Logo DBNL
Den schat der christelicker leeringhe tot verklaringhe van den catechismus (1610)

Den schat der christelicker leeringhe tot verklaringhe van den catechismus

(1610)–Lodewijk Makeblijde–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

De negenste lesse.
Van den tweeden ende derden Schat des gheloofs: te weten, de traditien, ende regeringhe, die de H. Kercke van Christo ende van den heylighen Gheest ontfanght.

Welck is den tweeden schat, daer de H. Kercke uyt neemt dat sy ons voorhoudt te gheloouen?

De traditien, oft ouerleueringhen.

Wat zijn traditien?

Traditien zijn onderwijsinghen, ende insettinghen, die van de H. Apostelen, niet door geschrift, maer van handt tot handt, door de wettelicke regeerders der H. Kercke, ons, hunnen nakomelinghen, ouergheleuert zijn.

Wat leert ons de H. Schrifture van de traditien?

Vijf dingen. 1. Dat daer waerachtige traditien, soo wel van Christo, als van de Apostelen. + Van Christo, want hy seght: Gaende leert alle 't volck; doopende hen in den naem des Vaders, &c. leerende hen-lieden bewaren alle dinghen die ick v-lieden bevolen hebbe. Hy en seght niet, Dat ick v geschreuen hebbe, schrijft dat oock anderen; maer, Leert dat ick v bevolen hebbe. Daer zijn oock traditien van de Apostelen: want luttel Apostelen hebben gheschreuen, daer sy nochtans al Kercken gefondeert hebben. Voordt, Paulus schrijft tot die + van Corinthen: D'andere dinghen sal ick beschicken, als ick komen sal. Hy heeft dan iet

ingheset, dat hy niet gheschreuen en heeft. Ende S. Jan: Ick hebbe v veel te schrijuen: + maer ick hope by v te wesen, ende mondt aen mondt te spreken. Dese beschickinghen, ende mondelicke onderwijsingen, noemen wy traditien, oft ouerleueringhen.

2. Dat wy die ouerleueringhen Christi ende der Apostelen moeten houden als het eyghen woordt Godts, dit blijckt: want Christus, sprekende van het ghene dat hy sijnen Apostelen ouergeleuert hadde, om voordt te leeren, voeght daer by: Soo wie niet en ghelooft, sal + verdoemt worden. Ende Paulus spreeckt gelijckelick van het ghene dat hy by gheschrifte ende by monde den Thessalonicensen ouergeleuert hadde: Staet, ende houdt de insettingen + die ghy gheleert hebt, 't zy door ons woordt; 't zy door onsen brief. Is dan sijnen brief Godts woordt, soo moet oock Godts woordt wesen dat hy mondelick inghestelt heeft.

3. Dat Godt 't alle tijden sijne waerachtighe Kercke door traditien gheregeert heeft. Want van het beginsel der wereldt tot Moysis tijden, + en hebben wy niet dan suyuere traditien: nae Moysis tot Christi tijden, a beveelt Godt den iongeren, dat sy, bouen het ghene dat geschreuen was, hunne Ouders vragen souden de ghewoonten van Godts wet: soo wy hebben in den boeck van b Ecclesiasticus, die eenen onder de laetste schrijuers van het oudt Testament gheweest is. In de nieuwe wet, heeft Christus het selue ghebruyckt: want hy sijne gantsche wet sijnen Apostelen ende Discipelen, sonder iet te schrijuen, ouergeleuert heeft. De Apostelen hebben uyt noodt sommighe dinghen geschreuen: nu om de Christenen die

verre van hen waren, wat te verwecken tot de deught; nu om eenige besondere ketterijen, die doen opresen, te wederlegghen; anders niet.

