Mijn dagboek. Dagboek 1. 1907-1911

24 November

Ik ben in een maalstroom van leven. Mijn aandacht staat gespannen naar alles rond mij heen. Ik neem de meest tegenstrijdige indrukken op, ik ontmoet de meest verschillende mensen. Het leven is schoon, al is het hartverscheurend. Gisteravond woonden wij een uitvoering bij, in de Schola Cantorum, van kamer- en orgelmuziek van Franck. Welk een vrome ziel vol heimwee bezat deze grote muzikant! Smart zingt u tegen, en een klagen, tot hevige schoonheid verworden. Somwijlen ook, bij het horen van deze muziek, was het mij, of ik door den aardsen vrede van een Zondagmorgen trad, in den zomer.

Enige dagen geleden was ik op een soirée bij Eshmer-Valdor, een samenkomst van: les Amis des Lettres et des Arts. Een komischen indruk maakte dit bont gezelschap van schilders, schrijvers, beeldhouwers, dichters, beroemdheden en schuwe debutanten, langharige en kaalhoofdige

[p. 128]

kunstenaars, jonge artistieke dames en oude gedekoreerde heren, die dichtopeengedrongen in de twee kleine kamers, in de gang en in het keukentje van het niet zeer ruime appartement, uren achtereen met elkander stonden te praten en te lachen. Ik ontmoette daar Bourdelle, Han Ryner, Saint-Pol-Roux (bijgenaamd le Magnifique!), Paul Fort, cubisten, uitgevers, en lieden van elke nationaliteit. Wat de bekoring uitmaakt van dergelijke bijeenkomsten, ontgaat mij. Vooral wanneer men weet hoe die lieden over elkander en elkanders werk oordelen!

Durand terugzien, een Parijzenaar dien ik uit het oog verloren had en met wien wij binnenkort een haschischséance zullen houden. Die Durand is het type van den mislukten intellektueel. Verfijnd van geest, zeer kritisch, doch zonder een bepaalde gave, kent hij geen groter genot, dan, in den middag, te wandelen door de Jardin du Luxembourg, nu eens hier, dan daar stilstaand, kijkend naar de schone belichting van het paleis of van de stompe torens der S. Sulpice-kerk. Langen tijd kan hij zitten op een bank, sigaretten rokend, en het schijnt hem voldoende, louter toeschouwer te zijn van het machtige leven. Hij is zéér arm, bewoont een zolderkamertje, en is een hartstochtelijk schaakspeler. Iedereen kennend, houdt hij zich, vol belangstelling, op de hoogte van de moderne literatuur en van de nieuwste stromingen in de schilderkunst. Het is uiterst aangenaam, enige uren met hem te praten. Ik mag hem dan ook zéér gaarne.

Onlangs gedejeuneerd bij een koopman van de Hallen, een die met heel zijn familie, zoons, dochters, zwagers, schoonzusters, broeders, neven en nichten, de zaak drijft. Het was een Gargantua-maaltijd, en de luidruchtigheid der schetterende stemmen, het enorme schransen en drinken, hebben mij vrijwel ziek gemaakt voor het overige deel van den dag! Welke mening mogen dergelijke lieden, wier enig doel is geld te verdienen, hopen geld, en op grove wijze van het leven te genieten, wel hebben over den dood en de onsterfelijkheid der ziel! Ik vraag het mij

[p. 129]

met ontsteltenis af! Want deze, door een ieder geëerbiedigde mensen - want zij werken hard, zij hebben zich een plaats in de maatschappij weten te veroveren - zijn geen uitzonderingen, zij vormen de massa, de overgrote meerderheid die een grenzenloze minachting heeft voor alles wat den geest betreft.

Bij denzelfden Hollandsen schilder geweest, dien ik, enige jaren geleden, in de bitterste ontbering gekend heb. Hij ‘is er’ nu, bewoont een ruim atelier van enige duizenden franken huur, in het centrum der stad, vraagt voor zijn schilderijen wat hij wil, en krijgt zijn prijs uitbetaald. Dat hij geen gebrek meer lijdt met zijn huisgezin, vind ik best, maar dat zulk werk opgang maakt en gretig gekocht wordt, doet mij verbluft staan! Ook Picasso, den jongen genialen schilder en zijn bizar en hevig begaafd cubistisch werk teruggezien.

In het Odéon een voorstelling bijgewoond van de ‘Zeven tegen Thebe’, voorafgegaan door een lezing van Ledrain, een autoriteit op kritisch gebied! Ondanks dat inleidend woord hetwelk mij bijna de zaal heeft doen ontvluchten, ondanks de slecht verzorgde, begriploze opvoering, bleef de pracht van die oude tragedie ongeschonden; de brand der schoonheid laaide door alle hindernissen heen.

Ik heb boeken gekocht: twee Bloy's; le Château de l'Ame van Ste Thérèse, la Vie de la Bienheureuse Angèle de Foligno, l'Avent, deel één van l'Année liturgique door Dom Guéranger. En ik verheug mij grotelijks op de lezing dezer boeken.