Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 1

[Halbertsma, Tjalling]

HALBERTSMA (Tjalling), 15 Jul. 1841 geb. te Sneek, 29 Apr. 1898 overl. te Utrecht. Hij was zoon van Klaas Tjallings Halbertsma doctor in de genees- en verloskunde, en Hesterina ten Cate. Zijne opleiding voor de academie genoot hij op het gymnasium te Sneek onder den rector P.J. Costerus, gedurende de jaren 1853-1858. Op 21 Sept. 1858 werd hij ingeschreven als student aan de leidsche hoogeschool en bij zijne medische studiën hebben zijn neef Hidde Halbertsma, de toenmalige hoogleeraar in de anatomie en physiologie en Simon Thomas, de hoogleeraar in de verloskunde, tot zijne kennis en ontwikkeling het meeste bijgedragen door den meer intiemen omgang waarin zij met hem verkeerden, de eerste ten gevolge van de familieverhouding, de tweede door de omstandigheid, dat Halbertsma bij hem als praetor werkzaam was.

Op het einde zijner studiën woonde hij ook nog te Rotterdam de lessen bij van Dr. I.B. Molewater en M. Polano, die, werkzaam aan het groote stedelijke ziekenhuis, tevens lessen gaven aan de klinische school. Op 18 Dec. 1863 promoveerde Halbertsma op een proefschrift Over den Keelspiegel en zijne aanwending. Daarna bracht hij een langen tijd in het buitenland door, in Tübingen, Weenen en Parijs. Gedurende deze reis leverde hij eerst te Weenen in het Wiener Wochenschrift eene arbeid getit.: Ein Beitrag zur Laryngoskopie en later te Parijs in de Société Allemande de Médecine, eene verhandeling Recherches sur la structure des ganglions lymphatiques.

Na zijne terugkomst in het vaderland vestigde hij zich als medicus te Sneek, maar bleef daar slechts korten tijd, want op 23 Apr. 1866 benoemd tot hoogleeraar te Groningen, aanvaardde hij deze betrekking op 28 Jun. d.a.v. met het uitspreken eener redevoering over De voortreffelijkheid der hedendaagsche Verloskunde. Reeds het volgende jaar vertrok hij uit Groningen, omdat hij benoemd werd tot hoogleeraar te Utrecht in dezelfde vakken. Op 15 Oct. 1867 hield hij zijne intree-rede, Over de verdiensten der Engelschen op Gynaecologisch gebied en het verband der Gynaecologie met de Geneeskunde (Utrecht 1867). Afgezien van het kortstondig verblijf van Gusserow in Utrecht (10 maanden), mag Halbertsma genoemd worden de eerste hoogleeraar in de verloskunde en vrouwenziekten aan die hoogeschool, daar hij uitsluitend in die vakken onderwijs gaf, en dit gedurende 30 jaar met zooveel ijver en toewijding gedaan heeft, dat zijne leerlingen daarvan in ruime mate hebben genoten. De kliniek nam steeds in omvang toe en de in 1876 door hem gestichte polikliniek verschafte ruimschoots gelegenheid tot de practische uitoefening der verloskunde. Zijne bijdragen over de

[p. 1021]

aetiologie en therapie der eclampsie hebben hem ook buiten de grenzen van zijn vaderland bekend doen worden als een beoefenaar der verloskundige wetenschap van meer dan gewone beteekenis.

26 Juli 1883 huwde hij te Utrecht met Johanna Helena Elisabeth van der Mandere, geb. 21 Sept. 1849 welke reeds 26 Sept. 1886 overleed; uit dit huwelijk werd één zoon geboren Steven Nicolaas Boudewijn.

Een portret van Halbertsma en eene opgave zijner wetenschappelijke geschriften komen voor in: B.J. Kouwer en H.J. Laméris, Iets uit de Geschiedenis der Klinieken voor Heel- en Verloskunde der Rijks-Universiteit te Utrecht met eene beschrijving der nieuwe inrichting (Kampen 1908).

Aan deze lijst kunnen nog toegevoegd worden: De meeste gevallen van eclampsia puerperalis zijn het gevolg van druk op de ureteren in Ned. Tijds. v. Geneesk. 1881, 817 (verkort voorgedragen op het congres te Londen); Eclampsia gravidarum, eene nieuwe indicatie voor sectio caesarea in Ned. Tijds. v. Geneesk. 1889, II, 485; Ned. Tijds. v. Verlosk. en Gynaecol. I afl. 1 en 2, boekaankondiging, ibid. 1889, II, 734; Een gemeenschappelyk onderzoek naar de beste behandeling van eclampsia puerperalis, ibid. 1895, I, 499; De opheffing der Amsterdamsche Kraaminrichting, boekaankondiging in Ned. Tijds. v. Geneesk. 1881, 238; Die Diagnose des Sitzes der Placenta durch Probepunctionen, in Centr.bl. f. Gynaecologie 1881 n^o. 5, 97. Over afwachten, tang-applicatie, craniotomie en keering bij bekkenvernauwing in Ned. Tijds. v. Geneesk. 1873, 485. Verder referaten over verschillende onderwerpen en boekaankondigingen.

Zie: Ned. Tijds. v. Geneesk. 1875, 1880, 1882, 1884 en 1885 naamregisters.

Simon Thomas