Den Lusthof der gheestelicke oeffeninghen
(1617)–Lodewijk Makeblijde–
AuteursrechtvrijI. Aenmerckinghe.
|
| 1. | Teghen het wroeghen van uwe conscientie. |
| 2. | Teghen de gheboden Godts, ende der Heyligher Kercke. |
| 3. | Dat v namaels kan berouwen. |
| 4. | Dat v voor de menschen, als't kennelick soude worden, kan beschaemt maken. |
| 5. | Dat v, als ghy steruen sult, kan bedroeuen. |
| 6. | Dat v, in het strenghe oordeel Godts, kan beswaren. |
| 7. | Dat de secrete ende al door-siende ooghen Godts kan mishaghen. |
II. Aenmerckinghe.
Hoe grootelicks wy ghehouden zijn, ons in de deuchden te oeffenen.
| 1. | Hier toe verbindt ons Godt den Vader, die ons tot eenen verlosser sijnen Sone ghegheuen heeft. Godt den Sone, die voor onse sonden de bittere doodt ghestoruen is. Godt den Heylighen Gheest, die ons met sijne gracie gheheylicht heeft. |
| 2. | Onsen edelen ende weerdighen roep: want wy door den seluen kinderen zijn van de almoghende Maiesteyt Godts. |
| 3. | Onse Moeder de Heylighe Kercke, die ons soo dickwijls door de H. Sacramenten vergheuen heeft onse sonden, ende ons versterckt heeft in de gracie Godts om in deuchden te groeyen. |
| 4. | Den schoonen ende weerdighen loon die ons Godt in sijn rijcke bereydt heeft, voor den dienst ende ghehoorsaemheydt, die wy hier hem bewijsen. |
| 5. | De Heylighe Enghelen, die ons door Godts beuel nacht ende dach bewaren. |
| 6. | De goede inwendighe vermaninghen Godts, ende uytwendighe sermoonen, die wy soo dickwijls hooren. |
| 7. | Godts lieue Heylighen, wiens verdiensten, ghebeden, ende goede exempelen wy deelachtich zijn. |
| 8. | De bequame middelen, die wy naer onsen roep daer toe hebben, ende Godts gracie, die ons altijdt ghereedt is. |
| 9. | De edelheydt, schoonicheydt, ende weer- |
| dicheydt van onse siele, ende van het eynde daer toe Godt ons gheschapen heeft. | |
| 10. | Dat wy als lichtende keerssen ghestelt zijn voor onsen euen naesten. |
| 11. | De onachtsaemheydt ende traecheydt van ons voorgaende leuen, de welcke wy moeten beteren. |
| 12. | De eewighe tormenten der helle, die wy moeten door het gestadich oeffenen der deuchden ontgaen. |
III. Aenmerckinghe.
Thien middelen, om tot warachtighen peys des herten te komen.
| 1. | Soeckt Godt bouen al, ende rust altijdt in sijne goede beschickinghe. |
| 2. | En hebt nimmermeer eene beswaerde conscientie. |
| 3. | Treckt uyt alle dinghen iet goedts, ende houdt v daer by. |
| 4. | Hebt lieuer in tijdtlicke dinghen min, dan meer. |
| 5. | Acht andere menschen beter ende weerdigher dan v seluen. |
| 6. | Verkiest lieuer de minste te wesen, dan de meeste. |
| 7. | En moeyt v nimmermeer met een andere sonder noodt. |
| 8. | Houdt v gheerne alleen met Godt, ende vliedt des weereldts gheselschap. |
| 9. | En ontstelt v in niemandts segghen. |
| 10. | Verdraecht ter eeren. Godts, dat ghy niet beteren kont. |
IIII. Aenmerckinghe.
Vier dinghen seer bequaem, om den tijdt van ons voorgaende leuen, die vvy onnuttelick verquist hebben, deuchdelick inne te halen.