4. Dat Christus noyt bevolen en heeft, dat sijne Apostelen iet souden schrijuen, maer wel dat sy souden leeren; soo het blijckt uyt S. a Mattheus ende b Marcus: iae verboden heeft veel dinghen te schrijuen, als hy seght by S. Mattheum: c En wilt het heylich den honden niet gheuen; noch en werpt de peerlen voor de verckens niet: op dat sy die niet en vertreden, ende hen omkeerende v niet en verscheuren. Want dat gheschreuen is, komt lichtelick in de handen der Heydenen ende quaedtwillige, ende wordt van hen bespot ende vervalscht. Voor exempel, Porphyrius, Auerroes, ende Lucianus hebben ghegeckt met de mysterien van onse religie, die sy lasen, ende nochtans niet en verstonden: ende tot alle tijden hebben de ketters gesocht de H. Schrifture te vervalschen.

5. Dat verre het minste deel der wercken, onderwijsingen, ende mirakelen, die Christus ende sijne Apostelen ghedaen hebben, geschreuen zijn. Van Christo is het klaer: want S. Jan, sluytende sijn H. Euangelie, getuyght: + Daer zijn noch veel andere dinghen die Iesus ghedaen heeft: de welcke waer't dat men-se schreef, elck besonder; soo meyne ick dat de wereldt niet en soude konnen begrijpen de boecken die men schrijuen soude.

Van de Apostelen hebben wy seer luttel in de H. Schrifture: namelick van S. Andries, S. Bartholomeus, S. Philips, S. Simon, S. Matthias, ende andere, die nochtans seer

neerstelick ghearbeydt hebben in het bekeeren der wereldt. De selue en hebben oock niet gheschreuen, maer alleen mondelick gheleert. S. Peeter, Jacobus, ende Thadeus hebben seer luttel gheschreuen, ende van hunne eyghene wercken soo weynich als niet. S. Paulus, die aldermeest brieuen gheschreuen heeft, bewijst klaerlick in verscheyden plaetsen sijner schriften, dat hy seer luttel der dinghen, die hy leerde, by gheschrifte ghestelt heeft; gelijck wy bewesen hebben uyt sijne brieuen tot de Thessalonicensen, + ende noch betoonen konnen uyt den eersten tot de Corinthien, tot de Hebreen, + tot de Philippensen. Welcke plaetsen al betuygen, dat verre het minste beschreuen is. Voordt hebben wy in de Wercken der Apostelen, a hoe dat Paulus ende Timotheus, gaende door de steden, hen leerden dat sy onderhouden souden de leeringhen die geordineert waren van de Apostelen ende Ouders die te Ierusalem waren. Dese dingen en zijn nerghens in de H. Schrifture gheschreuen. Paulus heeft oock veel meer plaetsen b doorreyst, ende in de selue veel deught gedaen, dan zijn der ghener tot de welcke hy brieuen geschreuen heeft. Hy heeft oock sommighe plaetsen besocht door andere, ghelijck hy schrijft tot die van Corinthen: c Ick hebbe tot v-lieden Timotheum gesonden, die v vermanen sal mijne weghen, die in Christo Iesu zijn, ghelijck ick leere tot alle plaetsen, in alle Kercken. Dit doende, om dat het hem te lanck gheweest soude hebben, al te schrijuen. Welcke ongeschreuen dingen al bewaert worden in den Schat der traditien van de heylighe Kercke.

Iemandt sal vraghen:

Is de H. Schrifture niet volmaeckt? waer toe dan noch andere traditien?

Al is de H. Schrifture volmaeckt in waerheydt; sy en is nochtans geenen volmaeckten regel, om alleen door haer de H. Kercke te regeren: al is 't nochtans dat sy daer toe grootelick helpt. Dit bewijsen wy: want 1. Sy en kan door haer-seluen ons niet bewijsen dat sy het woordt Godts is, maer heeft daer toe van noode de hulpe der traditien. 2. Sy en kan haer-seluen in veel plaetsen niet uytlegghen; want alle ketters, malckanderen contrarie, behelpen hen met de H. Schrifture: daerom heeft sy van doen eenen verklaerder. 3. De H. Schrifture selfs bewijst ons (soo wy verklaert hebben) dat daer traditien zijn, ende dat wy die moeten volghen.

