De Noordsche weereld

Inhoudsopgave

Voor-Beright, Aen de Leesers.

Beright Voor de boeck-binders.

Nieuwe, Aenmerkelijcke Reys Van de Heer De La Martiniere, Door de Noordsche Landschappen: I. Hoofd-stuck. Versoeck der Deensche Noordsche Maetschappy aen den Koning, om haeren Koophandel noch verder te mogen voortsetten, aen haer toegestaen. De Heer Martiniere begeeft sigh op een Koninghlijck Deensch Schip der gemelde Maetschappy. Vaerd af van Coppenhagen. Kattegat. Hevige Storm. Gevaer op een Ondiepte. Water-wervel. Koomd te Christiania in Noorwegen.

Toe-doeningh.

II. Hoofd-stuck. Wat insonderheyd aen te mercken staet in de Landstreeck om Christiania. Gestalte der Huysen te Wisby. Aert en Handel der Noorwegers. Haerer Vrouwen. Gedierten. Vrughtbaerheyd en Onvrughtbaerheyd.

Toe-doening.

III. Hoofd-stuck. Weerkeeringh van Wisby nae Christiania. Toght na d'Elanden-Jaght. Waer van daen de Naem Eland sou gekoomen zijn. Gestalte deeses Diers. Is met de vallende sieckte behebt. Voorbeeld daer van. Waen van een seer groote kraght in de voeten eens Elands tegens 't gedaghte Euvel. Maght en Aensienlijckheydt des Noorweeghschen Adels.

Toe-doeningh.

IV. Hoofd-stuck, Vertreck van Christiania. Stilte op Zee. Visch-vanghst des Scheepsvolcks. Aenkoomst te Bergen in Noorwegen; voortijds een Aerts-Bisdom geweest. Seldsaeme Monicken, zijnde Kooplieden. Koophandel te Bergen.

V. Hoofd-stuck. Vertreck van Bergen in Noorwegen. Stercke Wind. Groote plotslijcke Kalmte. Visch-vanghst des Scheeps-volcks. Klip-visschen, waerom soo genoemd. Aenkoomst te Drontheim:

VI. Hoofd-stuck. Vertreck des Heeren Martiniere van Drontheim nae de Stadt Steckby. Bosch, vol Wolven en Beeren. Voort-toght van Steckby nae de Bergh-wercken, toebehoorende den Koningh van Deenemarcken.

VII. Hoofd-stuck. Noorweegsche Bergh-wercken. Kraen, waer door Metal en Aerde uyt de Mijn werd opgehaeld. De Heer Martiniere daeld vijftigh vademen diepte nae beneden. Beeld sigh in, dat hy in de Hel was geraeckt. Arbeyd der Bergh-werckers. Wat hem in de Koper-Mijn weervoer. Begeeft sigh nae de Silver-Mijn. Arbeyders in de Smelt-Hut. Gesteltenis van 't Silver-Berghwerk. Werck-tijd en Daghloon der Arbeyders. Vertreck na Drontheim.

VIII. Hoofd-stuck. De Heer Martiniere treckt uyt de Mijnen weer te rugg' na Drontheim. Moet onderwegen by een Boer vernaghten. Hoe hy onthaeld werd. Sterck suypen van Taback en Brandewijn. Sleghte Slaep-plaets. Aenkoomst te Drontheim.

IX. Hoofd-stuck. De Heer Martiniere gaet van Drontheim weer t' Scheep. Kalmte op Zee. Besluyt, om met de Boot aen Land te vaeren, en aldaer van een Toveraer Wind te koopen. Handeling met den selven. Die drie knopen in een kleyn Lijnen doeckje legt. Wat gevolghd is op de losdoening der eerste, tweede, en derde knoop. Gevaer van te verdwalen.

Toe-doeningh.