| 1. | Bedroeft v hertelick, dat ghy den kostelicken tijdt, van v voorgaende leuen, soo onnuttelijck verquist hebt, ende de middelen uwer salicheydt veronnachtsaemt hebt; volghende de sinnelicke begheerten van v stinckende lichaem, ende verdruckende de gratie Godts. |
| 2. | Verweckt in v, een vierige begheerte van beter ghedaen te hebben: ende eenen vasten wille, om, soo wel den toekomenden tijdt, als uwen verloren tijdt, koste ghy die nu inhalen, soo neerstelick te ghebruycken; dat ghy niet achter laten en soudt, van alles dat v mogelick ware te doen, om de Goddelijcke Maiesteyt volkomelick te behaghen. |
| 3. | Offert Gode, tot voldoeninghe van al dat ghy misdaen ende versuymt hebt, dese uwe goede begheerte, met alle de verdiensten van het leuen Christi, ende sijnder Heylighen: ende bidt hem dat hy mildelick door hunne gheestelicke rijckdommen al dat v gebreeckt wilt vervullen: ende dat alsoo tot sijnder eeren, ende uwe salicheydt ontfanghen. |
| 4. | Vernieut uwen goeden wille, om Godt in alles nu voordt-aen te voldoen: ende bidt hem dat hy v wilt helpen, ende met sijne gratie verstercken; om metter daedt te volbrenghen, dat ghy tot sijnder eeren nu aen-neempt. |
Ghebedt
Hier toe dienende, dat men alle vveke oft meer, sal moghen lesen.
O Bermhertighen Godt, ende mijn opperste goedt: als ick aensie de weghen van mijn voorgaende leuen, ende alle mijne versuymelickheden, traecheden, idele sorchvuldicheden, sinnelickheden, quade passien, ende sware sonden: soo en vinde ick in my niet, dat goedt is. Och hoe heb ick van uwe gratie ghedoolt; lieuen Godt! Och hoe heb ick v veracht, Schepper ende verlosser mijnder siele!
Dit bedroeft my, o Heere, tot het binnenste mijnder herten, ende belijde v met beuenden moede, dat de schuldt mijnder misdaden voor v onverdraghelick gheworden is, ende verdient heeft dat ghy my eewichlick, om die, soudt versteken.
Maer, o Heere, zijt ghenadich, ende en verderft v schepsel niet, dat ghy behouden konde. Gheeft gratie om in te halen dat verloren is, ende profijtich te maken dat verquist is: V en is niet onmoghelick, Heere, doet deughdt met my uwe ellendighe creature.
Och oft ick nae de begheerte, die ick nu in my ghevoele, v ghedient hadde? wat een
troost soudet my wesen, alle de wijlen van mijn verlooren tijdt volkomelick t'uwer eeren ghebruyckt te hebben, iae mijn seluen elcken ooghenblick, tot eene brandt-offerhande in 't vier uwer liefden, met een gantsch versaecken mijnder vrijheydt, v op-gheheylicht te hebben, soo dat ick nu niet ick, maer ghy leefdet in my! O wat een vreucht soude dat nu voor mijn arme siele wesen!
Maer, o lieuen Godt, want ick dit al veronnachtsaemt hebbe. Ick wil in v, den moet hernemen, ende betrouwende op de hulpe uwer gratie, een beter leuen gaen beghinnen: Nu dan, hier, dit selue ooghenblijck, in uwe teghenwoordicheyt neme ick vastelick voor my, alle mijn oude ghebreken te laten, ende met een nieuwe viericheyt, alle de wijlen, die my noch, door uwe bermherticheyt, te leuen staen, soo waer te nemen, dat ick niet meer iet en doe, dat v mishaecht, oft achter-late, waer mede ick v soude moghen behaghen.
Tot een beghinsel dan van beteringhe offere ick v, mijnen alder-liefsten Godt, in voldoeninghe van alle mijne voorgaende schulden, dese mijne oprechte begheerte, met alle de wijlen van mijnen verloren tijdt, in de eenicheydt der verdiensten Christi Iesu, van Maria sijne ghebenedijde Moeder, ende van alle Heylighen. Vergheeft ghenadelick, al dat door my misdaen is, ende vervult door die mildelick, al dat ick, na den eysch van v
strenghe oordeel, te kort kome. Zijt uwer oudere bermherticheden ghedachtich, ende ontfanght nu van my, met dese voldoeninghe, mijnen verloren tijdt, in sulck een liefde, als de verdiensten van uwen beminden Sone, ende van alle uwen beminden Sone, ende van alle uwe Heyligen wel verdienen: ende wilt my na de mate van die, hier uwe gratie vermeerderen, ende hier namaels den loon des eewighen leuens bereyden.
