Logo DBNL
Spieghel historiael. Deel 1. Partie I (1863)

Spieghel historiael. Deel 1. Partie I

(1863)–Jacob van Maerlant, Philip Utenbroecke, Lodewijk van Velthem–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende
tekstkritische noten

I partie. II boek.

Hoe Moyses wart gheboren. I.

 
+ Nae Joseph doot XLIIII1) jaer
 
Wert Moyses gheboren aldaer
 
In Egypten. Dit was dat kint,
 
Datse alle onteerde sint,
5
Ende dat si langhe hadden voersien.
 
Die moeder nam dat kint mettien,
 
Alsoet niet langher houden en mochte:
 
In een vaetkijn soet bewrochte,
 
Dat kint, ende leit in die riviere,
10
Dats God sinen wille visiere.
 
Des coninx dochter vant dat ghone,
 
Ende maectere af haren sone.
 
Dit was in des coninx stonden
 
Amonosis2), alse ons orconden
15
Die vraye jeesten, die dachtende was
 
+ Vanden Pharao, alsict las,
 
Die Joseph ter hoocheit brochte;
 
Want die Menfers, alsict besochte,
 
Onder wien dat Joseph ende,
20
Die regneerde, alsict kende,
 
Daer naer III jaer, sijt seker dis;
 
Ende daer naer Misfarao Mothosis
 
Hadde XIII3) jaer die ghewelt;
 
Daer naer Thomosis tlant helt
25
XL4) jaer; doe wart coninc daer
 
Amonosis XXXI jaer.
 
In dat sestiende5) jaer des
 
Wart gheboren Moyses,
 
Dien des coninx dochter Termit6)
30
Uphilt; ende daer na gheviel dit7),
 
Doe dat kint wel mochte gaen,
 
Dat soet brochte haren vader saen,
 
Ende pijnde hare omme tghone,
 
Dat soet ghecoren hadde te sone.
35
Nu was Moyses so scone,
 
Dat niemen en was onder den trone,
 
Hem en wonderde, alse hi up hem sach,
 
Vander scoenheit diere ane lach.
 
Pharao nam tkint up sinen scoot,
40
Ende hem wonderde sine scoenheit groet,
 
Ende settem up thovet sine crone,
 
Die van gewerke sere was scone:
 
Amon sijn god gemaect daer an.
 
Moyses die crone ghewan,
45
Ende warpse upten vloer in sticken.
 
Een pape, diere up wilde micken,
 
Die riep: ‘Slaen wi dat kint doot,
 
So sijn wi vort sonder noot;
 
Want dit es tkint, dat emmer sal
50
Egypten verderven al!’
 
Die coninc en liets niet gescien,
 
So dat een wijs proevede mettien,
 
Wedert hem quam van kintscheden,
 
So van eere vorradicheden,
55
Ende dede den kinde colen bringen,
 
Om besceet proeven van desen dingen.
 
Het warp eene in sinen mont,
 
Ende verbroyde ter selver stont
 
Sine tonge: omme dat ongemac
60
Lesemen dat hi noit wel en sprac.

Vander plaghen van Egypten. II.

 
+ Die weten wille, hoe die Etyopen
 
In Egypten quamen gelopen,
 
Ende hoe Moyses tlant verloeste,
 
Entie van Egypten vertrooste,
5
Ende Etyopen oec wan mede
 
Ende Saba die oude stede,
 
Hi lese Scolastica, dat ic dichte,
 
Want ict hier overlide lichte1).
 
Doe2) Moyses soude in Jessen varen,+
10
Daer sine Eubreusce mage waren
 
In swaerre pinen, heefti versien,
 
Dat daer een Egyptien
 
Eenen Eubreuscen slouch te sware.
 
Hi sach omme harentare,+
15
Ende peinsde dat niemen en saghe,
 
Ende sloeghene doot, so dats quam claghe,
 
Ende dalvene daer int sant.
 
Doet utequam moesti rumen tlant,
 
Ende vlo int lant van Madian,
20
Aldaer hi een wijf gewan,
 
Hiet Sephora, die haren man
 
Drouch Elyeser ende Gersan.
 
Verstaet dese jeeste so:+
 
Amonosis Pharao,
25
In wies tiden dat Moyses
 
Geboren was, alst geset es,
 
Levede V3) jaer bet vort
 
Na des Moyses ghebort;
 
Doe was Orosus here daer naer,
30
Ende waest XVIII4) jaer;
 
Daer naer XII jaer Autencris5);
 
Ende doe VII jaer Auchoris;
 
Concres XVIII jaer daer an.
 
In sinen tiden so began+
35
Moyses tEgypten te keerne,
 
Ende dat Eubreusche volc te leerne,
 
Also alst hem God gheboot,
 
Ende te doene tekene groot
 
Vorden coninc, ende seide te waren:
40
‘Laet dat volc van Ysrael varen,
 
Dat heet di God;’ maer hine woude.
 
Doe gaf hem God plage menechfoude
 
In Egypten groot ende swaer,
 
Dat men tellen sal hier naer.
45
Deerste was dat reinde bloet root,
 
Daer af hadde tfolc pine groot,
 
Ende alt water in Nylus der vloet
 
Dat was altemale bloet.
 
Dander was dat alle die lude1)
50
Huus ende lant was al vul pude,
 
Ja des coninx camere ende heimelichede
 
Was al vul vorssche mede.
 
Die derde plaghe was, berch ende dal
 
Vervullet met mesien al2),
55
Die lieden ende beesten daden
 
Pine, vernoy ende vele scaden.
 
Die vierde plaghe waren vlieghen,
 
Die den lieden, sonder lieghen,
 
Enten beesten daer toe mede
60
Daden grote pijnlichede.
 
Die vijfte plaghe die slouch doot
 
Der lieder beesten, cleene ende groot.
 
Die seste plaghe moestem deren3):
 
Hem wiessen bladeren ende zweren,
65
Daer mate4) lieden ende heren mede
 
Af hadden grote pijnlijchede.
 
Die sevende, dat was een haghel
 
So groot, so staerc ende so behaghel,
 
Diet hem al ter neder slouch,
70
Coren, ghers, wat erde drouch.
 
Dachtende die was utermaten
 
Crekele vele, diet al upaten;
 
Lover, gras, al dat was groene,
 
Al ghinct up te haren doene.+
75
Die neghende dat was deemsterhede
 
Over al Egypten mede,
 
So groot dat mense tasten mochte:
 
Dit was eene plaghe onsochte.
 
Die tiende was sonder ghelike:
80
In alle steden indien rike
 
So slouch God deerste kint doot
 
Van beesten, van lieden, cleene ende groet,
 
Ende des coninx eersten sone mede:
 
No aerme, no rike en hadde vrede.
85
Maer die kindere van Ysrael
 
Sine hadden niet dan wel,
 
Noch alle dese plaghen ghemeene
 
En scaden hem no groot no clene:
 
Int lant van Jessen, dat hare was,
90
Sone was gheene noot das.

Hoe die van Israel voeren uut Egypten, ende waer af Pascen quam. III.

 
Alse dese tienste plage gesciede5),+
 
Quamen die Egypsche liede,
 
Ende baden dien van Israel,
 
Ende dwonghense mede also wel,
5
Dat si rumen souden tlant.
 
Daer namen si in hare hant
 
Cleder, selver, goudine vate,
 
Ende droughense haerre strate,
 
Die hem gherne leenden die liede,
10
Up dat volc danen sciede.
 
Aldus hebben si tlant gherovet.
 
Van desen wochvaerne, des gelovet,
 
Ende van desen slachtingen mede1)
 
So quam eerst Paschen zede;
15
Want God hiet hem slaen een lam,
 
Ende dat bloet men daer af nam,
 
Ende tekender die doreposten mede
 
Ende doverste dorpele: dus hadsi vrede
 
Vanden inghel die niemen verdrouch.
20
Maer deerste geborne doot slouch;
 
Want daert was leet hi voer bi.
 
Van desen liden2), so seggen wi,
 
Ende vandien lamme ende vandien bloede,
 
Ende vanden wochvaerne mettien goede,
25
Quam Paschen eerst, weetmen wale,
 
Dats overliden in onse tale;
 
+ Maer die Paschen hi bediet
 
Onse Paschen ende anders niet,
 
Daer dat vraye lam tien tiden
30
Die bitter doot wilde overliden,
 
Ende ons vrien met sinen bloede
 
Jegen des viants overmoede,
 
Entie ziele den mensche ontdroeghe
 
Voer hem, diet al gerne versloeghe.
35
+ Dus scieden die kindere van Israel
 
Ute Egypten, weetmen wel,
 
Nae Josephe, wet voer waer,
 
Hondert ende XLIIII jaer.
 
+ Hier nam haer eygijndoem ende,
40
Daer God Egypten omme scende.
 
VIC dusentich bi ghetale
 
Hadden si man, weetmen wale,
 
Sonder wive ende knechte ende kinder,
 
Die ongetellet waren ghinder,
45
Ende beesten menegherande,
 
Die si dreven uten lande.
 
Josephs gebeente si mettem brochten,
 
Omme ter twivoudeger hagedochten
 
Te gravene, bi Abrahame int dal.
50
Mele droughen si mettem overal,
 
Daersi met alle ghemeene
 
Leveden XXX daghe alleene.

Vanden zwerke ende vanden viere dattie van Israel hadden indie wostine, ende hoe Pharao verdranc entie sine. IIII.

 
God, diese danen varen hiet3),+
 
En begafse ter noot niet;
 
Maer bi daghe ginc hi vor there
 
Met eenen swerke, te makene were
5
Voer dat heete sonnescijn;
 
Nachts, dat niet donker soude sijn,
 
Was hi altoos voer hem met viere:
 
Dit was eene miracle diere.
 
Dus traken si henen in lanc so mee
10
Tusscen die berghe entie Rode zee,
 
Daer si nieweren wiken conden.
 
Pharao volgedem na tien stonden,
 
Alse diese weder wilde dwinghen,
 
Alse die tsinen dienste ghinghen.
15
VIC waghenc, daermen up mochte
 
Sere vechten, alsemen vochte
 
(Want mer plach tien tiden in persen),
 
Ende L dusent man met erssen4)
 
Ende CCM man te voet,
20
Die ten stride waren goet,
 
Brochti up dat volc ons Heren.
 
Sine wisten waer wiken no keren,
 
Ende waren in verwerden moede.
 
