later huwde hij de weduwe van Walree, geb. Weerts.

Met van Hall redigeerde den Tex sedert 1825 de Bijdragen tot regtsgeleerdheid en wetgeving, die later als Jaarboeken voor regtsgeleerdheid en wetgeving en als Nieuwe Bijdragen tot R. en W. het licht zagen. Verder schreef hij onder meer: Encyclopaedia juris (1830; De geschillen tusschen Nederland en Belgie betrekkelijk de riviervaart (1833); Over graanwetten en graanhandel (1847), alsmede verscheiden opstellen in binnen- en buitenlandsche tijdschrijften.

Zie: J. van Hall, Hand. Letterk. 1854, 94; Konst- en Letterbode 1854, 167 en 174: Abr. de Vries, Levensschets van Mr. C.A. den Tex (1855; met portretten); Ned. Patriciaat 1916,

Zuidema