Repertorium van het ernstige drama in de Nederlanden 1600-1650

[p. 61]

Jacob Duym

NNBW I,775-776; MEW II,458.

70

DEN // SPIEGHEL DER // EERBAERHEYT; // Ghenomen uyt seecker Boeck dat ge- // naemt vvort Histoires Tragikes, in dicht // ghestelt op de maniere van een Tragi-comedie, // dat is van heerlicke menschen, vviens bedrijf eerst droevich, doch de // uytcoemst blijde is. // Door I. DVYM. // Eerbaerheyt is een deucht // Die somtijts 'thert besvvaert, // Maer naer brengt groote vreucht, // Als Elips hier verclaert; // VVel haer die d'eer bevvaert. // (typografisch ornament) // Reden vervvint. I.D.
 
V - P
V: Cort onderricht.
P: Namen der ghener die haer dit Spel zijn moeyende: Den Dichter oft Poeet; Vleeschelicke Begheerte; Quaet Ingheven; Coninck Eduard; Elips, Gravinne; De Vader van Elips; De Moeder van Elips; Drie gebroeders van Elips.
 
Dit stuk is opgenomen in het Spiegelboeck van J. Duym, fol. Alr^o-F4v^o.
 
EEN // SPIEGELBOECK // INHOVDENDE SES // Spiegels, vvaer in veel deuchden // claer aen te mercken zijn. // Seer cortvvijlich ende stichtelijck voor // alle Menschen om te lesen. // Nieu gevonden, ende Speelwijs in Dicht // ghestelt door IACOB DUYM. // (vignet: strijd tussen David en Goliath, met randschrift ‘Hy heeft gewelt gedaen doer zynen arm ende de hoveerdige in haers herten gedachten Vstroit’) // TOT LEYDEN, // By Ian Bouvvensz. ANNO M. DC.
 
Sommige exemplaren hebben op de titelblz. nog een uitgeversadres: Men vindtse te koop tAmsterdam by Hans Matthijsz. boeckver- // kooper in de Pas-caerte. (Burger 1915, 362-364).
 
BM: 11754.bb.31.(2.); BN: Yi. 1326-1332; GUB; *KB: II19019; KH: 760F8; MNL: 1089B40; UBG: BL7100 en H444.
 
Hummelen 1968a, 3 I1; Poll 1898, 19-25; Rens 1977a, 71, 229; Worp 1920, 46,47; Worp 1970, I,358-359.

71

DEN // SPIEGHEL DER // LIEFDEN, // Ghenomen so uyt Valerio Maximo, als // uyt andere Schrijvers, in dicht ghestelt op // de maniere van een Tragi-comedie, dat is van // heerlijcke menschen, vviens bedrijf int // beginne droevich, doch de uyt- // coemst blijde is. // Door I. DVYM. // Bewijst doch liefde tot aller stont // Aen u Ouders in dit aertsche dal, // Liefde is van deucht den rechten gront, // Hebt lief, maer uwen God boven al, // Die u liefd' uyt liefden loonen sal. // (typografisch ornament) // Reden verwint. I.D.

[p. 62]

V - P
 
V: Een cort onderricht.
P: De namen der ghener die haer dit Spel zijn moeyende: Poeet oft Dichtstelder; Praetor; Miltiades, een stock out man; Cimon, een bedaecht man; De Borgemeester; Stadts Bode; Eersten Raedt; Tvveeden Raedt; Andere Raden; Ghevangenis bevvaerder, ofte Steenwachter; Drye Crijschlieden [sic] vvachters; Cimona, Cimons dochter.
 
Dit stuk is opgenomen in Een Spiegelboeck (1600) fol. G2r^o-L4r^o. (zie 70) Van dit spel is ook nog een handschrift bewaard in de KH: 134C55 (Hummelen 1968, 1W13).
 
Volgens Poll 1898, 45-46 zou dit spel reeds in 1596 opgevoerd zijn (Rens 1977, 13).
 
Vindplaatsen zie 70.
 
Hummelen 1968a, 3 I2 en 1 W13; Poll 1898, 40-47; Rens 1977a, 71,229; Worp 1920, 46; Worp 1970, I,359.