Moyses nam doe sine roede,
25
Ende slouch in die zeevloet,
 
Die hare altehant ondoet
 
In XII straten, weetmen wel,
 
Den XII geslachten van Ysrael.
 
Moyses die streec in voren.
30
Judas geslachte, alse wijt horen,
 
Was deerste dat na hem in ginc,
 
Daer het die crone te lone ontfinc.
 
Si ghingen alle indie zee daer.
 
Die Egyptiene volgeden naer,
35
Ende God warp up hem donder ende vier,
 
Reghene ende weder ongier,
 
So dat si weder wilden vlien.
 
Doe slouch Moyses mettien
 
In die zee, ende soe looc hare,
40
+ So dat vandes coninx schare
 
Een ter boeten niet ontginc,
 
Die vertellen mochte die dinc.
 
Orosius scrivet overwaer,
 
Dat diere selver steden daer
45
Al noch die wagheslaghe1) staen;
 
Ende al doetse die wint vergaen
 
Metten zande datter in drivet,
 
Nochtan, alset stille blivet,
 
Wassen weder die wagheslaghen;
50
Ende dat lijctekijn vander plaghen
 
Vindmen indie zee vandlen,
 
Alse verre alse oge can versien.
 
In Vitas Patrum vintmen bescreven2):
 
Alse Pharao dus doot was bleven
55
Met altemale siere scaren,
 
Die gheene, die in Egypten waren,
 
Hilden over haren god dat,
 
Waest boem, waest dier, daer elc bi sat,
 
Ende daerne toe verbant onlede,
60
Dat hi niet en voer mede,
 
Ende seide: ‘Dese cole of dit omoen3)
 
Was mijn god heden in dit doen;
 
Want mi dede ende benam,
 
Dat ic mede niet en quam
65
Metten coninc indien noot,
 
Ende ic mede niet bleef doot.’

Hoe Moyses ginc droochs voets over die zee, ende hoe die van Israel gingen doer die wostine. V.

 
Moyses ende sijn volc te voet4)+
 
Ginghen henen dor die vloet
 
Droges voets upten gront;
 
In beeden siden twater stont
5
Up ende neder indiere maniere,
 
Alst oft ware eene stenine maisire;
 
Ende Moyses lovede onsen Here
 
Met sinen sanghe lude ende sere.
 
So daden mede oec also wel
10
Die kindere van Ysrael.
 
Si quamen over teere stat,
 
Die gheheeten was Marath,
 
Daer dwater was van so bitter smaken,
 
Dats niemen en conste genaken.
15
Daer dede in Moyses een hout,
 
Ende het wart soete menechfout.
 
So dattem haer spise gebrac1),
 
Die si brachten inden zac
 
Ute Egypten, doe beclageden si hem des;
20
Doe bat Gode Moyses.
 
Hi dede quackelen up hem reghen
 
Tetene vleesch, dies wilden plegen,
 
Ende Manna, dat hemelsche broot:
 
Dus versachse God ter noot.
25
Dit was up eenen Zondach,
 
+ Die XLste die ghelach2)
 
Vandien tiden, dat si scieden
 
Ute Egypten van dien lieden.
 
Echt quamen si in Raphadim,
30
Ende worden sceldende onder him
 
Up Moysesse onhovesceleke,
 
Want si waters hadden breke.
 
Doe slouch hi upten marbersteen:
 
Daer, daer te voren was water geen,
35
Thant spranc daer eene fonteine,
 
Scone, nuttelijc ende reine.
 
+ Doe quamen die van Amelec3),
 
Ende waenden hebben in eenen strec
 
De Ebreusche; maer Moyses
40
Hi geboot Josue des,
 
Dat hi die viande soude bestaen.
 
Up eenen berch es hi gegaen,
 
Ende hief sijn hant up ende bat.
 
So weltijt so gesciede dat,
45
Verwonnen die van Ysrael;
 
Ende alst dan also gevel,
 
Dat Moyses van moetheden
 
Sijn hant sinken liet tier steden,
 
So gingen die sine onder:
50
Dit was miracle ende wonder.
 
Tien tiden dat tfolc ginder lach4),
 
Quam te hem up eenen dach
 
Jetro, Moyses zweer, een man,
 
Die pape hiet van Madian.
55
(Papen hiet mense, alsic verstoet,
 
Die mogende waren ende vroet).
 
Hi sach Moysesse sere verladen
 
Mettien volke, ende hevet geraden,
 
Daer hi hem gaf pointe viere,
60
Die behoren te diere maniere.
 
Eene waerf hiet hi hem dan
 
Te nemene eenen mogenden man;
 
Dander point vanden gebode,
 
Dats dat hi ontsaghe Gode;
65
Tderde, dat hi warachtich ware;
 
Tfierde, vrecheit hebben onmare5).
 
Moyses, die de wijste hiet,
 
Dede dat hem die heidijn riet:
 
Hieromme en eist onnere gheene,
70
Dat den groten leert de cleene.

Hoe Moyses ontfinc die wet. VI.

 
+ Upten XLVIIsten dach1),
 
Die in rechten getale lach
 
Van dat si ute Egypten scieden,
 
Quam Moyses met sinen lieden
5
Ten berghe van Synay.
 
Ten derden daghe daer na quam hi
 
Ende ontfinc aldaer die wet,
 
Die hem God daer heeft gheset,
 
Ghetekent metten vingre sine
10
In twee tafle maerberine,
 
In X geboden, hoe si souden
 
Hem in den dienst ons Heren houden,
 
Ende hebben hem elc jegen den andren.
 
+ Moyses ginc alleene wanderen2)
15
+ Upten berch van Synay;
 
Josue liet hiere alleene bi
 
Anden berch, dat hi woude
 
Dat hi sijns ontbeiden soude;
 
Ende was met Gode, sonder saghe,
20
XL nachte ende XL daghe,
 
Dat hi en at nochte en dranc.
 
Doe leerdem God, hoe cort, hoe lanc
 
Dat hi wilde, dat men dade maken
 
Een tabernakel van dieren zaken,
25
Ende vander archa mede,
 
Die was van groter chierhede;
 
Ende vander tafle ende vanden brode,
 
Daer men Gode met dienen soude ode;
 
Ende vandien dieren candelaren,
30
Daer dlicht up staen soude te waren;
 
Vanden outare, daer hi woude
 
Datmen Gode up offren soude;
 
Ende daertoe vanden papen mede,
 
Van haerre cledere, van harre zede;
35
Vort vandes bisscops gewade,
 
Hoe hi wille dat ment beghade;
 
Vort oec vanden guldinen outare,
 
Ende hoe mer Gode up dienen soude dare;
 
Ende vele gebode vander wet,
40
Die ic hier voren hebbe gheset
 
Indien bouc van Scolastica,
 
Die ic nu hier overgha;
 
Want ic anders hebbe te doene
 
Dan vander Jueden sermoene
45
Te makene vele parlemente;
 
Maer wet wel, dat so diere tente,
 
Alse dat tabernacle was,
 
Noit man gemaect en las.
 
Ende dit was deerste bedehuus mede,
50
Dat ic noint teenegher stede
 
Las ghemaect in deere ons Heren,
 
Nadien dat ons die jeesten leeren.

Vanden calve dat die van Israel maecten van goude. VII.

 
In desen tiden, alsict las3),+
 
Dat Moyses met Gode was
 
Upten berch XL daghe,
 
Maecten die Eubreusce claghe,
5
Ende seiden: ‘Wine weten niet,
 
Wat Moyses es ghesciet.
 
Men make ons gode, die ons leeden
 
In desen weghe. Laet ons gereeden
 
Te ghane int lant, dat God behiet
10
Onsen vorders: hier doen wi niet.’
 
Daer maecten si een calf van goude,
 
Up dat4) die jonge entie oude
 
In Egypten hadden gesien,
 
Dat die liede aldaer plien
15
Aspise te biddene ane
 
In eens wilds ossen gedane.
 
Dat calf gingen si anebeden,
 
Ende offerden aldaer ter steden
 
Hare offranden ende seiden:
20
‘Dit sijn de gode, die ons leiden
 
+ Sullen, ende brochten hare
 
Ute Egypten van pinen zware.’
 
God die seide Moysese dit,
 
Die vordie quade liede bit,
25
Ende ginc vanden berghe mettien;
 
Ende alse hi dat calf hevet versien,
 
Wart hem ter herten also wee,
 
Dat hi die tafle warp ontwee,
 
Ende brac ende smalt dat calf van goude.
30
In pulvere so menichfoude
 
So moel hijt, dat hijt hem drinken dede,
 
Haren goden te lelichede.
 
Levis geslachte nam hi daer,
 
Ende wrac gheene mesdaet zwaer,
35
Ende slougere omme, onder clene ende groot,
 
XXIIIM1) doot.
 
Des anders daghes bat [hi] sere
 
Voer die zondaers onsen Here,
 
So dat hi cume genade gewan,
40
Ende daer sach hi mede nochtan
 
Ons Heren claerheit harde groot2).
 
Echt hem daer onse Here geboot
 
II tafle te makene sonder sparen,
 
Ghelijc dat die eerste waren,
45
Ende daer in, no meer no min,
 
Die worde die dandre hadden in.
 
Daer vaste hi echt XL daghe
 
Met Gode, dans gheene saghe,
 
Ende vanden berghe quam hi daer naer
50
Met eenen ansichte so claer,
 
Dattet niemen conste gedoghen
 
Up hem te vestene die ogen
 
Vanden lichte, dat daer uut sceen.
 
Hier omme seide menich een,
55
Dat sijn hovet ghehornet ware,
 
Ende dus scrijftmenne openbare.
 
Sidert meer vort, soudi ghanghen,
 
Spreken die liede, hi moeste hanghen
 
Een cleet vor sine ogen nadien,
60
Of niemen en mochten vort sien.

Hoe si schieden van Synay ende van Moyses doot. VIII.

 
Van offranden van haren beesten,+
 
Also behorde thaerre feesten,
 
Dat latic al achterbliven:
 
Anders moetic genouch scriven.
5
Int ander jaer, na dat si scieden
 
Uut Egypten met haren lieden,
 
Alle gemeenlike porden si
 
Vanden berghe van Synay,
 
Daer hem God selve gaf de wet,
10
Ende Moyses hadde gheset
 
In ghescrifte, hoe si leven souden,
 
Of si Gods hulde wouden.
 
