[Bertolff, Joannes]
BERTOLFF (Joannes) was afkomstig van Aken. Blijkens een brief d.d. 1 Juni 1566, waarin hij den kerkeraad van Emden vraagt of deze hem ook aan een broodwinning kan helpen, heeft hij eerst een tijdlang in zijn vaderstad de kinderen in den heidelbergschen catechismus onderwezen. Na door de overheid daar gevangengenomen, maar op den langen duur weer losgelaten te zijn, ging hij naar Antwerpen, Zeeland en Holland. Wisten we, vanwaar deze brief is afgezonden, dan zouden we met meer beslistheid ons kunnen uitspreken over de vraag of deze Bertolff identiek is geweest met den man van zekere Heckel of Heckela, die 21 Apr. 1566 te Frankenthal als doopgetuige optrad; en met den vader van den, 19 Febr. 1567 aldaar gedoopten Johann Bertolff. Onwaarschijnlijk is het niet, want 28 Juni 1567 werd als student te Heidelberg Joannes Bertolffus Aquensis ingeschreven, en dat is zeker wel dezelfde geweest aan wien deze levensbeschrijving is gewijd. Omstreeks 1588 leefde er een Jan Bertolff te Halstead in Engeland en bracht daar eenige verwarring te weeg in de nederduitsche vluchtelingenkerk. Of deze met den genoemde iets te maken heeft gehad, is onbekend.
Zie: R. Toepke, Matrikel der Universität Heidelberg in dato; A. von den Velden, Registres de l' Eglise réformée néerl. de Frankenthal I (Brux. 1911) in datis; J.H. Hessels, Ecclesiae Londino-Batavae Archivum III (Cantabr. 1897), 1106, 1116, 1122; Archiv der Evang.-Ref. kirche Emden, Bundel: Briefen von verschiedenen Gemcinden und Predigern no. 79.
van Schelven