Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 4

[Gravenweert, Jan van 's]

GRAVENWEERT (Jan van 's), verdienstelijk letterkundige, 25 Aug. 1790 te Amsterdam geb. (uit het huwelijk van Hendrik van 's Gr.) die ald. aan 't hoofd stond van een West-Ind. handelshuis en tevens lid der regeering van A'dam was, en Ignatia Louisa Chabanel), overl. 29 Mrt. 1870 te Oosterbeek. Hij ontving zijn opleiding aan het gymnasium en het Atheneum Illustre zijner geboorteplaats en promoveerde in 1810 te Utrecht tot Mr. in de rechten, op een diss. De morte civili, tam apud Romanos quam apud Francos. Zijn letterkundige vorming, geheel in den klassicken geest, had hij te danken aan zijn leermeesters D.J. van Lennep en H. Bosscha. Reeds op zijn 16de jaar bewerkte hij het treurspel Theseus, wat hem den eerctoegang tot den Amsterdamschen schouwburg verschafte; op zijn 18de leverde hij een vertaling van de Iphigenie op Tauris, op zijn 19de van de Britannicus; alle drie naar Fransch model. Ook droeg hij op zijn 18de jaar met veel bijval in ‘Felix Meritis’ zijn gedicht Regulus voor. Middelerwijl ging hij met tal van eerste prijzen van 't gymnasium naar het Atheneum over en studeerde ook aan deze inrichting met den meesten lof. Op 20-jarigen leeftijd gepromoveerd, werd hij in 1811 tot ontvanger van de registratie te Amsterdam benoemd en in 1813 tot inspecteur der registratie in Noord-Holland, uit welke betrekking hij in 1821 eervol ontslagen werd. In 1829 vestigde Mr. J. van 's Gravenweert zich metterwoon in den Haag, waar hij het volgend jaar referendaris aan het ministerie van Buitenlandsche zaken werd. In 1834 benoemde de koning hem tot staatsraad in buitengewonen dienst. Inmiddels had hij in 1830 een reis naar Italië ondernomen, vanwaar hij bij 't vernemen van den Belgischen opstand terugkeerde, ten einde het vaderland van dienst te zijn. In 1835 volbracht hij in staatsdienst een reis naar St. Petersburg, terwijl hij een paar jaar later een tocht ondernam naar Denemarken, Zweden, Finland, Rusland, Turkije, Klein-Azië, Syrië, Palestina, Griekenland, Malta, Sicilië, Italië en Zuid-Duitschland, waarvan in 1840 en '41 een zeer belangrijk reisverhaal gegeven werd onder den titel: Het Noorden en het Oosten. In 1844 verliet van 's Gravenweert den Haag als woonplaats en vestigde zich te Oosterbeek, bij Arnhem, waar hij in 1870 op 80-jarigen ouderdom ongehuwd is gestorven. Sedert 1851 was hij hier verscheiden jaren als lid van den Raad en wethouder der gemeente werkzaam. Zonder gefortuneerd te zijn, had hij hier toch zijn eigen landgoed, ‘Otium’ genaamd.

's Gravenweert werd door zijn tijdgenooten geëerd als een goed en edel mensch, als een bekwaam staatsburger, als voortreffelijk dichter, als een bevorderaar van kunsten en wetenschap-

[p. 673]

pen. Het meest is hij bekend door zijn vertaling van Homerus' Ilias, die op 17-jarigen leeftijd begonnen, op zijn 28ste jaar voltooid werd. Vijf jaar later, in 1823, verscheen een vertaling ook van de Odyssea. Beide vertalingen in alexandrijnen, zeer geprezen o.a. door Bilderdijk. Thans geeft men de voorkeur aan die van Vosmaer.

Tijdens zijn verblijf te Amsterdam nam 's Gravenweert een zeer werkzaam aandeel in tal van maatschappelijke betrekkingen; zoo was hij jaren lang lid en voorzitter der Plaatselijke Schoolcommissie, commissaris van den Stadsschouwburg, medebestuurder van de koninklijke Muziekschool, eerelid van de Maatschappij ‘Felix Meritis’; sedert 1817 lid en meermalen voorzitter van de Tweede afdeeling van het Kon. Nederl. Instituut. Van 1817 tot 1830 stond hij aan het hoofd van de Nederl. Broederschap der Vrijmetselaren, terwijl hij in 1837 grootredenaar bij het Groot-Oosten van Nederland was. Verder was hij lid van tal van genootschappen, als van de Leidsche Maatsch. d. Ned. Letterk. (sedert 1824) enz.; ook buitenlandsche vereenigingen vereerden hem met hun lidmaatschap.

De volgende geschriften zagen van zijne hand het licht: Theseus, treurspel naar het Fransch van Mazoiër (1806); Iphigenia op Tauris, naar het Fransch van de la Touche (1807); Regulus, een gedicht (1813); Verspreide lettervruchten, waarin behalve Regulus o.a. Het verbond der Edelen en De schim van Karel V voorkomen (1819); de Ilias van Homerus in Nederl. verzen overgebracht (1818-19); de Odyssea van Homerus (1823); De Echt. Tooneelstuk bij het huwelijk van prins Frederik der Nederlanden (1824); Marco Bozaris, de handhaver der Grieksche onafhankelijkheid. Een dichtstuk (1824); Tasso te Rome (1824); Gods redding uit gevaren. Een cantate, door Benucci op muziek gebracht (1825); Blik op de voornaamste wetenschappelijke en letterkundige instellingen in het koninkrijk der Nederlanden (1829); Essai sur l'histoire de la Littérature Neerlandaise (1830); Pompeji. Gedicht (1835); Het Nederlandsche Volksfeest. Tooneelspel, opgevoerd bij het huwelijk van Koning Willem III (1839); Het Noorden en het Oosten. 2 dln. (1840-41). Verder een paar brochures: Het oogenblik en de toekomst (1848) en Het Ontwerp van Grondwet van April 1848 met de Grondwet van 1840 vergeteken (1848); zoomede een groot aantal bijdragen in proza en poëzie in de jaarboekjes en tijdschriften van die dagen. Ten slotte werkte hij mee aan het door het Kon. Nederl. Instituut uitgegeven Glossarium op de werken van Hooft.

Zijn portret is in prent gebracht door P. Velijn; ook in steendruk door Desguerrois en door W.C. Chimaer van Oudendorp.

Zie: Wap, in Levensber. Letterk. 1870, 681; Ned. Spect. 1870, 154; Kalff, Gesch. Ned. Letterk. VII, 115, en te Winkel, Ontwikkelingsgang IV, 406.

Zuidema