Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 3

[Herckmans, Elias]

HERCKMANS (Elias), geb. ongev. 1596 te Amsterdam, gest. 8 Jan. 1644 op het Recif in Brazilië, was zeeman van beroep en heeft vele jaren voor de amsterdamsche firma de Vogelaer op Archangel gevaren. Maar hij was ook schrijver en dichter. Een historischen verhael van de voornaemste beroerten des Keijserrijcks van Russia, ontstaen door den Demetrium Ivanowijts, die den valschen Demetrius t' onrecht genoemt wert. Beschreven door Elias Herckmans, anno Domini MDCXXV Amsterdam, berust in hs. in de Openbare Keizerlijke Bibl. te Petersburg, en is daar in 1868 uitgegeven, terwijl het in 1874 in eene russische vertaling het licht zag. Zijne drama's Slach van Vlaenderen, gheschiedt tusschen den Prince van Oranien ende den .... Eerts-Hertogh Albertvs. Op den regel Eendracht Maeckt Macht, (Amst. 1624), en Tyrus Belegeringhe en Ondergangk door de laeste veroveringhe van Alexander de Groote .... Anno Salutis 1627, Idus Februarij, in Amsterdam op het Spreeckwoort Hooghmoet komt voor den val, hebben weinig opgang gemaakt; het laatstgenoemde treurspel is niet gedrukt, maar in het hs. van den dichter aanwezig op de Stads-Bibliotheek te Haarlem.

In 1631 schreef Herckmans het gedicht Sweedsche Zeeg-trompet wtblasende de onverwachte verlossinge van Duytschland, op het Ellef- Iarige Zeeg-Mirakel van Praagh, Door den Doorl. Voorvechter der Christen Vryheyt Gvstavvs Adolphvs .... (Amst.), en in 1634 gaf hij zijn belangrijkste werk uit, nl. Der Zee-vaert Lof, handelende vande gedenckwaerdighste Zeevaerden met de daeraenklevende op en onderganghen der Voornaemste Heerschappijen der gantscher Wereld: Zedert haere beginselen tot op den dagh van huyden .... (Amst.). Het omvangrijke werk is in 6 boeken verdeeld; in de drie eerste wordt de geschiedenis der zeevaart behandeld van de ark af tot het einde van het Bizantijnsche rijk, in het 4de boek vooral gesproken van de ontdekkingstochten der Portugeezen en Spanjaarden en in het 5de gehandeld over de reizen en zeeslagen der Hollanders. Het 6de boek, in andere maat geschreven, bevat eene aardige beschrijving van het leven aan boord van een koopvaardijschip. Het werk is versierd met vele platen, o.a. eene van Rembrandt. Het 5de boek is in 1641 afzonderlijk uitgegeven met den titel Theatrum Victoriae, ofte

[p. 580]

het Thooneel der Zee-Slagen (Amst.). Door Der Zeevaert Lof kwam Herckmans in aanraking met Constantijn Huygens, aan wien hij in 1635 zijn Encomium calvitii, ofte Lof der Kael-koppen (Amst.), opdroeg, en met wien hij in briefwisseling trad.

In 1635 ging Herckmans in dienst der West-Indische Compagnie en zeilde naar Brazilië, waar hij lid van den Hoogen Raad op het Recif werd en gouverneur van Tamarica en Rio grande. Hij nam deel aan verschillende expedities en ondernam in 1641 een stouten tocht door het binnenland van Brazilië. In 1643 maakte hij de expeditie van Hendrik Brouwer naar Chili mee en nam, toen deze gestorven was, het bevel over. De onderneming mislukte door allerlei oorzaken, maar Herckmans werd er aansprakelijk voor gesteld; zijn dood voorkwam eene gerechtelijke vervolging.

Zie: J.A. Worp, in Oud- Holland, XI (1893), 162-178; Briefwisseling van Constantijn Huygens ed. J.A. Worp, dl. II en III.

Worp