Ende daer si waren updie vaert
 
Ten lande van promissione waert,
15
So worden si overhorich Gode,
 
Ende achten so cleene up sine gebode,
 
Dat si alle verborden des3),
 
Ende Aaron ende Moyses,
 
Te stervene in de wostine te waren,+
20
Die waren boven XX jaren;
 
Ende negheene van alle te samen,
 
Die ute Egypten over die zee quamen,
 
Ne leeder die Jordane dan twee:
 
Dat was Calef ende Josue.
25
Moyses entie sine4)
 
Waren XL jaer indie wostine:
 
Hier binnen storven alle doude.
 
Doe hiet God, dat men echt soude
 
Tellen die Ebreusche scaren,
30
Die waren boven XX jaren;
 
Doe waerre vonden bi ghetale
 
DCM, weetmen wale,
 
DCC ende XXX oec meer1),
 
Die niet getellet en waren eer,
35
Sonder alleene die twee
 
Calef ende Josue.
 
Levis gheslachte, alsict las,
 
Al dat boven eere maent out was,
 
Die man was, dat es getelt
40
Sonderlinghe up dat velt.
 
Vandien geslachte was daer vonden
 
XXXIII2) dusentich tien stonden.
 
Desen beseide God te ghevene
 
Dat lant, dat hi in haren levene
45
Abraham, Ysaac ende Jacob mede
 
Belovet hadde metter waerhede.
 
+ [Doe] Moyses naecte der doot3),
 
Alt here hi vor hem ontboot,
 
Ende hiet hem houden de wet,
50
Die hem God hadde gheset,
 
Ende seide: waert dat sise braken,
 
Si souden omme sulke saken
 
Tlant verliesen mettien lieden;
 
Ende waert dat si der mesdaet gieden,
55
Ende Gods wet anevinghen,
 
God soudse weder int lant bringen.
 
Doe benedijdi dat diet,
 
Ende nam orlof ende sciet
 
Van hem, ende ginc daer na
60
Upten berch, die hiet Fasga4).
 
Daer togedem God verre ende bi,
 
Oechsienlike, lesen wi,
 
Al dlant van promissioene,
 
Ende seide: ‘Nu zie ende wes des coene,
65
Dune sulter in comen niet.’
 
Moyses staerf, want God hiet,
 
Alse hi hadde C ende XX jaer.
 
Noch noit en quamer man naer,
 
Die sijn graf vinden conde
70
Tote nu an deser stonde.

Van wondere in Moyses tiden. IX.

 
In Moyses tiden so was+
 
In Creten coninc Abderas.
 
Justinius seget, dat dat rike
 
Begonste sere wonderlike,
5
Also hi scrijft openbaer.....5)
 
Die vant eerst, vintmen vorwaer,
 
Hoe men honich gaderen soude.
 
Eene dochter haddi, de oude,+
 
Die eenen sone te spotte wan.
10
Dies scaemdem die oude man,
 
Ende dede tkint leggen onder de diere:
 
Si soghedent na menscen maniere.
 
Doe dedi daer na werpen dat
 
In eenen harde nauwen pat,
15
Daer dicke volc ende beesten leeden,
 
Updat sijt souden vertreden:
 
Daer sogedent die beesten mede.
 
Daer naer echt hijt werpen dede
 
Vor honde die hongherech waren,
20
Ende si soghedent oec te waren.
 
Daer na warpment vor de soghen,
 
Updat ment verderven waende mogen,
 
Maer sine daden hem niet wee.
 
Daer na warp hijt indie zee,
25
Doe dreeft tote Samos ant lant,
 
Aldaert eene hinde vant,
 
Diet kint sogede ende uphelt:
 
Dus levet metten herten upt velt.
 
Hier omme wartet so snel,
30
Dat den herten volgede wel.
 
Dus waest daer so lange, sonder waen,
 
Dat in een strec wart gevaen,
 
Ende Gargoris den coninc ghesent
 
Voer een selsiene prosent.
35
Te hant verkendijt, ende hem dochte1)
 
Dat so vele gedoghen mochte,
 
Ende hi hilt mettem na desen,
 
Ende hiet coninc na hem wesen.
 
Arudis hietment te hant2),
40
Ende wart coninc in Creten lant,
 
Ende die daer oec eerst ossen vant
 
Met ploeghen te ghenerne tlant.
 
Hi was oec deerste, die teersten sette
 
Dien van Creten tlant te wette,
45
Ende hem leerde coren winnen.
 
Dese maecte inden landen binnen
 
Tote Creten VII steden,
 
Daer hem dat volc in soude bevreden.
 
Hi staerf, ende sijn hoir daer naer
50
Hilden trike menech jaer.

Noch van desen selven. X.

 
+ In Moyses tiden mede
 
Gesciede wonder in menege stede.
 
Van Tessalien ginc een ganc
 
Van watre diet al verdranc,
5
Daer een Ytalien3) ontginc
 
Ende mettem menich jongelinc
 
Upten berch, die Unasus heet.
 
In Ethyopen waest so heet
 
Vander zonnen ten selven tiden,
10
Dat tlant verbernde in allen ziden,
 
Ende menegerande plaghe zwaer,
 
Die Plato scrivet over waer.
 
+ Tien tiden, dats loghene ghene,
 
Maecte Cycroeps Athene,
15
Ende dat conincrike begonde
 
Van Athenen ten selven stonde.
 
Hi entie sine daer naer+
 
Regneerdere in CCC jaer
 
Ende LXXX jaer ende sevene,
20
Tote dat Codrus metten levene
 
Die stat verloos ende alt lant,
 
Alse u hier naer wel wert bekant.
 
Doe regneerden andre daer naer
 
CCC ende XV jaer;
25
Daer naer si sesse, elc der jare tiene:
 
Dus so vint ment inden gesciene.

Van Josue4) den hertoghe. XI.

 
Moyses, vintmen vorwaer5),+
 
Hadde hertoghe gesijn XL jaer.
 
Nu ontfinc Josue
 
Die voghedie vorwaert mee.
5
Dese leedde over die Jordane
 
Dat volc, ende God geboot te vulstane
 
Dat water, ende hem in twee gesceden,
 
So dat men mochte droghe leden
 
Die liede upter rivieren gront.
10
Hi dede vallen oec tier stont
 
Die mure van Jerico der port
 
Met blasene, dit sijn ware wort,
 
Ende geboot naer sinen wille
 
Der zonnen, ende soe stoet stille
15
Die spacie van eenen daghe,
 
Om sine viande te doene plaghe.
 
Hij suverde tlant van promissioene,
 
Ende gaeft den Jueden tharen doene,
 
Elken geslachte sijn lot,
20
Also alst hem visierde God.
 
Hertoge was hi, wet vorwaer,
 
Over tfolc XXVI jaer.
 
Moyses ende oec Josuee6),+
 
Al eenlike oec si twee,
25
Waren hertoghen, weetmen wel,
 
Over tfolc van Israel.
 
Berechters hadden si vorwaert an,
 
Diene hadden over tfolc nochtan
 
Gheen ghebot, cleene no groot,
30
Sonder dat si hem ter noot
 
Te staden stonden ende gerieden,
 
Ende holpen vanden quaden lieden.
 
+ Deerste was Athoniel1),
 
Calefs broeder, weetmen wel,
35
Die was van Judas geslachte.
 
Die bescermde met machte
 
Ysrael, verre ende na,
 
Vandien van Mesopothania,
 
Ende brochte haren coninc tonder.
40
XL jaer alleene besonder
 
So berechte hi die Jueden.
 
Naer hem die quade onreine rueden2)
 
Worden scalc; omme hare zonden
 
Die van Moab indien stonden....3)
45
Doe riepen si an Gode genaden,
 
Diese saen hevet beraden,
 
Ende gaf hem Hayoch4), diese daer naer
 
Wel bescermde LXXX jaer.
 
Hi was gherecht met beeden handen.
50
+ Hi quam rechts of hise soude vanden.
 
Egloen, die van Moab drouch crone,
 
Dien leeddi te meerre hone
 
In sine camere ende stivelden5) daer.
 
Doe versaemdi sijn here daer naer,
55
Ende hevet die Moabiten verdreven,
 
Ende menegen genomen tleven.
 
Na Hayoch so quam Sangar6),
 
Die wart up enen tijt gespar
 
Jegen die van Philistee,
60
Ende dede hem also wee
 
Teenen ingange tusscen II landen.
 
Daer nam hi met beden sinen handen
 
Een couter van eere plouch ter noot,
 
Ende sloughere met VIC doot,
65
Ende hevet die Jueden bescermet daer;
 
Maer hi staerf int selve jaer.

Van Baruch ende van Delbora. XII.

 
Doe vielen echt andie afgode7)+
 
Die Jueden, ende lieten Gods gebode.
 
Die lietse plagen om selc begin
 
Van Asor den coninc Jabin,
5
Ende sinen maerscalc Syseras.
 
Doe riepen die Jueden, doe dit was,
 
Up Gode sere uptien dach.
 
Hi sende hem enen, hiet Barach,
 
Ende Delbora die prophetinne.
10
Soe versaemde ten begbinne
 
Upten coninc haren here.
 
Jegen hare quam Syscras ter were
 
Met eenen here staerc ende swaer;
 
Maer God die gaf hem enen vaer,
15
So dat sijn here wart al ondaen,
 
Ende hi waende te voet ontgaen,
 
Ende vloe in een husekijn slupen,
 
Daer hi hem qualijc liet becrupen;
 
Want een, hiet Jahel, een clene wijf,
20
Die nam hem slapende daer sijn lijf;
 
Want soe hem enen naghel slouch
 
Dor thovet, daer menech omme louch.
 
Also alse Delbora te voren
 
Hadde besproken, om den toren
25
Dattem Barach duchte sere,
 
So ghewan een wijf die eere.
 
In desen tiden sekerlike
 
So verloren die van Argos trike,
 
Dat in Ysaacs tiden began;
30
Want Perseus, die stoute man,
 
Hevet gheleit in Nichene1),
 
Daer hi coninc was alleene.
 
Na hem waest Eureteus2),
 
Ende nadien waest Atreus;
35
Doe Tiestes, doe Agamennoen,
 
Die voer Troyen hadde groet doen;
 
Doe Egistus, doe Orestes
 
Waren coningen, sijt seker des.
 
Indien tiden maecte mede
40
Ylus Ylioen die stede,
 
Diemen sindent Troyen hiet,
 
Daer wonder af es gesciet.

+ Hoe die van Madyan plageden die Jueden, ende van Gedeone den rechtere. XIII.