X. Hoofd-stuck. Geweldigen Storm, op 't losdoen van de derde gekoghte Wind-knoop ontstaen. 't Schip stoot tegens een Klip, en bekoomd een gat in de Kiel. Groot gevaer. De Windt bedaerd sigh. Grooten arbeyd, ter oorsaeck van 't lecke Schip. Komen by 't Slot Wardhus. En voorts te Varanger.

XI. Hoofd-stuck. Aenkoomst des Heeren Martiniere te Varanger in Deensch-Lapland. d'Inwooners verwonderen sigh over deese Aenkomelingen. Vergunnen haer haere Haven, om hun Schip in de selve te moogen verbeeteren.

XII. Hoofd-stuck. Taback, aen deese Lappen vereerd, van haer seer hoogh gehouden. Seldsaeme Spijsen der Deensche Laplanders. Haere walgh van de goede Deensche Kost. Van welcke dingen sy haeren Dranck bereyden. Haere Brandewijn. Zijn meerendeel Toveraers: En gantsch Bygelovigh. Haere Ligchaems-gesteltenis. Geylheyd haerer Vrouwen. Kleedingh, waer van gemaeckt. Draght der Manspersoonen. Haer Voet- en Hoofd-decksel. Huysen. Hoese 's Naghts slaepen sonder Bedden. Seldsaem Bygeloof ontrent haere Katten; van Martiniere voor Duyvelen gehouden.

Toe-doeningh.

XIII. Hoofd-stuck. Martiniere en eenige andere begeven sigh, terwijl haer beschadighd Schip verbeterd word, dieper Landwaerts in. Ontmoetingh vantwee groote Beeren. Hoese deselve verdreven. Komen by Huysen, daerse haere rust neemen. Geschenck van een stuck Taback seer hoogh geaght.

XIV. Hoofd-stuck. Handel van Vellen, tegens Lijnwaed en Taback. Verdere Toght, dieper Landwaerts in, op Sleden, voortgetrocken van Ren-dieren. Goede voorsorge tegens de koude. Seldsaemheyd ontrent de Ren-dieren. Boven maeten snelle voortgangh der Sleden. Komen aen een groot Land-Vleck; en hoese daer ontfangen wierden. Goede Boter en Kaes, gemaeckt van de Melck der Ren-Dieren, welcke Vrouwlijck zijn. Haer uytsteeckende geswindheyd.

Toe-doeningh.

XV. Hoofd-stuck. Aenkoomst te Mourmans Koimore. Gestalte der Huysen. Kleedingh der Mannen en Vrouwen. Verre reys, afgeleghd op eenen dagh. Ruylingh tegens Taback.

XVI. Hoofd-stuck. Verdere Reys nae 't Landschap der Kiloppen, met een seer groote geswindheyd, door middel der Ren-Dieren. Koomen by een kleyn Dorp. Seldsaemheyd der Ren-Dieren; en bedrijf des Wegh-wijsers ontrent deselve. De Kiloppen houden geen gemeenschap met eenige andere Volckeren. Vlieden voor de Vreemdelingen. Aenkoomst in een Dorp.

XVII. Hoofd-stuck. Een Ren-dier kan op eenen dagh, een Slede voorttreckende, afleggen over de honderd en tsestigh Fransche Mijlen weghs. Handel metVossen-vellen, en Zobelen, tegens Taback. Groofheyd des Volcks in 't Moscovitisch-Lapland; alwaer de Heer Martiniere sigh nu bevond. Verdere Voort-reys, al weer op Sleden, voort-getrocken van Ren-Dieren. Koomd in een schoon Dorp. Hoe hy en sijne Reys-genoten hier ontfangen werden. Melck. Boter. Sout. De Lappen konnen geen Sout verdraegen.

XVIII. Hoofd-stuck. Vertreck nae Kola, en aenkoomst aldaer. Gelegenheyd deeser Stad. Huysen, hoedanigh gebouwd. Aert der Inwooners. Handel met Vellen. Onthael by haeren Huys-waerdt.