Soo dan vastelick betrouwende, op uwe onghemeten goeder-tierentheydt, o milden Godt, ick verbinde my, tot uwen eewighen dienste: om nu voordt-aen te doen, te laten, ende te lijden, al dat v believen sal. Want dit alleen mijnen troost is v, mijnen Schepper ende Godt, bouen alle dinghen te behaghen.
Voor-komt, o Heere, helpt, vervult, ende maeckt ghestadich desen goeden wille, tot den eynde mijns levens: want ick bekenne, dat ick uyt my-seluen niet en ben, ende niet en vermach.
V. Aenmerckinghe.
Neghen gheestelicke vermaninghen.
| 1. | Eene simpele ooghe draecht sonder vlecken: |
| Leert alle dinck ten besten trecken. |
| 2. | Suyvert v meyninghe in al dat ghy doet: |
| Want dat den grondt is van alle goedt. | |
| 3. | Versterft v seluen in al dat ghy meught: |
| Soo suldy voordt gaen in alle deughdt. | |
| 4. | Vwen dienst versoecken wanneer dat ghy hoort: |
| Gheerne, sal wesen v eerste woordt. | |
| 5. | In alle berispen, toont v oodtmoedt: |
| Want door die middel komt 't hemelsch goet. | |
| 6. | In die vergaderinghen swijght gheeren stil: |
| Pijnt v te volghen eens anders wil. | |
| 7. | Saechtmoedich en vrolick zijt in v lijden: |
| Leert v van anders deughdt verblijden. | |
| 8. | In spreken leert goede reden voordtbringhen: |
| En verdrijft soo alle idele dinghen. | |
| 9. | Arbeydt altijdt tot meerdere deuchden: |
| Soo suldy hier nae komen tot vreuchden. |
Eene openbare belijdinghe des Katholijcken gheloofs, na de ordonnantie van het Heylich Concilie van Trenten.
ICk N. ghelooue met een vast gheloove, ende belijde openbaerlick, alle die dingen, ende elck bijsonder, die begrepen zijn in het Symbolum des gheloofs, 't welck de Heylighe Roomsche Kercke ghebruyckt, te weten: Ic gelooue in eenen Godt den Vader almach-
tich: Schepper des hemels ende der aerden: aller sienlicke ende onsienlicke dinghen. Ende in eenen Heere Iesum Christum, den eenigen Sone Godts uyt den Vader gheboren voor alle tijden: Godt van Godt, licht van 't licht, waerachtich Godt van den waerachtighen Godt: ghebaert ende niet ghemaeckt: van eender nature met den Vader, door wien alle dinghen zijn ghemaeckt. Die om ons menschen, ende om onse salicheydt wille, is neder ghedaelt van de hemelen, ende heeft het vleesch aen-ghenomen van den Heylighen Gheest, uyt de Maghet Maria, ende hy is mensch gheworden: hy is oock voor ons ghecruyst gheweest, onder Pontius Pilatus, hy heeft gheleden, ende is begrauen geweest: Ende hy is ten derden dage verresen na de Schrifture: Hy is opgheklommen ter hemelen, hy sit ter rechter hant des Vaders: Ende hy sal weder komen met glorie, om te oordeelen leuende ende doode, wiens rijcke gheen eynde en sal hebben. Ende ick geloove in den H. Gheest, Heere ende leuendichmaker, die uyt den Vader ende den Sone voordt-komt, die t'samen met den Vader, ende met den Sone aenghebeden, ende mede gheglorificeert wordt, die deur de Propheten ghesproken heeft. Ende ick ghelooue een Heylighe, Katholijcke, ende Apostolijcke Kercke. Ick belijde een doopsel tot verghevenisse der sonden: ende verwachte de
verrijssenisse der dooden, ende het leuen van de toekomende eewicheydt. Amen.