 
+ Naer dat Delbora was verstorven3),
 
Hebben die van Ysrael verworven
 
Die gramscap grootlijc van Gode,
 
Want si braken sine gebode.
5
Doe liet hise plaghen dan
 
Den lieden van Madian....4)
 
Daer naer riepen si genaden,
 
Ende God heefse beraden
 
Met Gedeone, die metten sinen
10
Nachts up hem quam met businen
 
Ende met lanternen, ende hevet saen
 
Gheent volc altemale ondaen,
 
So dat elc anderen slouch doot,
 
Ende IIII princen indien noot.
15
Rechtre was dese XL jaer,
 
Ende also langhe, wet vorwaer,
 
Hadde Delbora die prophetinne
 
Dat lant berecht met stouten zinne.
 
In Gedeons tiden brac Hercules
20
Ylyoen, des sijt ghewes.
 
Na Gedeone een sijn bastaert5),
 
Abymalech, dus here waert.
 
Hi hadde edele XXX broedere6)
 
Vanden vadere, daer hi behoedere
25
[Af] soude sijn met rechte ter noot;
 
Maer hi slouchse alle tote enen doot,
 
Ende wart here in Sychem.
 
Sindent bolghen si up hem
 
Ende verdrevene uter stede.
30
Doe belach hi Thebes mede;
 
Daer waerpene doot een wijf allene
 
Met eenen tebrokene molensteene.
 
Drie jaer haddi here gewesen.
 
Thola wart here naer desen,
35
Ende berechte die liede daer
 
Van Ysrael XXIII jaer7).
 
Tien tiden was dorloge groot8)+
 
Van Theben, daer omme bleven doot
 
Menech prince buter stede,
40
Ende binnen vanden onvrede,
 
Die Polunces ende Ethycules,
 
II broedere hadden, sijt seker des.
 
Ende Theseus, coninc van Athenen,
 
Rovede te dien tiden Helenen,
45
Daer sidert om quam vele ongelux;
 
Maer Castor ende Pollux
 
Hebbense hem weder afgedreven,
 
Ende hebbense Menelause gegeven.

Hoe die Ammoniten plaechden de Jueden, ende van Jaree ende Jeptee. XIIII.

 
Thola staerf: doe wan tgerechte9)+
 
Over die Eubreusce knechte
 
Jaree, ende berechte tlant
 
XII1) jaer metter hant.
5
Indien tiden hevet gheset
 
Minos in Creten sine wet;
 
Ende Hercules visierde een spel
 
+ Onder Limpen, weetmen wel2),
 
Den hoghen berch, dat daer naer
10
Stont langhe ende menech jaer.
 
+ Echt anebeden si afgode3)
 
Die Jueden jegen Gods gebode,
 
Ende God die lietse versliten
 
Ende gheselen den Ammoniten.
15
Doe riepen si an Gode genaden,
 
Diese saen hevet beraden,
 
Dat een Jeptee, een bastaert,
 
Te rechtre gecoren waert,
 
Die VII jaer was haer here.
20
Hi dwanc die Ammoniten so sere,
 
Dat hise alle uten lande slouch,
 
Daer hi an wan eeren ghenouch.
 
Te dien tiden drouch coninx crone4)
 
Menelaus te Lachedemone,
25
Ende Agamennoen in Nichene.
 
Hercules quam in groten weene
 
Van swaren evele, staerc ende fier,
 
So dat hi maecte een groot vier,
 
Ende gincker selve in liggen saen:
30
Dus eist hem metter doot vergaen,
 
Beede devel ende dat leven;
 
Dus wart hi over God verheven.
 
Hi entie bailliu Jeptee
 
Storven up een jaer alle twee.
35
+ Nu gaet hier dorloghe an
 
Van Troyen, daer menech man
 
Wilen in liet sijn leven:
 
Dat hevet hi in Walsch bescreven,
 
Een hiet Bonoit de Sainte More.
40
Die poeten hebbent, alsict hore,
 
Ontreint met favelen openbare,
 
Dat was geraept harentare5)
 
Van Bonoite ende van Viergiliuse,
 
Van Stasiuse ende van Ovidiuse
45
Ende Omeruse, den groten clerc;
 
Ende maecter af oec een werc,
 
Daer vele nu es bescreven af.
 
Seghere Dieregodgaf
 
Maectere sint toe dat proyeel,
50
Ende als eene bataelge gheel;
 
Maer aldit langhe gescal
 
Es met favelen dorsayet al.
 
Om dat den lesere sal becomen,
 
So sal men hier die waerheit nomen
55
Van Dariuse enten wisen lieden,
 
Die de waerheit ons bedieden6).

Weltijt Parijs rovede Helenen. XV.

 
Helynandus seghet vorwaer,+
 
Dat rechts in dat selve jaer
 
Dat Jeptee staerf ende Hercules,
 
Dat Alexander, die genoemt es
5
Parijs in poeten bouke,
 
Quam in Grieken hem te vlouke
 
Ende rovede Menelause Helenen,
 
Daer sidert menech om moeste weenen.
 
Dit was eer Rome was begonnen,
10
Also alse wijt gemerken connen,
 
Viere hondert XXX jaer ende achte,+
 
Also alsict in de croniken sachte.
 
Orosius scrivet VIII jaer min
 
Dan die croniken hebben in,
15
Ende seghet, dat die Grieken begrepen
 
Ghesworen tsamen met M scepen,
 
Ende seget, dat dorloge X jaer stoet.
 
Dares van Troien, dies was vroet
 
Ende metten ogen anesach,
20
Die seget, datmen Troien belach
 
Met XLVII landsheren,
 
Die mettem brochten, sonder sceren,
 
M CC scepe ende twee.
 
Priamuse, dien si waren gevee,
25
Quamen bescermers tsiere eeren
 
Te helpene XXXIII lantsheeren.
 
Eusebus scrijft des orloges saken,
 
Ende seghet, dat III vrouwen spraken
 
Ende beroemden hem harentare,
30
Dat elc die scoenste ware.
 
Deene, omme te hebbene prijs,
 
Die belovede Parijs,
 
Wildi den prijs geven hare,
 
Die scoenste, die in de werelt ware
35
Vrouwe, die wildsoe hem vrien.
 
Hier af vintmen in poetrien
 
Favelen vele ende wort,
 
Alsemen dicken hevet gehort:
 
Alse van Juno, Venus, Pallas,
40
Ende vanden apple, diere was
 
Bescreven, datmen ghave dien
 
Der scoenster vrouwen vanden drien.
 
Dus latic dese worde bliven
 
Ende wille u den strijt bescriven,
45
In wat tiden dat die mort
 
Gheviel voer Troyen die port;
 
Want indie Byble vintmen te waren
 
Vanden tiden ende vanden jaren.

Van Abysay ende Haylone den rechtere. XVI.

 
+ Alse Jeptee staerf, quam Abissan1),
 
Die dat rechterscap gewan
 
Indat lant van Israel:
 
VII jaer berechte hijt wel.
5
Na hem quam Hayloen ter bailgien2),
 
Ende berechte die paertien
 
Van Ysrael der jare tiene.
 
Daer naer quaemt tesen gesciene,
 
Dat Habdon rechtre wert int lant
10
Ende hadt VIII jaer in hant.
 
Men seghet, in sinen derden jare
 
So gesciede die plaghe sware,
 
Dat Troien verloren waert,
 
Daer menech hoge man staerf vor tswaert.
15
Hier salic u in eene summe+
 
Aldie orloghe omme ende omme
 
Bescriven, hoe dat soe verghinc,
 
Also alse Darius die coninc
 
Diet anesach selve ende bescreef,
20
Wiere ontginc ende wiere bleef.
 
Die dat langhe wille lesen,+
 
Hoe die favelen van desen
 
Dat Walsch spreect entie poeten,
 
Ghae daer wi hem sullen heten,
25
Ten Dietsche, dat wide es becant,
 
Ende wi maecten te Merlant.
 
Helynandus hevet dit geset
 
Uter jeesten die maecte Daret.

Hoe Dares bescreef dorloge van Troien. XVII.

 
Een Cornelis3), die wi meenen,+
 
Seghet, dat hi vant tAthenen
 
Enen bouc, die Dares screef,
 
Daer die gedinckenesse in bleef
5
Vanden Grieken enten Troijenen,
 
Hoemen daer ginc met wapene dienen.
 
Dat trac Cornelis met siere pine
 
Uten Griexen in Latine,
 
Ende sendet vort sinen ome
10
Salustius al tote Rome.
 
Dat salic hier in Dietsche wort
 
Cortelike bringen vort,
 
Alse Helynandus heeft bescreven
 
Ende cortelike uteghegheven.
15
Castor ende Pollux hebben vernomen,
 
Dat haer zuster es ghenomen,
 
Menelaus wijf, Helene.
 
Met eenen scepe here alleene
 
Volgeden si, ende quamen gevaren
20
Neven Besbin te waren1),
 
Daer si verdorven vor dat lant,
 
Datmer noint sint twint af en vant.
 
Die van Besbin sochtense vort
 
Al tote Troien vordie port;
25
Ende alsise niet en vonden,
 
Wilden si seggen ende orconden,
 
Dat si behoerden ter gode scaren,
 
Dat si onstervelijc gemaect waren.
 
Dus quamen na haren levene
30
Tote Athenen XL ende sevene
 
Griexe princen ende nemmee,
 
Met scepen M CC ende twee,
 
Ende men sendde boden des
 
Dyomedes ende Ulixes,
35
Om te hebbene weder Helenen;
 
Maer met rade en gheenen
 
Sone mochte dat gescien.
 
Si keerden weder mettien,
 
Entie Grieken ariveerden
40
Uptie Troijenen, die hem werden.
 
Indien eersten wighe slouch doot
 
Hector, die was sonder genoot,
 
Protechelause den here,
 
Die vromech was harde sere.
45
Patrocluse ende Merioene
 
Slouch hi inden anderen doene;
 
Ende2) Aiax waerre mede bleven,
 
Maer si vernamen, dat si geneven
 
Te samen waren van Esyone3),
50
+ Die wylen met Telamone
 
In Grieken voer ende met gewelt,
 
+ Ende doe Troien eerst wart gevelt
 
Bi Hercules den staerken man.
 
Esyon ende oec Prian
55
Waren beede Laomedoens kinder.
 
+ Doe wart vrede gemaect ginder,
 
Want die Grieken baden sere,
 
II jaer dor Aiax eere.
 
