In dépôt

Vrijdag 10 december

Twee kampgrapjes. Naar aanleiding van de bombardementen van Berlijn: Englische Radierung von Berlin nach der Idee Hitlers. Naar aanleiding van het bombardement van Leipzig: die Leipziger Messe hat einen Bomben-Erfolg. Noch nie waren soviele Engländer auf der Leipziger Messe. De verslagen der kranten over de bombardementen worden verslonden; ze gaan van hand tot hand. Grote voldoening onder de Joden: de Duitsers voelen nu wat zij anderen hebben aangedaan. Honend worden de woorden van Hitler geciteerd: Wir werden die englische Städte ausradieren! Van Göring: Nie wird ein fremdes Flugzeug über deutsches Gebiet fliegen! Gissingen over de aard der vergelding, die Hitler tegen Engeland heeft aangekondigd. Overwegende mening, dat hier sprake is van bluf. Een minderheid vreest voor wraak op de Joden. Algemeen vreest men, dat de oorlog nog lang zal duren, te lang voor de Joden. Men beschouwt de oorlogsgebeurtenissen bijna algemeen in verband met het lot der Joden. De transporten zijn voorlopig opgeschort tot midden januari.

[p. 225]

Men hoopt dat er in de tussentijd iets definitiefs gebeurt, dat aan de transporten een einde maakt. Tegen zes uur manifesteert zich bij het foliën-sorteren een algemene arbeidsonlust. Mannen en vrouwen lopen van de tafels weg en verzamelen zich om de kachels, of blijven aan de tafels praten. Vanmiddag algemeen gezang: Joodse liedjes, liedjes uit de Westerbork-revue. Uitgelaten stemming. Leiders en opzichters ontwapend, machteloos. In hun hart geven zij even weinig om het werk als het ‘arbeidsvolk’, waaronder zich professoren, advocaten en andere intellectuelen bevinden. Heb zelf in mijn dagboek zitten schrijven en een stuk gelezen in ‘Les Copains’ van Jules Romains; de manier om het eindelijk uit te krijgen. Verbod van de commandant, tijdens het werk bidstonden te houden.