Ick aenveerde vastelick, ende ontfanghe de Apostolische ende Kerckelicke traditien oft ouer-leueringhen, met alle d'andere onder-houdinghen ende in-stellinghen der selver Kercke. Item ick ontfanghe de H. Schrifture, na den sin, die onse Moeder de Heylighe Kercke tot noch toe ghehouden heeft ende noch houdt; wien toebehoort te oordeelen van den waerachtighen sin ende uytlegghinghe der H. Schrifture: ick en sal oock die nimmermeer verstaen oft uytlegghen, dan nae het eendrachtich ouer-eenkomen der Heyligher Vaderen. Ick belijde oock datter waerachtichlick ende oprechtelick seuen Sacramenten der nieuwe wet zijn, van Iesu Christo, onsen Heere inghestelt, ende tot de salicheydt van het menschelick gheslachte noodelick; hoe wel dat sy al eenen ieghelick niet van noode en zijn, te weten: Het Doopsel, Het Vormsel, het Sacrament des Autaers, 't Sacrament der Biechte, 't Heylich Olyssel, 't Wijdtsel, 't Houwelick: ende dat dese gracie gheuen: ende dat van de selue, de dry: te weten: 't Doopsel, 't Vormsel, ende 't Wijdtsel, niet moghen, sonder sacrilegie, meer dan eens ghegheuen oft ontfanghen worden. Ick ontfanghe oock ende aenveerde alle de aen-ghenomen ende ghe-approbeerde Ceremonien der Katholijcker
Kercke, in de solemnele administratie ende aen-dieninghe van alle de voorseyde Heylighe Sacramenten. Oock aen-veerde ick al te samen, ende elck in 't bijsonder, dat in het Heylich Concilie van Trenten van de erfsonde, ende van de rechtveerdich-makinge ghesloten ende verklaert is gheweest. Ick belijde insghelijcks, dat in het hoochweerdich Sacrificie der Misse, Godt op-ghe-offert wordt een waerachtich, eyghen, ende versoenende Sacrificie, voor leuende ende doode: ende dat in het alderheylichste Sacrament des Autaers waerachtichlick teghenwoordich is, in wesen ende nature, het lichaem ende bloedt, met de siele ende de Godtheydt ons Heeren Iesu Christi, ende dat daer eene veranderinghe gheschiedt, van de gheheele substantie des broodts in 't lichaem, ende van de gheheele substantie des wijns in 't bloedt Christi: welcke veranderinghe de Katholijcke Kercke Transsubstantiatie noemt. Voordts ick belijde dat onder d'eene ghedaente alleen, Christus gheheel ende volmaeckt, ende een waerachtich Sacrament ghenut wordt. Ick houde ontwijfelick ende vastelick, datter een vaghevier is, ende dat de sielen, die daer ghehouden worden, door de ghebeden der gheloouighen gheholpen worden. Desghelijcks oock dat men de Heylighen t'samen met Christo regnerende behoort te
eeren, ende te aenroepen; ende dat sy Gode onse ghebeden voor ons op-offeren; ende dat men hunne reliquien oock behoordt te eeren. Ick belijde vastelick, dat men de beelden Christi, ende der Moeder Godts altijdt Maghet, ende van andere Heylighen, behoort te hebben, ende te bewaren, ende dat men hen alle behoorlicke eere ende dienst behoort te doen. Ick verclare oock dat de macht der aflaten van Christo in de H. Kercke gelaten is gheweest, ende dat het ghebruyck van dese, den Christelicken volcke seer salich is. Ick bekenne dat de Heylighe, Katholijcke, ende Apostolische Kercke de Moeder ende Meestersse is van alle Kercken: ende ick beloue ende sweere waerachtighe ghehoorsaemheyt, soo een oprecht Christen mensch schuldich is, den Paus van Roome, naevolgher van S. Peeter, Prince der Apostelen, ende stadt-houder Christi Iesu. Item soo ontfanghe ick, ende belijde ontwijffelick, al het ghene dat de H. Canonea, generale Concilien, ende bijsonderlick dat van het H. Concilie van Trenten gheleert, ghesloten, ende verclaert is: ende alle dies contrarie, met alle ketterijen van de H. Kercke verdoemt, verworpen, ende vervloeckt, verdoeme, verworpe, ende vervloecke ick insghelijcks. Dit waerachtich Katholijck oft alghemeyn ghelooue, buyten het welck niemandt en kan salich wesen (het welck ick
nu teghenwoordelick vrij-willichlick belijde, ende waerachtelick houde) beloue ende sweere ick den seluen N. gheheel ende onghevalscht, tot den laetsten adem mijns leuens (met der hulpe Godts) te bewaren, ende te belijden: ende sorghe te draghen, dat het selue (soo veel als 't my moghelick wesen sal) van mijn onder-saten, oft van de ghene die nae mijn officie my sullen aen-gaen, ghehouden, gheleert, ende ghepredickt sal worden. Soo helpe my Godt, ende sijne Heylighe Euangelien.