Ten derden wighe, alsict hore,
60
Slouch Hector Bethyon ende Protenore
 
Ende Anthilocus, den here van prise4)
 
In den vierden was van Parise
 
Menelaus sine die dorscoten.
 
Inden vijften, met sire roten
65
Sloughere Hector VII inden stride
 
Der bester heren an dander zide;
 
Eneas die slougere [II] mede5);
 
Achilles viere daer ter stede;
 
Dyomedes slougre oec twee,
70
Dat dien van binnen dede wee.
 
Ten sesten wighe, sonder saghe,
 
Vachtmen achter een LXXX daghe,
 
Nacht ende dach sonder begeven,
 
Daer menech ridder in liet sijn leven:
75
Die Grieken baden vrede daer,
 
Ende bejagedene III jaer6).
 
Daer naer vachtmen den VIIden strijt,
 
Daer Hector doot slouch te dier tijt
 
Drie der bester in ghenen strijt:
80
Der namen makic u respijt;
 
Achilles slouch II Troijene.
 
XXX daghe stont so onsiene,
 
Datmen vacht met nidecheden;
 
Priamus vermaende eens vreden,
85
Ende heeftene VI maende bejaget.
 
Doe quam dachtende wijch verplaget,
 
Daer vele ridders inden stride
 
Bleven doot in elke zide.
 
Agamennoen bat vrede dan,
90
Dien hi XXX daghe gewan.

Vanden IXden wighe ende vander Troijenen vlucht. XVIII.

 
Ten IXden wighe daer na+
 
Bat sere Andromaca
 
Hectore, dat hi bleven ware,
 
Want hare hadde gedromet sware.
5
Doe soet niet gedoen en mochte,
 
Sijn kint soe hem te voeten brochte,
 
Ende hevet hem uptie voete geleit,
 
Maer daer en helpt niet toe geseit:
 
Hector es ute gevaren,
10
Ende slouch den Grieken af te waren
 
III der bester vander scaren.
 
Doe voer hi weder sonder sparen
 
Ende wonder hem II toter doot.
 
Achillese gaf hi wonden groot,
15
Diene nochtan doodde daer,
 
Dies Troyen bleef in rouwen swaer.
 
Die Grieken baden vrede hier af,
 
Diemen hem II maende gaf.
 
Die tiende wijch die quam daer naer,
20
+ Daer menech in hadde pine zwaer.
 
Doe sochten echt die Grieken vrede:
 
Een jaer so ghavene hem die stede.
 
+ Inden XIsten wijch bleef doot
 
Palamedes, die here groot,
25
Die voghet was van alden here.
 
Ten XIIsten dede grote were
 
Troylus ende slouch doot
 
Den Grieken menegen here groot.
 
Inden XIIIsten was grote plaghe:
30
Men vachter achter een VII daghe.
 
Agamennoen eeschte vrede:
 
Il maende gavene die stede.
 
Daer na quam die XIIIIde wijch,
 
Daermen in hadde groten prijch,
35
Ende men oec an beeden ziden
 
Vele verloos indien tiden,
 
So dat Agamennoen ghewan
 
VI maent vrede ende sine man.
 
Daer naer quam de XVde strijt,
40
Die swaer was, eenen corten tijt,
 
Dien van buten ende van binnen.
 
Agamennoen dede gewinnen
 
Van XXX daghen dommestestant1).
 
Daer naer quam altehant
45
Die sestiende sware strijt;
 
Doe wondde ter selver tijt
 
Troylus Achillese sere.
 
VII daghe vochten si ende nemmere.
 
Doe quam die seventiende strijt,
50
Daer Troylus in quam tier tijt2),
 
Want hi van sinen paerde vel,
 
Ende Achilles, die hem was fel,
 
Sloughene upten velde doot,
 
Dies was in Troyen rouwe groot.
55
Mennoen, die here van Persi,
 
Ten achtiensten wighe so was hi
 
Doot ghesleghen vordie stede.
 
Priamus die bat enen vrede,
 
Die men hem gaf XXX daghe.
60
Doe quam den3) Grieken grote plaghe,
 
Want Parijs slouch ter selver tijt
 
Achillese doot inden XIXden strijt
 
Inden monstre Apollijns,
 
Aldaer hi ontbeidde sijns.
65
Doe baden een cort bestant
 
Die Grieken der stat te hant.
 
Inden XXsten wijch wert gewont
 
Aiax van Parise eene stont;
 
Maer Aiax sloughene aldaer,
70
Ende staerf tehant daer naer.
 
Doe quam van Amasonia
 
Die coninginne Penteseleia,
 
Ende vacht ter selver tijt
 
Vordie stat den XXIsten strijt;
75
Ende Pirrus, Achilles sone4),
 
Was daer ghehaelt omme tgone,
 
Om te wrekene des vaders doot.
 
Hi ontfinc wonden wel groot
 
Vander coninginnen hant.
80
Die XXIIste wijch, alsict vant,+
 
Die was den Troijenen swaer:
 
Pentesseleie die bleef aldaer
 
Doot van Pirruse gesleghen.
 
Doe en wouden die Troijen pleghen
85
Gheens stridens, ende baden das
 
Atenorre ende Pollidamas
 
Ende Enease boven allen saken
 
Den coninc omme zoendinc maken:
 
Prian ne wilde zoene no vrede.
90
Doen verrieden si die stede,
 
Dat soe ghevelt wart onder voet.
 
Agamennoen deelde dat goet
 
Effene ondere alle die liede.
 
Te Troyen, daer dese dinc gesciede,
95
Was gheorloget, wet vorwaer,
 
VIII maende ende X jaer
 
Ende XII daghe, scrivet Dares mede.
 
Daer bleven Grieken vorde stede
 
VIIIC dusentich man
100
Ende LXXXM meer nochtan1);
 
Entie vander stede si verloren
 
VIC dusentech, alse wijt horen,
 
Ende LXXVI dusentich mede,
 
Eer dat men verriet die stede;
105
Ende alsemen die stede wan,
 
Blevere CCM man
 
Ende LXXVI dusentech mee.
 
Eneas hi trac ter zee,
 
Ende nam die XXII scepe,
110
Daer met sinen geselscepe
 
Parijs mede Helenen wan;
 
Hem quamen toe CCCC man2).
 
Atenore dien volgeder daer3)
 
Dusentich ende V hondert naer.
115
Helenus ende Cassandra,
 
Ecuba ende Andromaca
 
Met M ende DCC man
 
Quamen int lant van Grieken an.

Wat vanden Troijenen quam. XIX.

 
Dus hebben die Grieken Troyen gewonnen:+
 
Dits twaerste, dat wi vinden connen.
 
Ende alse die Grieken keerden te lande,
 
Ghesciede hem scade ende scande;
5
Want si verdorven al meest al,
 
Oft quamen in swaer mesfal.
 
Dat Troyen aldus ende nam,+
 
Was na de gehorte van Abraham,
 
Daer die derde etaet inginc,
10
VIIIC jaer in waerre dinc
 
Ende XLVI4), alse wijt horen;
 
Ende eer dat Jhesus wart geboren,+
 
So waest XI hondert jaer
 
Ende LXIX, wet vorwaer,
15
Alse die ystorien ons gheven,
 
Die de tide hebben bescreven;
 
Ende Troyen stont, dat es waer,+
 
C ende LXXXV jaer.
 
Vanden Troijenen, die harentare
20
Vloen naden verliese zware,
 
Rees dat Roemsche keyserrike,+
 
Dat noint ter werelt hadde gelike.
 
Oec quamer af die Bartaensce crone,
 
Die langhe stont ende harde scone,
25
Onthier entie Ingelsche quamen,
 
Die hem tlant entie crone namen.
 
Oec so quamere af dies gelike
 
Die crone van Vrancrike,
 
Die al noch staet met eeren;
30
Want, alse ons die jeesten leeren,
 
Alse Ylioen viel ent al ute vlo,
 
Wasere een, hiet Fransio,
 
Hectors sone, die ontreet,
 
Ende een hiet Turcus, alsement weet,
35
Die mede was Troylus sone.
 
Vele volx volgede na de ghone,
 
So dat si hem scieden in tween:
 
Van Turcus seidmen over een
 
Dat Turkie es ghenant,
40
Van Francioene der Vranken lant.
 
Hier namaels, als wi lesen de saken,
 
Sullen wijs u bet conder maken;
 
Nu suldi horen cortelike
 
Dbeghin vanden Roemscen rike.

Hoe Rome van Enease quam. XX.

 
+ Eneas, die van Troyen ontginc1),
 
Quam ter Tybere, dits ware dinc,
 
Sulc seit V2) jaer ende sulc VIII
 
Naer dat Troyen viel met machte,
5
Ende wart coninc na Latine
 
Met siere dochter Lavine.
 
Daer te voren hadder gewesen
 
Janus coninc, alse wijt lesen;
 
Na hem Saturnus, doe Pycus,
10
Daer naer Faunus, doe Latinus.
 
Dese hietmen altemale
 
Coningen wesen van Ytale.
 
Dese regneerden over waer
 
Omtrent C ende L jaer.
15
Eneas die was naden zweer
 
III jaer coninc ende nemmeer,
 
Ende liet Lavinen draghen kint,
 
Die Silvius was geheten sint.
 
Ascanius, Eneas sone
20
(Van Troyen was comen de ghone),
 
Regneerde naden vader daer
 
Int lantscap XXXIII jaer.
 
Silvius daer naer, sijn broeder,
 
Maer niet beede van eere moeder,
25
Was XXIX jaer daer here;
 
Naer hem liet hi3) vorwaert mere.
 
Eneas Silvius daer naer
 
Was coninc XXXIX jaer;
 
Daer naer Silvius Latijn
30
Moeste L jaer here sijn;
 
Doe quam Silvius Alba,
 
Ende waest XXXIX4) jaer daer na;
 
Epycus Silvius die helt
 
Tlant XXIII jaer met gewelts5);
35
Capius Silvius hilt met machte
 
Tlant XX jaer ende achte;+
 
Carpentus6) Silvius was daer
 
Here doe XIII jaer;
 
Doe quam Silvius Tyberijn,
40
Die VIII jaer here moeste sijn;
 
Daer naer Agrippa Silvius
 
XL jaer, wi lesent dus;
 
Silvius Armelius7) doe
 
X jaer ende IX daer toe;
45
Doe moeste Silvius Aventijn
 
XXVI jaer here sijn8);
 
Procax Silvius XX ende drie
 
Drouch hi crone, vinden wie;
 
Amilius Silvius daer naer
50
Was here XLIIII jaer.
 
