Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 4

[Leyden, Joannes van]

LEYDEN (Joannes van), prior van het Cisterciënserklooster Sibculo bij Hardenberg, overl. aldaar 1 Aug. 1450, in den ouderdom van 73 jaar. Eerst was hij aangenomen in de Duitsche orde, doch de roem van het stichtend leven der Cisterciënsers van IJselstein deed hem besluiten tot deze orde over te gaan. Gedurende eenige jaren bekleedde hij aldaar het ambt van cellier en vervolgens van prior. Het gelukte hem een nieuw klooster te Warmond te beginnen. Reeds in 1386 had de abdij Kamp een begin gemaakt voor deze nieuwe stichting, doch deze was mislukt, en weldra verlaten. De prior J. van Leiden slaagde gelukkiger; hij bewerkte de noodige schikkingen, en verkreeg de vereischte bekrachtigingen, zoodat 10 Nov. 1412 de inlijving geschiedde van het klooster Warmond in de orde van Citeaux. De prior van IJselstein zond eenige monniken naar het nieuwe klooster en stelde den cellier van IJselstein, Joannes de

[p. 914]

Monasterio, aan als hoofd der nieuwe stichting zonder dat hij de bevoegdheid als prior verkreeg. Rudolphus van Montfoord benoemde hij tot cellier. Zij bleven in alles ondergeschikt aan den prior van het moederhuis IJselstein, tot het klooster voltallig zou zijn, d.i. twaalf broeders zou tellen. In 1414 werd Joan Cley monnik van IJselstein aangesteld tot eersten prior van Warmond. Joan. van Leyden was ook een der voornaamste oprichters van de colligatie of vereeniging van Sibculo, een verbond, dat eerst slechts bestond uit de drie kloosters, IJselstein, Warmond en Sibculo. Zijn doel was hierdoor den geest van eenvoud en nederigheid in die kloosters te bewaren en de misbruiken van dien tijd te weren. Deze kwamen voornamelijk voort uit de onbeperkte macht, die de abten, benoemd voor het leven, zich hadden aangematigd. Gesteund door den abt Joannes van Kamp en door den abt Boyngus (kol. 190), den grooten hervormer der Cisterciënsers in Friesland, werd de noodige toestemming van het generaal-kapittel der orde verkregen, de statuten onderzocht en goedgekeurd en zoo het wettig bestaan der colligatie erkend, 1415-1418, 1423. De drie kloosters zouden niet meer bestuurd worden door priors voor het leven gekozen, zooals tot nu volgens de gebruiken der orde voorgeschreven was. Wij zien dan den prior van Leyden ontslagen te IJselstein optreden als prior te Warmond. Vandaar werd hij 1421 tot prior van Sibculo gekozen, waar hij gedurende 29 jaar tot zijn dood met ijver en beleid aan het hoofd stond ‘simplicitatis amator, religionis zelator, non gaudens murorum erectione, sed morum instructione’. Als prior van Sibculo bewerkte hij eene hervorming in de Wilhelmietenkloosters van Groot- en Klein-Buurlo in Westfalen, die de orde van Citeaux aannamen, zich aansloten bij de colligatie van Sibculo en een monnik van Sibculo, Gerlacus, tot prior kozen, 1423-1448.

Zie: Hist. Ep. Ultraj. 507-508; Hist. Ep. Daventr. 148, 159; Bijdr. Bisd. Haarlem, XXXIII (1910) 1-42; Dicks, Die Abtei Camp am Niederrhein (Kempen 1913) 360, 361.

Fruytier