XIX. Hoofd-stuck. Spijsen, tot de Reys meê genoomen. Verdere Handelingh van Vellen tegens Taback. De Taback is, alsmen door Lapland wil reysen, noodwendiger als Geld. Vertreck van Kola. Koomen weer te rugg' in hare voorige Herbergh; daerse wel ontfangen wierden, op hoop van een stuck Taback te sullen bekoomen. Seldsaeme gebruycken, aengeright by de Begraefnis eens overledenen Laps. Wonderlijcke Vraegen, den Dooden voorgehouden. S. Nicolaes by haer in groote Eer. Wat voor eenen S.Nicolaes. Hoedaenigh afgebeeld.

XX. Hoofd-stuck. Yversught der Mannen over haere Wyven. De Vrouw van de Waerd onser Reysigers besightight haer, in haers Mans af zijn, met een sonderlingh genoegen. Gewoone Verrightingen deeser Laplandsche Vrouwen. Handel tusschen deese Vreemdelingen en de Huysvrouw haers Waerds. Onthael by d' Avond Maeltijd. Huysen. Slaepplaets.

XXI. Hoofd-stuck. Vertreck na Varanger. Ontmoetingh van een Laplandsche Jager. Seldsame Sneeuw-schoenen. Kledingh des gedaghten Jagers.

XXII. Hoofd-stuck. Aenkoomst te Varanger. Aert der Laplanders. Hare gewisheyd in 't Werpen en Schieten. Hebben gantsch geen lust tot den Oorlogh. Vogelen deses Lands. De meeste wilde Dieren zijn hier wit. Visch gedrooghd, en tot Brood gebruyckt. Vaten van Koper. Haet tegens 't Sout. Honden, bysonder kleyn. Jaght-honden. Seldsame Vogelen.

Toe-Doening.

XXIII. Hoofd-stuck. Gunstsoeckingh by de Toversche Inwooners, om onse Reysigers de Wind niet te verhinderen. Afvaert van Varanger. 't Eyland Wardhusz. Koomen in de volle Zee. Geduerige Dagh. Krijgen Spitsbergen in 't gesight. Groot gevaer door stercke Ysgangh. Geraecken op de Kust van Boranday. Krijgen hare twee voor verlooren gehoudene Geselschaps-scheepen in 't Oogh.

XXIV. Hoofd-stuck. Die van de weer by-een-gekoomene Scheepen vaeren d'een' aen 't Boord van d'ander': En verhaelen malkander, wat haer, geduerende haere van-een-scheydingh, was bejegend. Eyland Kildomovia.

XXV. Hoofd-stuck. Besluyt der Deenen, om in Boranday te gaen handelen. Deesen Raedslagh in 't werck gesteld. d'Inwooners vlieden voor haer wegh: Doch stellen sigh stracks daer nae in staet, om haer te beveghten, indiense haer geweld hadden willen doen. Eenen der Factoors gaet gantsch alleen tot haer. Sijn gespreck met deese Lieden.

XXVI. Hoofd-stuck. Seldsame Gestalte der Borandianers. Der selver Kleedingh. Huysen. Spijs en Dranck. Hebben van de Menschlijckheyd maer een weynigh meer als de Beesten. Handel der Deenen met dese Inwooners: Van welcke eenige meê na 't groote Schip voeren.

XXVII. Hoofd-stuck. Hoedanigh de Borandayers van de Deenen in 't Schip wierden onthaeld, en hare redenen. Verdragh met de Borandianen gemaeckt, om eenige Deenen op Sleden in Siberien te voeren. d'aen Land geblevene Inwooners werden oock met Brandewijn onthaeld. Borandaische Sleden en Ren-dieren. Hoe de Deenen sigh in dese Sleden neersetteden. Snelheyd en sterckte der Borandaysche Ren-dieren. Spijs der Borandianers: Die noch Brood noch Sout konnen verdragen. Aenkoomst in een Dorp.