Waerom regeert Godt sijne H. Kercke met geschreuen ende ongheschreuen ouerleueringhen, oft traditien?

1. Om dat alle wel-gestelde Republijcken soo geregeert worden: te weten, door gheschreuen wetten, ende door ongeschreuen kostuymen. Ten anderen, dat niet geschreuen en is, wordt in meerdere weerde ende ongehinderlicker bewaert, dan dat geschreuen is. Ten derden, want het onmogelick is, dat men alleen met geschreuen wetten eenige Republijcke, iae oock huys, sal konnen regeren: veel min, dan, sal dit konnen gheschieden in de H. Kercke, die eene aldervolmaecktste Republijcke is, de gantsche werelt ouer bekent ende verbreydt.

Hoe veel sorten van ouerleueringhen zijnder?

Besonderlick twee: Godlicke ende Apostolijcke.

Wat sijn Godlicke ouerleueringhen?

Die Christus selfs ingeset ende sijnen Apostelen gheleert ende ouergeleuert heeft, namelick gedurende de 40 dagen nae sijne verrijsenisse, + als hy by hen was. Soodanighe zijn, 1. de woorden die de H. Kercke ghebruyckt in sommige Sacramenten. 2. verscheyden staten der H. Kercke: ende meer andere.

Hoe weet ghy dat dese dinghen van Christo inghestelt zijn?

1. Om dat sommige dier traditien aller creaturen macht ende wijsheydt te bouen gaen. 2. Om dat de gantsche H. Kercke tot alle tijden dat soo gehouden ende geleert heeft; waer op voeght seer wel, dat den H. Augustinus + seght: Het is eene hoochmoedige dullicheydt, te segghen qualick ghedaen te wesen, dat van de gantsche H. Kercke gheschiedt.

Wat zijn Apostolijcke traditien?

Die niet eygenlick van Christo, maer van de Apostelen ingestelt zijn. Soodanige zijn, 1. de twelf artijckelen des gheloofs. 2. het onderhouden van de 40. daghen des Vastens. 3. het eeren der beelden: ende diergelijcke meer andere.

Waer uyt komt het, dat dese ouerleueringhen altijdt de selue, ende onghehindert nae hare substantie, ghebleuen zijn?

+

1. Vyt de hulpe die Christus sijner Kercke belooft heeft, ende doet.

2. Vyt de vereeninge aller leden met het hooft der heyliger Kercke, te weten, den Paus van Roomen.

3. Vyt de gedurighe groote sorghe van de Bischoppen, ende opperste Ouersten ouer de onder-ouersten, ende de besorghsame regeringhe der H. Kercke.

4. Vyt de generale ende prouinciale Concilien, die in de H. Kercke nae noodt ende staet ghehouden zijn gheweest.

Welck is den derden Schat, daer de H. Kercke uyt haelt dat sy ons voorhoudt te gheloouen?

+De besondere hulpe Christi, ende de regeringhe des H. Gheests.

Wat leert ons de heylighe Schrifture hier af?

1. Dat a Christus sijne Apostelen nae sijn afscheyden ghesonden heeft, ghelijck hy van sijnen hemelschen Vader ghesonden was.

2. b Dat hy met sijne Kercke is, tot het eynde der wereldt.

3. Dat hy haer belooft c eenen anderen vertrooster, die haer bijblijuen sal in der eeuwicheyt: te weten, d den H. Gheest, die haer leeren sal alle waerheyt, ende ingeuen sal wat sy in alle perijckelen spreken moet. Want hy segt: e Ghy-lieden en zijt niet de ghene die daer spreeckt, maer 't is den Gheest uwes Vaders, die in v-lieden spreeckt.

4. Hy belooft den hoofde sijner Kercke, te weten, Petro ende sijnen naevolgeren,

f dat sijn ghelooue niet vergaen en sal: g dat hy op het

selue sijne Kercke timmeren sal: dat de poorten der helle teghen hem niet verwinnen en sullen: ende beveelt hem, dat hy sijne schaepkens + sal leeren, regeren, voeden, weyden.


Vorige Volgende