Hekken in Nederland

[p. 160]

Begraafplaats Crooswijk
Crooswijksebocht 31, Rotterdam

Situatie en geschiedenis

In 1828 werd de stad Rotterdam eigenaar van de buitenplaats ‘Het huis te Crooswijk’ dat in die dagen enige hectaren groot was. In de gevel van het huis was de volgende tekst aangebracht: ‘Ik ben, dat is in 't kort geseyt, stads cieraad ende vroolijkheyd’. Deze buitenplaats, men noemde haar toen ook wel ‘Duifhuis’, werd gebruikt voor de aanleg van de begraafplaats Crooswijk. Het ontwerp voor de eerste aanleg werd gemaakt door de stadsarchitect P. Adams. Aan de Crooswijksebocht werd een grote toegangspoort gebouwd. De begravingen vonden aanvankelijk meestal plaats per

Foto RDMZ, G.J. Dukker, 1984.

schuit via de Rotte. In 1913 werd besloten tot een grote uitbreiding van ongeveer vijf hectare en in 1915 werd nog eens een kleinere uitbreiding voltooid. De oppervlakte van de begraafplaats besloeg toen ongeveer 14 hectare. De aula op de begraafplaats werd ontworpen door de stadsarchitect Friedhof en de tuinaanleg door Zocher, later opgevolgd door Springer. Vanwege de uitbreidingen werd in 1915 een door Friedhoff ontworpen ontvangstgebouw opgericht. Ook werd besloten de hoofdingang te verplaatsen naar de toen nieuw aangelegde Kerkhoflaan. In de jaren dertig vond onder leiding van prof. dr. ir. J.T.P. Bijhouwer de laatste grote uitbreiding plaats. De totale oppervlakte van de begraafplaats bedroeg toen 21 hectare.

Beschrijving van het poortgebouw

Het in neoclassicistische stijl uitgevoerde poortgebouw aan de Crooswijksebocht werd ontworpen door P. Adams en dateert uit 1832. Het bouwwerk is opgetrokken uit baksteen met een natuurstenen basement en daarna gepleisterd en witgeschilderd. Het fronton wordt aan de voorzijde gedragen door twee natuurstenen dorische zuilen en aan de achterzijde door twee vlakke vierkante kolommen. Op het dak is een groot, rechthoekig opzetstuk geplaatst met aan de vier zijden een nis. In de nis aan de voorgevel bevindt zich een beeld van een dode man in lijkkleed, liggend op een baar. Het platte dakvlak van het opzetstuk is aan de voor- en achterzijde in het

[p. 161]

Gevleugelde zandloper in een der hekvleugels. Foto RDMZ, G.J. Dukker, 1984.

midden boogvormig gewelfd met daarop twee stenen vazen. Bijzonder is dat de poort wordt afgesloten door grote hekvleugels die uit hout zijn gemaakt en voorzien van gesneden funeraire symbolen. In de boogvorm aan de bovenzijde is in het midden een uil geplaatst met aan weerszijden takkenbossen en vleermuizen. In het grote middenvak zijn gekruiste zeisen aangebracht met in het centrum voorstellingen van zandlopers, elk getooid met een vleugel van de uil en vleermuis. De nog gave hekvleugels zijn donkergroen geschilderd.

Literatuur

Huizen, H., 150 jaar begraafplaatsen Rotterdam (1832-1982), Gemeentewerken Rotterdam, Rotterdam, 1982.