In sijn XXste, alse wijt horen,
 
Wart Remus ende Romelus geboren
 
Van enen wive, hiet Ylia,
 
Die den Troyschen bloede was na;
55
Niet wel en weetmen wiese wan,
 
So Maers so een ander man.
 
Romulus die maecte Rome,
 
Ende hiet naer hem, alsict ghome,
 
Ende was XXVIII1) jaer here.
60
Naer hem so hadden een jaer de eere
 
Die senaturen vander stat;
 
Doe wart coninc na aldat
 
Numa Pompilius, die de crone
 
Van Rome XL2) jaer hadde scone;
65
Tullius Hostillius was daer naer
 
Coninc XXXII jaer;
 
Anthonius3) Marcus quam na dien,
 
Ende waest XX jaer met drien;
 
Tarquinius Priscus tsinen levenc
70
Waest XX jaer ende sevene;
 
Tullius Servilius
 
Quam daer na, wi lesent dus,
 
Want sijn moeder was, sonder waen,
 
Een edel wijf, nochtan gevaen;
75
Dese was XXX jaer ende viere
 
Here na de Roemsche maniere4).
 
Die overdeghe Terquijn daer naer
 
Was here XXXV jaer.
 
Hi hadde te Rome indie stede
80
Die coninclike mogenthede5),
 
Ende men coos raetsman ter stat.
 
CCCC ende XL6) jaer stont dat
 
Tote Julius, die deerste was
 
Keyser van Rome, alsict las.
85
Nu gaen wi ter ystorien weder+
 
Vander Byblen, die ic neder
 
Hebbe gheleit ene stont,
 
Daer bi werden ons de jare cont:
 
Daer suldi horen in wies tiden
90
Dese heren overliden
 
Hare jeesten in corte wort,
 
Also alse wijt hebben gehort.

Van Samsoen ende sire cracht. XXI.

 
Na dat Abdoen doot was bleven7),+
 
Alse hier boven es bescreven,
 
Die rechtere was VIII jaer,+
 
In wies tiden men leest vorwaer
5
Dat Troyen gevellet was,
 
So wart rechtre, alsemen las,
 
Samsoen over dat Juedsce diet.
 
Tfolc was doe quaet ende liet
 
Sijn gelove ende Gods gebode,
10
Ende anebeden die afgode.
 
Doe lietse God XL jaer
 
Den Philistinen gheselen daer,
 
So dat God Samsoene bodscepen dede
 
An eene vrouwe van groter scoenhede8),
15
Die enen man hadde, hiet Mannee.
 
Dese Sampsoen was baliu nemmee
 
Dan XX jaer van Ysrael;
 
Die staercste waest, weetmen wel,
 
Die van wive oint was geboren.
20
Bi dien heileghen Geest, alswijt horen,
 
Quam hem die cracht, ende niet van leden
 
Die behoren ter menscelicheden.
 
Dese besceremde, alst wel sceen,
 
Die Jueden jeghen die Philisteen.
25
Hi slouch metter bloter hant
 
Eenen leu; daer na hi bant
 
Vier in CCC vossen staert,
 
Daer tcoren mede verbernet waert
 
Inder Philistine lant.
30
Hi dogede dat menne bant,
 
Ende menne also gaf den vianden;
 
Maer alse hi wilde dan te handen,
 
So waren die bande ontwee.
 
Eene kinnebacke ende nemmee
35
Hevet hi van eenen ezel vonden,
 
Daer hi mede slouch tien stonden
 
Vanden heidinen dusent doot,
 
Ende dandere vloen dordien noot.
 
Doch verwanne Dalida,
40
Sijn wijf, met scoenheden daer na,
 
Die hem afscoer sijn haer;
 
Want soe verstont over waer,
 
Dattere sine cracht ane lach.
 
Daer namene up ghenen dach
45
Sine vianden, hi moest gedoghen,
 
Ende staken hem ute sine ogen,
 
Ende maectenre af eenen ries.
 
Alse hem sijn haer weder wies,
 
Hieten sine speelen teere feeste.
50
Hi nam, alse ons tellet die jeeste,
 
II poste, daer alt huus up stont,
 
Ende vellet neder inden gront
 
Up alle die princen entie andere mede,
 
Omtrent IIIIM daer ter stede.
55
Daer toe vintmen redene groot,
 
Dat hi heilechlike es doot;
 
Want hadt God selve niet gewracht,
 
Hine ware niet comen ande cracht,
 
Dat hi met mensceliker ghewelt
60
Gheent huus also hadde gevelt.
 
Tien selven tiden vinden wi dat,
 
Dat Ascanius eene stat
 
Uptie Tybre maecte, ende hiet Alba,+
 
Daer Rome sidert bi gemaect was na.

Vanden pape Hely, die rechtre was, ende mettem was tkint Samuel. XXII.

 
Alse doot was Sampsoen, wert Hely1)+
 
Rechtre int lant, ende oec wart hi
 
Pape int lant van Ysrael.
 
Mettem was dat kint Samuel,
5
Dat vorseidem met sinen monde,
 
Dat God die sine ende sire kinder zonde
 
Up hem beeden soude wreken.
 
Dus gevielt na Samuels spreken,
 
Dat sine II sonen up enen dach
10
Ende daerke Gods, daer vele an lach,
 
Up eenen dach worden verloren;
 
Ende alstem quam te sinen oren,
 
Doe viel hi ter neder doot
 
Vanden stoele, van rouwen groot.
15
In Helys tiden was vanden Latinen2)+
 
Eneas sone ende Lavinen,
 
Silvius, coninc van Alba,
 
Die Silvius hiet oec daer na,
 
Want sijn moeder, alst tijt was,
20
In eenen bossch van hem ghenas.
 
Na hem oec ende dor siere eeren
 
Hieten Silvius die Latijnsche heren.
 
In Helys tiden sekerlike
 
So begonste tBertaensche rike;
25
Want Brutus, die van Ascaniuse quam,
 
Sijns soens sone, alsict vernam,
 
Doodde sinen vader met ongevalle;
 
Doe verdrevene die maghe alle.
 
In Grieken vlo hi altehant,
30
Daer hi Helenus geslachte vant,
 
Diene teenen here vercoren,
 
Ende mettem voeren, alse wijt horen,
 
Int lant dat Albioen hiet.
 
Dat besat hi ende sijn gediet,
35
Ende was naer siere namen
 
Baertaengen genoemt altesamen.
 
Daer maecti Troyen, dat nu heet
 
Lonnen, alst bescreven steet.
 
Dit gheviel omtrent C jaer
40
Na Troyen, dat men waent vor waer.
 
Dit rike stont, lesen wi vor waer,
 
VIC ende LXXVII jaer1)
 
Na dat Jhesus wart gheboren,
 
Eer dat Brutus gheslachte verloren.

Van Samuel ende Saul. XXIII.

 
+ Samuel wart naer Hely
 
Rechtre ende propheete daer bi
 
Over die van Israel.
 
In sinen tiden so ghevel,
5
Dat die heidine met eeren
 
Weder senden daerke ons Heren,
 
Die in Helys tiden was verloren.
 
Samuel dede meneghen toren
 
Dien Philistienen int gevecht,
10
Ende hevet sijn volc wel berecht;
 
Doch alse hi was van dagen zwaer,
 
So quamen die Jueden te hem daer,+
 
Ende eeschten nerenstelike ende sere
 
Enen coninc teenen here.
15
Doe wart Saul coninc gecoren,
 
Die van Benjamine was geboren,
 
Die lancste vander Juedscer scare
 
Entie oetmoedechste; maer dar nare,
 
Alse hi dat heerscap ghewan,
20
Wart hi een overdich man.
 
Dien hevet hi, want God hiet Samuel,
 
Coninc gewijet over Israel2).
 
Hi ende sijn sone Jonathas
 
Wonnen tfolc, dat swaer was
25
Den Jueden: eerst die Amoniten,
 
Diet al wilden verbiten,
 
Ende daer naer die Philisteen.
 
Daer naer verslouch hi menech een
 
Der lieden van Amelec;
30
Daer naer viel hi in een strec,
 
Want hi verbrac dat ghebod,
 
Dattem Samuel gaf ende God.
 
Hier verbuerdi dat rike
 
Hem enten sinen euwelike;
35
Ende David die nochtoe was kint
 
Ende herde van Gode ghemint,
 
Die wart te coninge ghewijet,
 
Ende Saul vermalendijet.
 
David slouch Goliase doot,
40
Dies hi eeren hadde groot.
 
Dies benijddene Saul zware
 
Ende gaf hem siere dochter dare,
 
Om dat hi soude te stouter wesen,
 
Ende sijn lijf verliesen bi desen1).
45
Doe hine niet dus doden en mochte,
 
Laghede hine swaer ende onsochte,
 
So dat hi moeste rumen tlant,
 
Ende varen tAchise sinen viant,
 
Daer hi IIII maende mede was.
50
Hier binnen Saul begonde das
 
Wijch te nemene met sire partie.
 
Doch besochti duvelie
 
An een wijf, ende wilde verstaen,
 
Hoe dattem soude vergaen:
55
Daer hem voerseit was sine doot.
 
Des anders dages nam scade groet
 
Dat Juedsce diet, want sine III kinder
 
Ende hi bleven versleghen ginder
 
Upten berch van Gelboe.
60
Saul ende Samuel, dese twee,
 
Die berechten XL jaer
 
Die van Israel, dat es waer.

Vanden riken die begonden, ende dat ghesciede in Samuels tiden. XXIIII.

 
+ In Sauls tiden, alsict las2),
 
Was coninc Silvius Eneas
 
In Albia daer over de Latine:
 
Sijn oudermoeder was Lavine.
5
In desen tiden so begonde scone
 
Dat conincrike van Lacedemone
 
In Sauls XVste jaer,
 
+ Dat hadde als IX coningen daer,
 
Ende gheduurde CCC jaer
10
Ende XXV, wet voer waer.
 
Int selve jaer begonde mede
 
Te Corinten indie goede stede
 
Een conincrike staerc te waren,
 
Daer XI coningen in waren,
15
Elc na anderen, die regneerden daer
 
CCC ende XXII jaer.
 
In Sauls tiden, horic meenen,
 
Was dachterste coninc van Athenen
 
Codrus. In sinen tiden
20
Quam so staerc volc up hem striden,
 
Dat hijt verweren niet en mochte,
 
So dat hi Apolline sochte,
 
Hoe comen mochte des een ende.
 
