Hekken in Nederland

[p. 128]

Foto RDMZ, P.G. Meijer, ca. 1970.

Hekbekroning. Tekening RDMZ, P.G. Meijer, 1977.

[p. 129]

Velserbeek
Velserbeek 1, Velsen-Zuid

Situatie en geschiedenis

Het statige landhuis Velserbeek is eigendom van de gemeente Velsen en ligt aan de rand van een uitgestrekt en thans opengesteld park. Het 17de-eeuwse huis bezat oorspronkelijk het karakteristieke Hollandse aanzien van bakstenen gevels met kruisvensters. In later tijd kreeg het huis nieuwe vensters en werd het witgepleisterd. De formele 18de-eeuwse tuinaanleg werd in de 19de eeuw vervangen door een park in landschappelijke stijl met een gotisch bouwwerkje, een Chinees theehuis en een hermitage. Op het landgoed werd een witgeschilderd houten hek geplaatst dat lange tijd diende als toegang tot een tennisbaan. Thans is het hek opgeslagen, in afwachting van restauratie en een goede herbestemming op het landgoed.

Tekening RDMZ, P.G. Meijer, 1998.

Beschrijving van het hek

Dit hekwerk bezit een tweetal hoge stijlen waartussen een deur is geplaatst. Aan weerszijden van deze stijlen zijn vleugelstukken aangebracht. De stijlen zijn vierkant en deels gecanneleerd. Een geprofileerde balk verbindt de stijlen met elkaar. Deze verbindingsbalk wordt bekroond door een geprofileerd sierstuk in halve cirkelvorm met uitgezaagde, vlakke siermotieven. De geprofileerde afdekkingen van de stijlen, die onderdeel uitmaken van de balk, worden bekroond door gedraaide houten bolvormen op voet. De deur is samengesteld uit stijlen en regels met aan de onderzijde een liggend rechthoekig paneel. In het open bovendeel zijn spijlen geplaatst. De bovenste regel is uitgevoerd in een halve cirkelvorm en vormt het spiegelbeeld van de halfronde bekroning boven de hekstijlen. De langgerekte zij- of vleugelstukken worden naar de buitenzijde toe lager door het gebogen verloop van de bovenste regel. De lagere buitenste stijlen worden bekroond door gedraaide bolvormige figuren, zoals ook aangebracht op de hoge hekstijlen. In de open vakken van de zijstukken is hetzelfde type spijlen geplaatst als in de deur. De bouwtijd van het hek is niet bekend. De grote lijn in de opbouw van het totale werk lijkt te verwijzen naar een ontstaan in het laatste kwart van de 19de eeuw of omstreeks 1900.