72

DEN // SPIEGHEL DER // RECHTVOORDERING, // Ghenomen uyt Valerio Maxima, ende // andere Schrijvers: ende in dicht gestelt in // de maniere van een Tragedie, dat is van heer- // lijcke menschen, vviens bedrijf int // beginsel blijde, doch opt // lest droevich is. // Door I. DVYM. // Die 't Recht naer Recht wil onderhouwen // Behoort van Saleuco te lesen, // Hy leert u ghelt en jonst te schouwen, // De Wetten te laten in haer wesen, // Die 't Recht wel dient is weirt ghepresen. // (typografisch ornament) // Reden vervvint. I.D.
 
V - P
 
V: Cort onderricht.
P: De namen der ghener die haer dit Spel zijn moeyende: Oncuysschen vvil; Gebots verachting; Saleucus, den jonghen; Iulia, een lichte vrou; Saleucus den ouden; Eersten, tvveeden, derden, vierden, vijfsten volgende Raden; Eenen Griffier; Den Mayer; Tvvee dienaers; Eenen verclicker; Een voorspraeck; Het ghemeynt; Den Scharp-richter.
 
Opgenomen in Een Spiegelboeck (1600) fol. Mlr^o-R4v^o. (zie 70)
 
Vindplaatsen zie 70.
 
Hummelen 1968a, 3I3; Poll 1898, 26-32; Rens 1977a, 71,229; Worp 1920, 46; Worp 1970, I,248.

[p. 63]

73

DEN // SPIEGHEL DER // GETROVWICHEYT, // Ghenomen uyt verscheyden Schrij- // vers van 'tgheen in de Duytsche landen is // geschiet, ende in dicht gestelt in de maniere van een // Tragi-comedie, dat is van heerlijcke men- // schen, vviens bedrijf int begin // droevich, doch de uyt- // coemst blijde is. // Door I. DVYM. // Ghetrouwicheyt is / een al te groote deucht, // Maer noch boven al / voor ghetroude vrouwen, // Een ghetrouwe vrou / is des mans meeste vreucht, // Daer den man die heeft / is hy meest behouwen, // Maer daer ontrou is / raect hy int benouwen. // (typografisch ornament) // Reden vervvint. I.D.. Anno 1600.
 
V - P
 
V: Een cort onderricht.
P: Dit zijnse die haer int Spelen laten ghebruycken: Den Poeet oft Dichter; VVelphus; Veltmaerschalck VVelphi; Een van VVelphus knechten; Conrardus Keyser; Veltmaerschalck des Keysers; Eenen Heraut; Eerste en Tweede Borgemeester van Wijnsberch; 1en,2en,3en, 4en Hopluyden; Muylken Vet en Schoonteuch, twee Crijchsknechten; Eenen Boer; Welphi huysvrou; Een ander vrou.
 
Opgenomen in Een Spiegelboeck (1600), fol. S2r^o-Z2v^o. (zie 70).
 
Vindplaatsen zie 70.
 
Hummelen 1968a, 3I4; Poll 1898, 47-53; Rens 1977a, 71-72,229; Worp 1920, 46; Worp 1970, I,359.

74

DEN // SPIEGHEL DER // REYNICHEYT, // Ghenomen uyt den Oudt-Vader // Hieronymo, is in een gedaente van een // Tragedie gestelt, dat is van heerlijcke men- // schen, vviens bedrijf heel droevich // is, ende in Dicht ghestelt // Door I. DVYM. // Een suyver hert is veel eeren waerdich, // Wel haer, die haer heel reyn van herten toont, // Lof en prijs coemt sulck een toe rechtvaerdich, // Oncuys ghedacht' in haer gheensins en woont, // Een reyn hert wort hier en naermaels gecroont. // (typografisch ornament) // Reden vervvint. I. D. Anno 1600.
 
V - P
 
V: Een Cort onderricht.
P: Dit zijnse die haer int Spelen laten ghebruycken: Den Poeet oft Dichtstelder; Aristoclides, eenen Coninck; Onmatighen lust en Boosen vvil, dienaers van den Coninck; Eenen Sangher; Stymphalis; Celestina; Een dienstmaecht van Stymphalis; Een der ghemeynten; Tvveede der Ghemeynten.
 