XXVIII. Hoofd-stuck. Vervolgh van de Reys op Sleden door Boranday. De Taback kon de Deenen hier geen dienst doen in 't ruylen. Spijsen deser Lieden. Hare Huysen. Leven sonder Gods-dienst. Hare Kledingh. Vrouwen. Wapenen. Martiniere en sijne Reys-genoten komen aen Huysen sonder Inwooners; daerse wat rusten. Trecken weer voort.

XXIX. Hoofd-stuck. Een voornaem Heer onder de Borandianen bejegend onse reysende Deenen; komende met twee sijner Dienaren van de Jaght. Gestalte harer Kledingh. Dese Heer begeeft sigh in eene der Sleden. Koomst by een deel Huysen, als een kleyne Stad. De Naem deser Plaets is Vitzora. Ruylingh van Taback tegens Vellen. Zobelen mogen hier niet verkoght noch verhandeld worden. Waerom niet.Meer andere Pelteryen ingeruyld. De Deenen versoecken hier een Barck, om daer meê hare Waren na haer Schip te voeren. Wat voor een Schuyt sy bequamen. Eenige Zobelen in 't heymlijck gekoght. Gelegenheyd der Stadt Vitzora; en 't Werck van de hier woonende Vrouwen en Kinderen.

Toe-Doening.

XXX. Hoofd-stuck. Vertreck te Water van Vitzora na Potzora. Gouverneur aldaer. Weynigh Eedele in Muscovien. Treflijcke Meede. Handel met den Gouverneur; van wien de Deenen een goed deel Zobelen kopen. Hy onthaeld haer met een treflijcke Maeltyd. Sitten aght uyren langh aen Tafel. Groote meenighte van andere Vellen gekoght. Senden al haere Koopmanschappen nae haer Schip. Stercke suypery.

XXXI. Hoofd-stuck. Voorbereydselen tot de Reys na Siberien. Loon voor de Sleden en Ren-dieren. Vertreck van Potzora, door gevaerlijcke Weegen. Komen by Huysen, doch vinden de selve ledigh, wijl de Bewooners ter Jaght waren: Welcke op hare weerkoomst sigh seer ontroerden, siende vreemde Gasten in hare Wooningen. Hun hooghste verwonderingh over dese Vreemdelingen. Ontmoetingh van vijf Mans-persoonen, verbannen tot de Zobelen-Jaght. Werden van onse Reysigers gekend voor hare goede Vrienden. Verhalen d'oorsaeck van haren ellendigen staet; en de staet harer Ellende selfs. Afscheyd d'een van d'ander. Vervolgh der Reys. Woestheyd van 't Geberght, tusschen Boranday en Siberien. Kledingh der Inwooners; welcke Hoflijcker zijn als de voorige. Komen te Papinogorod.

Toe-doeningh.

XXXII. Hoofd-stuck. De Stadhouder van Papinogorod ontfanghd de Deenen hoflijck. Doet haer oock door sijne Gemaelin verwelkomen. Met wat voor Pleghtlijckheden sucks toegingh.

Toe-doeningh.

XXXIII. Hoofd-stuck. Vellen-handel met den Gouverneur van Papinogorod, en met sommige Burgers. Gelegenheyd deser Stad. Kleedingh der Mans-persoonen. Gewaeden en Cieraeden der Vrouwen. Lange Mouwen aen haere Rocken. Hayr. Kapsel. Schoenen. Seeden. Muscovitische Godsdienst. Aert. Wetten. Straffen. Yversught. Quaden Staet der Vrouwen.

XXXIV. Hoofd-stuck. Besluyt der Deenen, om door Samojeden nae haer Schip te reysen. Vertreck van Papinogorod. 't Ripheische Geberght. Woestheyd van 't Land Samojeda. De Bergh Stolpohen. Handel met de Samojeden: Die haer geen Zobelen wilden geven, voor datse droncken waeren gemaeckt. De Son van haer aengebeeden voor haeren God. Hare gestalte. Kleedingh der Mannen. Sneeuw-schaetsen. Mantelen. Gewaed der Vrouwen.

