In dépôt

Zondag 23 januari

Vannacht is een deel van het dak van barak 65 weggewaaid. De regen heeft de boel kletsnat gemaakt. Van barak 66 is een wand ingedrukt. De wind giert nog steeds. De dunne boompjes schudden heen en weer, heen en weer: ‘och, och, och, och!’ Bericht gekregen, dat ik op de Weinreb-lijst ben geplaatst. ‘Sie wurden auf die endgültige Weinreb-liste gesetzt.’ Het wordt nu een soort roulette. Eindelijk heb ook ik meer dan één Sperre: Theresienstadt en Weinreb. Zal straks misschien tussen de twee moeten kiezen. Heb ook nog de fictieve Calmeyer. Gecompliceerd. Het is alsof we met ons allen aan de speeltafel zitten, op verscheidene nummers hebben opgezet en wachten op wat uitkomt. We hopen, dat ons nummer niet uitkomt. Wij spelen niet uit vrije wil, maar gedwongen, en koesteren de verwachting, dat de bank op een dag springt. Iedereen, die het doen kan, kiest Weinreb om een dekking meer te bezitten, maar niemand weet er goed raad mee: Weinreb staat op de markt van Westerbork nog steeds laag genoteerd, ofschoon hij voor het ogenblik een Sperre geeft; waarvan zij, die ongestempeld waren, profiteren. Men betwijfelt of de Weinreb-lijst ooit aan de Austausch toekomt en helt over tot het geloof dat de lijst op een goede dag springen zal en dat zij, die er op staan, met pak en zak doorgaan naar Auschwitz. Tenzij de Russen voordien Auschwitz genaderd zijn of bereikt hebben, zodat Auschwitz niet meer in aanmerking komt. Weinreb is nog altijd een sprong in het duister. Het kamp heeft zijn aardappelenzoekers. Dagelijks kan men mannen en vrouwen in de hoop aardappelenschillen, die op een terreintje voor de hoofdingang van de Centrale Keuken in de buurt van een okshoofd worden gedeponeerd, zien graven op zoek naar een enkele aardappel, die in de schillen verdwaald is. Vanmorgen rondom de ingang van de aardappelkeuken mannen en vrouwen met doeken en leren tassen op jacht naar aardappels. Gestraften waren in hun kleurige overalls bezig met het versjouwen van zakken met aardappels van de trein naar de keuken, over een afstand van vijf, zes meter, op hun rug. Als bij stilzwijgende afspraak sjorden zij onder het gaan de zakken zo hoog over hun schouders, dat de aardappels er bij kilo's tegelijk uitgutsten, in de dikke modder. Als raven vlogen de mannen en vrouwen er op af, bukten zich of hurkten neer, zodat de panden van hun winterjassen in de modder slierden, en pikten daaruit snel, snel de aardappels, dik in de drek. De dienstdoende od-er, een goedmoedige kerel, kneep een oogje dicht. Toen het te bar werd, greep hij in en joeg de aardappelzoekers weg, die een goedgevulde ransel meenamen. De honger wordt in het kamp groter, algemeen voelbaar.

[p. 259]

Tegelijk bakken vrouwen, die royaal in haar voorraden zitten, nog dagelijks rijkelijk havermoutkoekjes of andere delicatessen, in boter en suiker. Lang kan dit echter niet meer duren, nu er geen enkel pakje meer van buiten binnen komt. Mijn dokter heeft mij gisteren een extra rantsoen melkpap per dag toegewezen: ik had chronische maagklachten, waarschijnlijk wegens de frequentie van kool, die mijn maag slecht verdraagt, ook al varieert zij in wit en rood. Op deze wijze kom ik aan een redelijk dagelijks rantsoen, dat in zijn normale portie voor volwassenen en kinderen veel te weinig is. Vandaag was stamppot met goulasj aangekondigd; de goulasj was slechts een grijs sopje. Hoogstwaarschijnlijk heeft de keuken zich weer over het vlees ontfermd. Er lopen hardnekkige geruchten over een razzia in Amsterdam onder de gemengd-gehuwden. De Joodse partijen van de gemengde huwelijken hier, die op terugkeer naar Amsterdam wachten, maken zich ongerust en vrezen dat zij hier allen zullen moeten achterblijven. Daarvan is te officiëler plaatse niets bekend. Zwiepende regen, weer om geen hond de deur uit te sturen; de mensen klitten op elkaar in de barakken. Verschrikkelijke herrie om de kachel: een regiment van pannetjes, demonstratie van culturele armoede, materialisme en gebrek aan verdraagzaamheid. De stoker tracht als ceremoniemeester op te treden, maar moet zwichten voor de overmacht, en laat de zaken < op > haar beloop. De barakleiding houdt zich onzijdig in het besef van de onoplosbaarheid van het probleem. De Turken zijn weg; de clan van ‘tante Roos’, grootmoeder met kinderen en kleinkinderen, die, wat de mannen betreft, stervormig om de kachel gelegerd zijn, beheerst het terrein thans; zij bakt op alle kachels tegelijk, dankzij de hulp der vrouwelijke leden in de familie, voert het bevel over grote pannen, die al 's morgens vroeg hun plaats innemen, en bezweert bij hoog en bij laag, dat zij nooit langer dan een kwartier de kachel in beslag neemt. Wie tegenspreekt, wordt bedolven onder een stortvloed van onvriendelijke woorden. Zij zwaait met haar zware ijzeren koekenpan de scepter, maar zij bakt voorbeeldig aardappeltjes, zodat de omstanders het water om de tanden loopt. Vanmiddag de helft van mijn pannetje havermout gesneuveld door een onhandige handbeweging van een der medekokers. Aardappeltjes gebakken; gewacht van zeven tot negen, toen net het vuur uit; inderhaast een houtvuurtje gestookt.