[Reyner, Johan]
REYNER (Johan), koopman te Rotterdam, omtrent wiens familie wij echter niets weten en omtrent zijn woonplaats alleen, dat hij volgens zijn eigen verklaring in 1673 en 1684 gevestigd was in de Maasstad. Hij is de uitvinder van een stenografie-stelsel in Nederland geweest; voor zoover wij weten de eerste. Daarbij heeft hij gebruik gemaakt van verschillende engelsche systemen voor kortschrift en vooral het werk van Thomas Shelton heeft hem tot voorbeeld gediend. Bij besluit van 28 September 1673 werd hem door de Staten van Holland en West-Friesland octrooi verleend om gedurende 15 jaar met uitsluiting van anderen zijn ‘characterkonst’, zooals hij het noemde, te mogen onderwijzen. In datzelfde jaar verscheen zijn werkje: Een nieuwe characterkonst, diergelijcke noyt in dese landen gepractiseert is geweest, waerdoor men met weynigh moeyte ende in korten tijd sal konnen leeren soo kort ende snel te schrijven met de ghemelde characters als men ordinaris spreken ofte prediken kan. Vooral prees hij het gebruik van dit schrift aan voor godsdienstige doeleinden n.l. voor het opteekenen van preeken. Ten einde zijn uitvinding zoo productief mogelijk te maken, bezocht hij verschillende steden in Noord- en Zuid-Holland om aldaar twee à drie maanden lang onderricht te geven. In 1674 hield hij zich zoo een tijdlang gedurende de eerste dagen der week te Haarlem op, de laatste dagen te Amsterdam. In 1684 gaf hij bij zijn werkje een aanvulling uit getiteld: De onderrechter van de characterkonst, waarin vele toelichtingen en voorbeelden voorkomen, om het aanleeren van het kortschrift ook zonder onderwijzer mogelijk te maken, terwijl nog allerlei vereenvoudigingen hierin werden aangebracht. Voor dit tweede werkje had hij echter veel
overgenomen van het kortschriftsysteem van den amsterdamschen onderwijzer Johannes Gosens van Helderen, in 1679 verschenen. Een advertentie van 6 Febr. 1685 in de Oprechte Haerlemse, tot aanbeveling van zijn tweede werkje is het laatste, wat wij van den schrijver en zijn arbeid vernemen. Slechts zeer enkele exemplaren van zijn Characterkonst zijn bewaard gebleven, o.a. een in de universiteitsbibliotheek te Amsterdam; van den Onderrechter is geen enkel afzondelijk exemplaar bekend, slechts twee in het buitenland, ingebonden achter de eerste uitgave. Of Reyners systeem veel beoefend is, kan niet vastgesteld worden. Van den bekenden taalkundige Lambert ten Kate is het bekend, dat hij er gebruik van maakte. In 1750 verscheen te Amsterdam bij den boekverkooper Bernardus Mourik, een Korte handleiding tot het doen van godgeleerde oeffeningen met bijvoeging van een Nieuwe uitgevondene Charakterkunst. Deze zoogenaamde uitvinding was echter niet anders dan een grootendeels getrouwe copie van Reyners eerste uitgave.
Zie: A. Folmer, Johan Reyner, een zeventiende-eeuwsch uitvinder der stenografie in Nederland in Oud- Holland XXVII, 149 vlg.
Moquette
Auteursrecht onbekend