Toe-doeningh.

XXXV. Hoofd-stuck. Aenkoomst der Reysigers in Boranday, en soo voorts weer in haer Schip. Vaeren nae Nova Zembla. Werden een deel Wilden aen 't Strand gewaar. Vaeren met Chaloupen daer nae toe. Konnen haer niet bekoomen. Afgods-beelden, en persoonen, voor deselve neergeknield leggende. Neemen de Vlught, en ontkoomen alsoo de Deenen. Tetizot, een Afgods-beeld der Zemblaners, waer uyt de Satan tot haer spreeckt.

XXXVI. Hoofd-stuck. De Heer Martiniere aengetast van de Sieckte, genoemd de Scheurbuyck. Meest al d'andere Deenen inde Schepen van de selve quael aen gevallen. Hoedanigh hy daer van gesteld was. Wat voor een middel hy tegens dit quaed gebruyckte. d'andere Siecke hier door oock geholpen. Ader-laten en Purgeeren seer schaedlijck in dese ongelegenheyd. Voorbeeld daer van te Parijs. Verder verhandelingh van dese gevaerlijcke Sieckte.

XXXVII. Hoofd-stuck. Vertreck na de Waygatz, om Zee-paerden of Walrussen te gaen visschen. Krygen'er twee in 't gesight. d'eene gevangen. Waerom men dese Visschen soeckt te bekomen. Seer langen Hoorn. d'andere oock gevangen, doch sonder Hoorn. Vier andere Zee-paerden in 't gesight gekregen. Drie daer van gevangen, oock sonder Hoornen. Noch eenen. Noch vijf, waer onder eenen met een Hoorn. Voortvaert na de Waygatz. Ysbergen in de Tartarische Zee. Wat 't woord Waygatz (of Voygat) beteeckend.

Toe-Doening.

XXXVIII. Hoofd-stuck. Stoutheyd der Beeren op 't Waygatsche Geberghte. Eenen der selver overvalt een Bootsgesel; doch hy wierd noch gereddet. Twee Beeren, en noch drie andere, koomen op 't Schip aen swemmen. Korts daer nae weer aght of thien andere. Werden door Vyer-roers meest dood geschooten. Vertreck van daer. Koomen by een lustigh groen Eyland. Vogelen, genoemd Pinguins. Veele derselve gevangen. Haere gestalte. Hoedaenigh ter spijs bereyd.

Toe-doeningh.

XXXIX. Hoofd-stuck. Vertreck van 't Groene Eyland. Bevel des Koninghs van Deenemarcken aen onse Reysigers, datse souden sien, Zemblaners te bekomen. Sy doen haer best daer toe. Krijgen twee der selve. Gestalte haerer Canoes. De Deenen gaen aen land, om meer andere te bekomen.

Toe-Doening.

XL. Hoofd-stuck. De Deenen verneemen twee andere Zemblaners. Maecken een Aenslagh op haer, en bekoomen haer beyde. Hoedaenigh hare kleedingh gesteld was. Gestalte des Mans. Sijn Geweer. Gedaente der Vrouw. Haere Cieraden. Werden nae 't Schip by d' andere gebragt. Waeren oock opgepronckt gelijck de voorige. Stinckende adem. Willen geen Deensche Spijsen proeven. Haer Gaern en Naelden. Seldsaeme gangh der Vrouwspersoonen.

XLI. Hoofd-stuck. Vertreck van Zembla, tegens 't aennaerderen van de Winter. Aenkoomst by Groenland. Walvisschen-vanghst. Traen uyt Walvisschen: Welke de Zemblaners tot haere Visch eeten. Bedrijf ontrent de Walvisschen.

Toe-doeningh.

XLII. Hoofd-stuck. Vertreck van de Groenlandsche Kust. Drie Sonnen gesien. Vreeslijck Onweer ontstaen, vry langh aenhoudende; waer door de Scheepen op d'Yslandsche Kust wierden gedreven. Koomen by 't Voorgeberght Hori ten Ancker; doch niet sonder groot gevaer.