Opgenomen in Een Spiegelboeck (1600), fol. Z4r^o-Ff4v^o. (zie 70)
 
Vindplaatsen zie 70.

[p. 64]

Hummelen 1968a, 3I5; Oostendorp 1964, 356-361; Poll 1898, 33-40; Rens 1977a, 72,229; Worp 1920, 46-47; Worp 1970, I,248.

75

DEN // SPIEGHEL DES // HOOCHMOETS, // VVesende Troiados, eensdeels uyt Homero, // ende eensdeels uyt Virgilio ghenomen, ende // in de ghedaente van een Tra- // gedie ghestelt // Door I. DVYM. // De hoochmoedighe hier/moghen wel nemen acht // Wat der stadt Troyen is / ervaren en misschiet, // Haren hoochmoet heeft haer / gheheel t'onder ghebracht, // En een oorsaeck gheweest / vant jammer en verdriet, // Hoochmoet bringt landen, en / de menschen al te niet. // (typografisch ornament) // Reden vervvint. I. D. Anno 1600.
 
V - P - A(n)
 
V: Een Cort onderricht.
A: Tot den afionistighen (m).
P: De namen der gener die haer int Spelen laten ghebruycken: Hecuba; Ghemeen vrouvven; Pyrrus; Agamemnon; Calchos; Andromache; Een out man; Vlisses; Astianax; Helena; Den Poeet oft Dichtstelder.
 
Opgenomen in Een Spiegelboeck (1600), fol. Gg2r^o-Ll5v^o. (zie 70)
 
Vindplaatsen zie 70.
 
Hummelen 1968a, 7 14; Poll 1898, 124-127; Rens 1977a, 72, 229; Rens 1978, 141; Worp 1892, 69-89; Worp 1920, 47; Worp 1970, I,248.

76

EEN // NASSAVSHCE [sic] // PERSEVS, // verlosser van Andromeda, // OFTE // de Nederlantsche Maeght. // Nieus ghevonden ende Tragi-Comedische vvijse // voor ijder-mans ooghen ghestelt // Door IACOB DVYM. // (portret van Prins Willem met randschrift ‘GVILELMVS. DEI GR. PRIN. AVRANI. CO. A. NASSAV. GVB. BEL.’) // Reden Verwindt.
 
V - P
 
V: Tot den Leser.
P: Personagien, oft Menschen die tot dit Spel gebruijckt worden: Den Dichtstelder oft Poeet; Eenen Trommelslagher; Eerste, Tweede, Derde der Crijchsluyden; Eenen Hopman; Andromeda; Perseus; Eenen Boer; Eenen Statighen Borgher; Cepheus, Vader van Andromeda; Cassiope, Moeder van Andromeda; Een Mutsaitze, oft Ionghen; De Maechden.
 
Opgenomen in Een Ghedenck-boeck met afzonderlijke paginering.
 
EEN // GHEDENCK-BOECK, // Het welck ons Leert // aen al het quaet en den grooten moetwil van // de Spaingnaerden en haren aenhanck

[p. 65]

ons // aen-ghedaen te ghedencken. // ENDE // de groote liefde ende trou vande Princen uyt den huyse van // Nassau, aen ons betoont, eeuvvelick te onthouden. // (g) Speel-wijs in dicht ghestelt door (g) // IACOB DVYM. // (portret van Prins Maurits met randschrift ‘MAVRITIVS. PR. AVR. CO. NASS. ET. MOERS. CAT. MARC. VERE. ET. VLISSIN.’) // GHEDRVCKT TOT LEYDEN, // (g) By Henrick Lodowijcxszoon van Haestens / (g) // In den Iaere. 1606.
 
BM: 11754.bb.31.(1.); BN: Yi. 311-317; GUB; KB: II19019; KH: 706F9; LUB: 707C4 en Thys 252b; MNL: 1089B41; Nederlands Legermuseum Leiden: HB/P2122; SBA: C11194; SBH: 123A40 en 76B6; UBG: BL7100(1) en *H443 en M1043 en H762; UUB: S qu 988-1.
 