In antworden hi hem bekende,
25
Dat hijt selve moeste besterven,
 
Soude dat orloghe bederven.
 
Dese dinc wart mede mare
 
Buten inder vianden scare,
 
So datmen gheboot tien stonden,
30
Dat Codrus niemen en soude wonden.
 
Alse hijt wiste, liet hi varen
 
Sijn coninclike aernasch te waren,
 
Ende wapendem als een aerm knecht,
 
Ende warp hem onder die knechte recht,
35
Ende wonder eenen, diene slouch doot.
 
Lievere gaf hi hem ter noot,
 
Dan alt lant ende oec die stede
 
Verdorven worde biden onvrede.
 
Dus endde dat orloghe al reene+
40
Ende dat rike van Atheene,
 
Dat stont als CCCC jaer
 
Ende LXXXV, wet voerwaer,
 
Ende men hiet princen die heren,
 
Die berechten tlant met eeren.
45
Hort nadie heileghe scrifture
 
Coninc Davids aventure.
 
Die derde euwe endt hier naer,+
 
Die hadde DCCC1) jaer
 
Ende XL mede, wet dat wel,
50
Nadie jeeste van Ysrael.

Vanden coninc Davite. XXV.

 
+ David was die eerst met machte
 
Coninc was van Judas geslachte,
 
Ende drouch XL jaer de crone.
 
Dese regneerde scone
5
Over die van Israel,
 
Gherecht, genadich ende niet fel;
 
Die sinen vianden hilt dat hi sprac2),
 
Ende hare doot met rechte wrac,
 
Ende vacht stoutelike met eeren
10
Jegen die viande ons Heren.
 
Dit was een edel zondare,
 
Al waest dat hi mesdede sware,
 
Alse hi dede ane Urien,
 
Dien hi dede sijn wijf ontvrien,
15
Enten man oec slaen te doot.
 
Sine berouwenesse was so groet
 
+ Ende sine grote omoedichede,
 
Dat God ghehorde sine bede.
 
Oec ghedoghedi omoedelike,
20
Dattem sijn sone afwan sijn rike;
 
Ende lachter, diemen hem sprac,
 
En wildi niet datmen wrac;
 
Ende alse hi hadde ghereet met eeren
 
Den cost toten tempel ons Heeren,
25
Dedi in sijn selves leven
 
Salomoene die crone gheven.
 
Hi leerdem den dienst ons Heren
 
Ende coninc te sine met eeren,
 
Ende staerf heilechlike in vreden
30
Ende in grotere moghentheden.
 
+ In Davids tiden, int leven sijn3),
 
Was coninc Silvius Latijn
 
Tote Alben, alsict las,
 
Daer sidert Rome thooft af was.
35
Van Davite, van Salomoene
 
Ware harde vele te doene
 
Dan ickere af seggen wille,
 
Want des lancs makic een gestille;
 
Ende dies vele te wetene rouct,
40
Ic wille dat hi Scolastica souct,
 
Dat ic dichte hier te voren:
 
Daer mach hi in Dietsche horen,
 
Wanic, meer dan ieweren ten tiden;
 
Hier moetict cort overliden.

Van coninc Salomoene enten temple. XXVI.

 
Salamoen was naden vader+
 
Coninc van Israel alghader,
 
Ende drouch crone XL jaer.
 
Josephus spreect over waer,
5
Dat hi LXXX jaer drouch crone:
 
XL jaer wel ende scone,
 
Ende XL jaer dat hi lach in zonden.
 
Hi nam te wive in ghenen stonden
 
Des coninx dochter Pharao
10
Van Egypten, ende wan do
 
Een kint, spreect die scrifture claer.
 
Doe hi out was XI jaer:
 
Dit was jegen der naturen zede.
 
Gode bat hi in siere bede,
15
Dat hi hem zin ende wijsheit gave:
 
Dit coos hi voer alle have;
 
Ende God maectene dies al rike,
 
Dat noint man was dies gelike.
 
Hi was deerste die onsen Here
20
Temple maecte in siere eere,
 
Die was van witten marbersteene
 
Van Phares, ghepolliert reene;
 
LX ellen was hi lanc
 
Ende XX in sinen ghanc4);
25
XXX ellen hooch, ende dan echt
 
Enen solre gemaect recht;
 
Daer boven toten decsele dan
 
XL ellen hooch nochtan:
 
Dus was die hoghede altemale
30
C ellen ende XX wale1).
 
+ Die nederste woninge was utermaten
 
+ Scone ghedect ende met goutplaten:
 
Solre, vloere, weeghe beede gader,
 
So dat ghoudijn sceen algader.
35
Ten oostende was ontaen
 
Dese monster, sonder waen,
 
Ende was die duere van manieren
 
Wijt van maysieren te maysieren.
 
Binnen so was over een
40
Die tempel gesceden in tween:
 
Toester was in sinen ganc
 
XL ellen alleene lanc,
 
Dat hiet men Sancta bi namen:
 
Daer plagen die papen alle tsamen
45
In te ghane nadie wet;
 
Twesterste was gevisiert bet,
 
Want dat was XXX2) ellen lanc,
 
Rechte viercante in sinen ganc:
 
Sancta sanctorum hietment daer.
50
Daer en quam maer eens int jaer
 
Die bisscop, ende niemen el.
 
Daer in was, dat weet men wel,
 
Die diere aerke entie fine,
 
Die Moyses maecte inde wostine.
55
Tusscen Sancta sanctorum ende Sancta3)
 
Ghinc een wech4), alsict versta,
 
Cedrijn al met goude ghedect,
 
Daer voren een cortine getrect
 
Van utermaten dieren saken;
60
Dits der ewangelie5) af spraken,
 
Dattet van boven neder scuerde,
 
Doe Jhesus die doot becuerde.
 
+ Goudine taflen, goudine outare,
 
Menech ghoudijn candelare,
65
Goudine vate warent altemale,
 
Daermen mede diende wale.
 
Paranis6) ende andere mure
 
Soudicse nadie scrifture
 
Al besceden int ghedichte,
70
In quaems niet af so lichte;
 
Maer sulc Gods huus ende so diere
 
En wart noit gemaect in gere maniere.
 
VII jaer ende maenden sesse
 
Wrochtmer over, seget de lesse.

Van Salamoene ende sijns wijfs zale. XXVII.

 
Daer naer dede Salamoen+
 
Hem selven een huus maken doen,
 
Daermen XIII jaer over wrochte,
 
Ende men wonder af spreken mochte.
5
CC scilde van finen goude7)
 
Dedi maken, want hi woude
 
Sine coninclike gewelt
 
Cont maken, so dat mer af telt
 
In menech lant, in menech stede;
10
Ende CCC andere scilde mede,
 
Die peltes heeten in Latijn,
 
Ghescepen na een manekijn,
 
Somech houcte, somege ront8).
 
Hier met plagen talre stont
15
Die wachters vorde porte te stane;
 
Ende alse Salamoen plach te gane
 
Ofte te ridene teenegher stede,+
 
So voeren die jongelinge mede
 
Up paerden, van blonden hare,
20
Ende slouch neder dat aldare
 
Tote upten rugge vanden paerde
 
Ghinc1), verghult dor die ovaerde,
 
Ende droughen die guldine scilde.
 
So quam die coninc, alse hi wilde,
25
Up sinen chierliken waghen naer
 
Ende voer, wildi hier of daer.
 
Der coninginnen maecti mede
 
Een huus aldaer ter selver stede
 
Maerberijn, cedrijn ende van goude,
30
Ende som selverijn, als hi woude.
 
Al die vate, daermen uut at,
 
Waren goudijn, vor waer hout dat.
 
In X jaren vulmaecte al
 
Salomoen groot ende smal:
35
Monster, zalen alte samen,
 
Te desen dinghen die allamen2).

Vanden mure van Jherusalem, ende Salamoens doot. XXVIII.

 
+ Salamoen maecte om de stede3)
 
Te Jherusalem den muur mede
 
Staerke ende dicke, entie straten
 
Paveerdi wel utermaten,
5
Die te Jherusalem waert laghen.
 
Tevalne steden van ouden dagen
 
Dedi vermaken, ende nieuwe mede
 
Sette hi oec ter meneger stede.
 
Van Joden maecti niemen knechte,
10
Hi deedse leeren ten ghevechte;
 
Maer die waren van Canaan,
 
Dien leidi eygijndoem an.
 
Syne scepen voeren coepvaert
 
Tote Ason Tabus waert4)
15
(Een eylant eist in die Rode zee),
 
Ende brochte gouds van danen mee,
 
Gout van Ofier, dat dbeste es,
 
Ende selver mede, des sijt gewes,
 
Pauwe5), simmen, steene diere
20
Ende tanden van elpendiere.
 
Tien tiden achtemen selver cleene,
 
Want die sittine al ghemeene
 
Te Jherusalem vorde dure
 
Waren selverijn tiere ure.
25
Dese mare ginc verrfe ende vort6),
 
So dat daer quam inde port
 
Van Saba die coninginne,
 
Ende wilde proeven Salamoens zinne;
 
Maer soe vant al openbare
30
Die zinne meerre dan de mare,
 
Waer af soe in twifele was.
 
Salomoen maecte hare mare das,
 
So dat hare wonderde sere.
 
Diere prosente gaf soe den here,
35
Ende Salamoen gaf hare mede
 
Meneghe scone dierhede,
 
Daer7) soe keerde tharen rike.
 
Salamoen was sonder gelike8),+
 
Maer wijf verkeerden sine zede,
40
So dat hi afgode anebede.
 
Wijf haddi CCC9) waerven sevene,
 
CCC amien tsinen levene.
 
Dies gaf hem God voer sine doot
 
Vianden staerc ende groot,
45
Ende ontboot hem over een
 
Bidien propheete, dat hi in tween
 
Deelen soude sijn conincrike
 
Naer sijn leven sekerlike.
 
Doch hevet men ghelove groot1),
50
Dat hi bekeerde voer sine doot.
 
In Salomoens tiden, dats ons cont2),
 
Was, daer sindent Rome stont,
 
Coninc Alba Silvius:
 
Die jeesten hebbent in aldus.

Hoe trike sciet in tween naer sine doot. XXIX.