Toe-Doening.

XLIII. Hoofd-stuck. Hori, een Vleck: Kirkebar, een Stedeken in Ysland. Geweldige Aerdbevingh. Veelheyd van Vee, en heerlijcke Weyden. Martiniere en eenige andere gaen Landwaerts in, om haere nieuwsgierigheyd te voldoen. Koomen by den Bergh Hecla. Groot gevaer by den selven. Martiniere en noch een Koopman wagen sigh daer by. Seldsaem geruysch en gekraeck. Aerdkloven, en Vlammen uyt deselve. Geweldige meenighte van Asch. Haeren seer hevigen anghst. Vallen als dood ter neer. Twee seldsaeme Bronnen. Geweldigh groote Puymsteen, uyt deesen Bergh geworpen. WonderlijckeEygenschap der koude Bron. Seldsaeme Vogelen. Vreemd gehuyl, en dwasen waen daer van. Eygentlijcke oorsaeck van 't selve. Seldsaemheyd van 't Ys. Weerkeringh na de Scheepen,

Toe-doeningh.

XLIV. Hoofd-stuck. Wooningen der Yslanders. Haere Gestalte en Gewaeden. Sijn meest Toveraers, en bidden den Duyvel aen. Anderen Afgod. Trolles, of gemeensaeme Geesten, haer dienende. Haere Toveryen, en bekendmaeckingh van verborgene dingen. Fabel, van 't brengen der zielen in den Bergh Hecla door de Duyvelen. Duyvelsche verschijningen der overleedene. Onvrughtbaerheyd des Lands.

XLV. Hoofd-stuck. Vertreck der Scheepen van 't voorgeberght Hori. Komen op de Noorweeghsche Kust. Tegen-wind, die haer weer te rugg' drijft.Vreeslijcke Wolcken-breuck. Aenkoomst te Koppenhagen. Worden met haere meegebraghte Zemblaners voor den Koningh geroepen. Doen reeckenschap aen de Bewindhebbers. De twee Hoornen der Zee-Paerden aen den Koningh vereerd; die deselve voor Eenhoornen hield.

XLVI. Hoofd-stuck. Gevoelen des Heeren Martiniere van d'Eenhoornen. Verscheydene Gedierten met eenen Hoorn. Verschil der Schrijvers van d'Eenhoornen. Beschrijvingh der selve van Plinius, Munsterus, Marcus Paulus Venetus, Philostratus. Hesiodorus, Louis Paradis, Thevet, Di Berthema, Volnesius, Albertus. Verschil over de lenghte en verwe des Hoorns. Ontkenningh, dat yemand oyt een Eenhoorn sou gesien hebben: Desgelijcks oock van de kraghten en deughden des Eenhoorns, ten waer' alleen ten quaede. Andere ontkenningen onses Schrijvers.

Toe-doeningh.

XLVII. Hoofd-stuck. Waerneemingh van de Heer Martiniere over seeckere Dwaelingh, welcke gevonden werd by onse Weereld-beschrijvers, in de plaetsingh van Groenland en Zembla. Aenmerckingen op de geene, welcke van de Waygatz ende Samojeden geschreven hebben.

Toe-doeningh.

Aen de Leesers.

Gedenckwaerdige Reys Van Frederick Martens, Hamburger, Gedaen, met dʼ aldernauwkeurighste Opmerckingh, nae Spitsbergen, Of Groenland; In ʼt Jaer 1671. Eerste Boeck; Bevattende ʼt gantsche Verhael der Spitsberghsche Reys, gintsch en herwaerts; vanden 15den der Gras-Maend tot den 21sten der Oogst-Maend des Jaers 1671.; van dagh tot dagh beschreven. I. Hoofd-stuck. Voorstellende de heenen-vaert van uyt dʼElve nae Spitsbergen.