Van Hamel 1973, 176,183; Hummelen 1968a, 3K1; Kalff 1906, III,512; Poll 1898, 11-19; Rens 1977a, 74-75,229; Vermaseren 1951, 55-56; Worp 1970, I,359.

77

HET // MOORDADICH STVCK // VAN // Balthasar Gerards, begaen aen den // Doorluchtighen Prince van Oraingnen. 1584. // (g) Tragedische wijse in Dichte ghestelt / door (g) // IACOB DVYM. // (portret van Prins Willem met randschrift ‘GVILELMVS. DEI GR. PRIN. AVRANI. CO. A. NASSAV. GVB. BEL.) // GHEDRVCKT TOT LEYDEN, // (g) By Henrick Lodowixsoon van Haestens / // Int Jaer 1606. (g)
 
O - V - P
 
O: Aan Henrick-Frederick van Nassau.
V: Tot den Leser.
P: Personagien, oft menschen die in dit spel ghebruyckt worden: Den Prins van Oraingnen; Overicheyd, Edel-lieden en Glemeynte, Gevluchte Vlamingen; Inquisitie; Spaenschen raed; Bloed-dorst; Lovvisa, Princesse; De Minne; De Coopman en Ghemeynte, Gevluchte Brabanders; Balthasar Gerards; Den Hoofmeester; De Steden en Ghemeynte, Hollanders; Heymelijken Haed; Gravin van Zvvartzenburch; Hopman vander VVacht; Eenen Rith-meester; De Vrijheyd des Lands; Graeff Mauritz.
 
Opgenomen in Een Ghedenck-boeck met afzonderlijke paginering (zie 76).
 
Vertaling naar Daniel Heinsius Auriacus sive Libertas Saucia (1602) (Worp 1970, II,118).
 
Moderne uitgave door L.F.A. Serrarens en N.C.H. Wijngaards (Duym 1976).
 
Vindplaatsen zie 76.
 
Duym 1976; Hummelen 1968a, 7 15; Poll 1898, 128-146; Rens 1977a, 75,229; Vermaseren 1951, 51-55; Wijngaards 1972, 121-125,128; Worp 1970, I,248.

[p. 66]

78

BENOVDE // BELEGHERINGE // der stad Leyden, uyt bevel des // Machtighen Conincx van Hispaingnen, in den // Iaere 1574. haer aen-ghedaen. // Ende het vvonderbaerlijck ontset daer op den // derden dagh Octobris 1574 ghevolght. // (g) Comedische wijse in Dichte ghestelt / door (g) IACOB DVYM. // (vignet: klimmende leeuw met in de rechterklauw een zwaard en in de linkerklauw het schild van Leiden, met randschrift ‘LVGDVNI BATAVORUM’) // GHEDRVCKT TOT LEYDEN, // (g) By Henrick Lodowixsoon van Haestens / // Int jaer (g) 1606.
 
O - V - P
 
O: aan het stadsbestuur van Leiden.
V: Tot den goetwillighen Leser.
P: Verscheyden Personagien ende Menschen int spelen ghebruycket: Baldeso, Ouer-Veldheer des Conincx; Alonso en Carion, Tvvee Hopluyden; Eerste, Tweede, Derde en Vierde der Borgheren; Eerste en Tweede der Borgermeesteren; Eenen Bode; Eenen Boer; Vander Does en Havicx, Hopluyden van binnen; Eenen Soldaet van Binnen; Eenen Soldaet van buyten; Eerste en Tweede Vrou, elc met een kind; Tvvee Boods-ghesellen; Eenen Jonghen; Lovvys Boysot; De Prins van Oraignen; Al de Borgherije t'samen.
 
Opgenomen in Een Ghedenck-boeck (1606) met afzonderlijke paginering (zie 76).
 
Vindplaatsen zie 76; SBA: C11195.
 
Van Hamel 1973, 133-134; Hogendoorn 1968, 68-70; Hummelen 1968a, 3K2; Poll 1898, 53-64; Rens 1977a, 75,229; Worp 1920, 47; Worp 1970, I,359.

79

Belegheringhe // (g) Der Stadt (g) // ANTWERPEN, // By den Prince van Parma // Vyt crachte van sijne Conincklijcke Majesteyt // van Hispaignen, in den jaere 1584. // Mitsgaders, // (g) Het droevich overgaen der selver Stadt: (g) Tragedische // (g) wjise [sic] in Dichte ghestelt / door (g) // IACOB DVYM. // (vignet: wapen van Antwerpen, met het randschrift ‘ANTWERPIA. 1606’) // GHEDRVCKT TOT LEYDEN, // (g) By Henrick Lodowixsoon van Haestens / // in den jaere (g) 1606.
 
O - V - P
 
O: aan Lodewijck Meganck, en de Raad van Braband in Holland.
V: Tot den goetwillighen Leser.
P: Verscheyden Menschen, tot het Spel dienende: Antvverpia; Schoffierighe begheerte; Quaet regiment; Schaldis; Ghemeynen man; Rijckdom; Neeringhe; Troost der Schriftueren; Gods stranghe rechtvaerdicheyt.

[p. 67]

In Een Ghedenck-boeck (1606) met afzonderlijke paginering. (Zie 76)
 
Vindplaatsen zie 76; KH: Pamflet 1344; SBA: C11220.
 
Hummelen 1968a, 3K3; Poll 1898, 72-79; Rens 1977a, 75,229; Worp 1970, I,410.

80

DE // CLOECK-MOEDIGHE // ENDE // Stoute daet, van het innemen des // Casteels van Breda en ver- // lossinghe der Stad. // Onder het beleyd van den Hoogh-Gheboren Prins // Graeff Mauritz van Nassau, etc. // (g) Comedische wijse in Dichte ghestelt / door (g) // IACOB DVYM. // (gravure: het binnenvaren van het turfschip.) // GHEDRVCKT TOT LEYDEN, // (g) By Henrick Lodowixsoon van Haestens / // Int jaer (g) 1606.
 
O - V - P
 
O: aan Iustinus van Nassau en de Heeren van Breda.
V: Tot den goetwillighen Leser.
P: Personagien oft menschen die in dit spel ghebruycket worden: Adriaen van Berghen; Graeff Mauritz van Nassau; Graeff Philips van Nassau; De Knecht van Adriaen van Bergen; Hopman Herrogeire; Een pagie van Graef Mauritz; Capiteyn Lambert; Capiteyn Logier; Een der Soldaten van Herrogeire; Eenen Sergeant van 't Casteel; Een der Soldaten van 't Cstaeel [sic]; Eenen Torf-dragher; Een der Soldaten vander Stad; Een der Borghermeesteren.
 
Opgenomen in ‘Een Ghedenck-boeck’ met afzonderlijke paginering. (zie 76)
 
Vindplaatsen zie 76.
 
Asselbergs 1967, 128-134; Hallema 1925, 103-105; Hummelen 1968a, 3K4; Poll 1898, 64-72; Rens 1977a, 75, 229; Worp 1920, 47; Worp 1970, I,359.

81

EEN // BEWYS // DAT BETER IS // eenen goeden Crijgh, dan eenen // gheveynsden Peys. // Midsgaders t'gene ghebeurt is inden jaere 1600. // (g) Comedische wijse in Dichte ghestelt / door (g) // IACOB DVYM. // (vignet: de Nederlandse Leeuw) // GHEDRVCKT TOT LEYDEN, // (g) By Henrick Lodowixsoon van Haestens / // Int jaer (g) 1606.
 
O - V - P - A(n)
 
O: aan Iohan van Oldenbarneveld.
V: Tot den goetwillighen Leser.

[p. 68]

A: Tot den afjonstighen (m).
P: Personagien ende Menschen int spel ghebruycket: Bloed-dorstich Gemoed; VVraeck-gierich hert; Gheveynsden Peys; t' Verplichte Land; Trouvven raed; Goeden Crijgh; T'gheldt; Goede Ghemeynte.
 
Opgenomen in Een Ghedenck-boeck (1606) met afzonderlijke paginering (zie 76).
 
Vindplaatsen zie 76; KH: Pamflet 1345.
 
Hummelen 1968a, 3K5; Poll 1898, 79-88; Rens 1977a, 76,229; Rens 1981b, 231-233; Wijngaards 1972, 125; Worp 1970, I, 410.