II. Hoofd-stuck. Begrijpende de te rugg'-reys van Spitsbergen nae Hamburgh.

Toe-doeningh.

Frederick Martens Spitsberghsche Reys, Tweede Boeck. Bevattende de Beschrijvingh van Spitsbergen. 't Land. De Gebergten. De Zee. 't Ys; en de Lught deeses Gewests. I. Hoofd-stuck. Handelende van Spitsbergens uyterste Deelen: Havens: Ys-bergen: Bergen: Kleyne Eylanden: Waygats; waerom soo genoemd.

Toe-doeningh.

II. Hoofd-stuck. Van de Noord-Zee in 't gemeen. Van de Zee en Zee-Golven tusschen Hitland en Spitsbergen in 't bysonder. Braecken, of Zee-sieckte; en middel daer tegen. Ebb en Vloed.

Toe-doeningh.

III. Hoofd-stuck. Verhandelingh van 't Ys; en veelerley aenmercklijcke waerneemingen daer ontrent.

Toe-doeningh.

IV. Hoofd-stuck. Beright van de Lught by Spitsbergen. Veranderingh van 't We'er, en de Teeckenen daer van. Wolcken. Rijp. Seldsaemheden van de Sneeuw; en veelerley andere dingen.

Toe-doeningh.

Frederick Martens Spitsberghsche Reys. Derde Boeck. Handelende van de Planten en Kruyden, welcke in Spitsbergen werden gevonden. I. Hoofd-stuck. Voorberight, tot de volgende Beschrijvingh der Planten en Kruyden.

II. Hoofd-stuck. Kruyd met Aloë-Bladeren.

III. Hoofd-stuck. Ingekerfde Kleyn-Donderbaerd.

IV. Hoofd-stuck. Hane-voeten.

V. Hoofd-stuck. Leepel-Kruyd.

Toe-doeningh.

VI. Hoofd-stuck. Kruyd als Muer-Peper.

VII. Hoofd-stuck. Adder-wortel.

VIII. Hoofd-stuck. Kruyd als Muysen-Ooren.

IX. Hoofd-stuck. Kruyd als Vincoord; of Maeghde-Palm.

X. Hoofd-stuck. Aerd-Besien-Kruyd.

XI. Hoofd-stuck. Van de Klip-Kruyden.

Frederick Martens Spitsberghsche Reys. Vierde Boeck. Handelende van de Vogelen; viervoetige Dieren; Visschen en Walvisschen. Inleydingh. Van de Dieren; insonderheyd van de Vogelen, in 't gemeen.

I. Hoofd-stuck. Van de Gekloofd-voetige Vogelen.

II. Hoofd-Stuck. Van de Breed-voetige Vogelen, of de sulcke, welcke de voeten niet gekloofd hebben.

III. Hoofd-Stuck. Van d'overige Vogelen, welcke de Schrijver niet heeft konnen afteeckenen.

IV. Hoofd-stuck. Vande Viervoetige Dieren.

V. Hoofd-Stuck. Beschrijvende eenige Schild-geslaghten; welcke op de Groenlandsche, of Spitsberghsche Reysen gevangen worden.

VI. Hoofd-stuck. Handelende van eenige Gevinde Visschen, welcke men verneemd op de Reys nae Spitsbergen, behalven de Walvisschen.

VII. Hoofd-stuck. Beschrijvingh der Walvisschen.

VIII. Hoofd-stuck. Beschrijvingh der Walvisch-vanghst.

Toe-doeningh.

VIII. Hoofd-stuck. Hoedaenigh men met de doode Walvisschen omgaet.

X. Hoofd-Stuck. Vande Vet of Traen-brandingh.

XI. Hoofd-stuck. Van de Vin-visschen.

XII. Hoofd-stuck. Van de Snot of Slijm-visschen, en Zee-qualm.

Blad-wyser Van de voornaemste saecken, soo in beyde de Reys-beschrijvingen, als in de Toedoeningen, verhandeld.