 
+ Alse Salamoen was verstorven,
 
Was wel naer trike verdorven;
 
Want sijn sone Roboam
 
Seide dat den volke mesquam.
5
Dus coren die X geslachte gemene
 
Jeroboam, ende II alleene
 
Bleven met Roboam, alsict las,
 
Benjamins gheslachte ende Judas.
 
Dus bleef Roboam mettem
10
Coninc in Jherusalem,
 
Ende regneerde XVII jaer.
 
Jeroboam hi maecte daer
 
Sinen stoel in Samaria,
 
Ende oec so maecti daer na
15
Twee goudine calveren, die hi hiet
 
Anebeden sijn ghediet.
 
Dus scieden die X geslachte van Gode,
 
Ende lieten die Gods gebode.
 
Judas gheslachte in Roboams tiden
20
Lieten die wet van Gode liden,
 
Ende maecten menegen valscen outaer.
 
In Roboams vijfte jaer
 
Quam van Egypten coninc Sesac,
 
Ende dedem groot onghemac,
25
Ende rovede den tempel ons Heren,
 
Dien van Jherusalem tonneren.
 
Roboam staerf ende daer na
 
Wart conine sijn sone Abia.
 
+ In Roboams tiden, wi lesent dus3),
30
Was coninc Silvius Epycus
 
Tote Alben, alsict vernam,
 
Danen dbegin van Rome afquam.
 
Abia regneerde voer waer+
 
In Jherusalem III jaer,
35
Ende volghede sijns vaders quaethede.
 
Hi hadde te viande oec mede
 
Jeroboam, die hem was fel,
 
Ende coninc was van Israel.
 
In sinen tiden was Silvius Capis4)+
40
Coninc aldaer nu Rome is.
 
Asya wart coninc na Abyen,+
 
Sinen vader, horic lyen,
 
Over tlant van Jherusalem,
 
Die int beghin proevede hem+
45
Wel naden coninc Davite:
 
Der quader lieden maecti quite,
 
Ende dreef die afgoden uten lande.
 
Den Ethyopen dedi scande,
 
Want hise ute sinen lande jagede
50
Ende verwanse, ende versaghede.
 
Hi begonste suffen int ende5);
 
Want doe hi horde ende bekende,
 
Dat Basaa, coninc van Israel,
 
Hem verbolghen was ende fel,
55
Senddi den coninc van Surien
 
Ghiften, ende met siere partien
 
Verdreef hi die van Israel;
 
Ende omme dattem dit ghevel,
 
Scaldene die propheete ons Heren;
60
Dien dedi doen vele onneren.
 
Doe quam hem indie voete wee,
 
Nochtan en wildi min no mee
 
Hem ane Gode troosten noch;
 
Int ende so staerf hi doch.
65
Na hem wart coninc indie stat
 
Een sijn sone, hiet Josephat.
 
In sinen tiden was Silvius Capis
 
In Alba, daer nu Rome is.

Van Josephat, coninc van Jherusalem. XXX.

 
Josephat was coninc daer naer+
 
In Jherusalem XXV jaer.
 
Hi leedde des vaders goede leven,
 
Afgoden dede hi begheven;
5
Maer anden coninc van Israel,
 
Achab, en dede hi niet wel
 
Dat hi vrientscap an hem sochte,
 
Want aergers niet sijn en mochte.
 
Hi vacht mettem met sire pertien
10
Jeghen den coninc van Surien,
 
Daerne Jhehu die propheete
 
Omme scalt bi Gods beheete.
 
In sinen tiden quamen de Ammoniten,
 
Die Arabiene, die Moabiten;
15
Gode bat hi ende hief up sine hande,
 
Ende slouchse alle uten lande.
 
Elyas die propheete was
 
In sinen tiden, alsict las,
 
Die meneghe miracle dede;
20
Ende God omme sine heilechede
 
Heeftene in eenen vierinen waghen
 
Uter werelt heenen gedraghen,
 
Ende met Enoch ghedaen.
 
+ Noch sullen si comen, sonder waen,
25
Jeghen Antkerste disputeeren,
 
Die hem niet sal conen verweren;
 
Dan sal hise beede verslaen:
 
Dus sullen si haren ende ontfaen.
 
In Josephats tiden, alse wijt lesen1)
30
Was Silvius Carpentis, ende desen
 
Hietmen Silvius Tyberijn;
 
Hier omme wart sulc die name sijn,
 
Want hi indie Tybre verdranc,
 
Also alse tmesfal hadde den ganc.

+ Van Joram, coninc van Jherusalem, ende van Helyas. XXXI.

 
+ Na Josephat sijn sone Joram
 
Dat conincrike in hant nam,
 
Die trac die afgode an hem
 
Ende dwanc die van Jherusalem,
5
Dat si met dat selve daden.
 
Hi wart van vianden verladen,
 
Die hem daden scade groot.
 
Sine VI broedere slouch hi doot.
 
Die van Arabien namen hem ginder
10
Sijn wijf ende sloughen sine kinder,
 
Sonder sinen sone Occosien2);
 
Nochtan en wildi sijns niet lyen.
 
Doe viel hi in eene quale,
 
Ende rotte binnen altemale.
15
Crone drouch hi VIII jaer,
 
Ende staerf in tormente zwaer.
 
In sinen tiden, in sinen daghen
 
Was Helyas te hemele gedraghen,
 
Ende sine gratie die es bleven
20
Helyseuse in sijn leven,
 
Die vele scoenre miraclen dede.
 
Helyas hadde verwecket mede
 
Een kint van dode te live;
 
Ende Helyseus, daer ic af scrive,
25
Verwecter enen oec in sijn leven,
 
Ende daer na, alse hi doot was bleven,
 
Dedi eenen doden upstaen,
 
Teersten hi an hem was gedaen.
 
In desen tiden was in Alba3)+
30
Coninc Silvius Agrippa.
 
Na Joram quam Ochosias,+
 
Die maer een jaer coninc en was.
 
Hi hilt hem ane die afgode,
 
Ende liet Gode ende Gods ghebode:
35
Dies sloughene coninc4) Jehu doot
 
Van Israel, alst God geboot,
 
Ende XL siere broedere mede.
 
Dese mare quam indie stede,+
 
Ende Athalia, sine quade moeder,
40
Die en liet leven kint no broeder,
 
Si en nam hem allen tleven,
 
Want soe gerne vrouwe ware bleven;
 
Maer datter een gestolen was,
 
Een sughende kint, hiet Joas.
45
Dus bleef Athalia daer
 
Vrouwe indie port VII jaer.

Van Joyadas, bisscop van Jherusalem, ende van Lygurus wet1). XXXII.

 
+ Joyadas, die van Jherusalem
 
Bisscop was, gaderde an hem
 
Die goede liede vanden lande,
 
Ende si namen tkint in hande,
5
Alset VII jaer was out,
 
Ende maectent coninc met gewout,
 
Ende men slouch doot Athalien;
 
Hare afgode ende hare mamorien
 
Waren gedestruweret al;
10
Men slouch die papen van Baal.
 
Joyadas levede overwaer
 
+ Hondert ende XXX jaer.
 
Die Byble en lyet niet des,
 
Dat oint man naer Moyses
15
Nie in so langhen levene en was,
 
Alse was die bisscop Joyadas.
 
Joas die coninc plach
 
Wel te doene nacht ende dach,
 
Al tote Joyadas doot,
20
Weldaet te anevane groot.
 
Coninc was hi XL jaer;
 
Maer na Joyadas doot daer naer
 
Liet hi die wet, ende dwanker toe
 
Alle die sine, spade ende vroe,
25
Dat si naer sine ghebode
 
Anebeden die afgode.
 
Hier omme schaltene Zacharie
 
Scone in siere prophecie,
 
Die Joyadas sone hadde ghewesen.
30
Joas Ioendem lettel na desen
 
Tgoet dattem sijn vader dede;
 
Want hine dede steenen daer ter stede
 
Tusscen den tempel enten outare.
 
Cortelike quam daer nare
35
Van Syria coninc Asael,
 
Die hem sijn goet nam, ende was hem fel.
 
Daer naer viel hi in eene quale.
 
Sine knapen vander zale
 
Sloughene doot in sine zonden.
40
Helyseus staerf indien stonden,
 
Die oec den doden upstaen dede,
 
Alse hi quam an sine lede.
 
Justinus scrijft, dat doe was+
 
Liguris, die hem bewant das
45
Wette te makene te Lacedemone.
 
Men boot hem die coninc crone,
 
Hi wederseidse ende helt
 
Tlant vaste met gewelt,
 
Onthier ent recht oer upquame,
50
Ende tlant in sinen handen name.
 
Alse tkint gewies, dedi de crone
 
Hem gheven van Lacedemone;
 
Daer toghedi, dat getrouwechede
 
Verre ginghe boven rijchede.
55
Selve hilt hi ende besuerde
 
Alle die wette, die hi cuerde2).
 
Hi verboot selver ende gout,
 
Rechts alse alre quaetheit scout;
 
Hi wille dat ane die meente staet
60
Scepenen te kiesene ende raet;
 
Effene moghende ende rike
 
Wille hi dat tfolc si gemeenlike;
 
Effene diere ende openbare
 
Wille hi dat elx maeltijt ware3);
65
Hi wille dat in abite wanderen
 
Elc mensche ghelijc den anderen;
 
Hine wilde niet dat men gelt gave,
 
Maer deen om dander, have om have;
 
Jonghe wildi te velde stieren,
70
Ende daer in haer eerster manieren
 
+ Haer lijf antieren indie pine,
 
Niet in weelden, noch in wine;
 
Die erde soude sijn hare laytiere1),
 
Gheen pulment in gere maniere,
75
Noch keeren oec weder ter stede
 
Eer si manne waren mede;
 
Hine wilde niet datmen gave
 
Met wive in huwelijc groet have,
 
Maer dat mense om doget name,
80
Die den man daer af bequame;
 
Oec wildi datmen eeren soude
 
Anders niemene dan de oude.
 
Dese ende des ghelike wet
 
Hevet Liguris eerst geset;
85
Ende alst den lieden dochte zwaer,
 
So swoer hi dan over waer,
 
Dat hem Apollo gaf den ract,
 
Wies tempel dat in Delfos staet.
 
Want hi begerde ende woude
90
Dat euwelike bliven soude,
 
Dede hi dit sweren mede
 
Te Lacedemone indie stede,
 
Datmer geen point af en name.
 
Eer hi selve weder quame,
95
Ende seide: hi wilde tote Apolline
 
Om vragen, wat hi an dat sine
 
Noch wandelen wilde of toemaken.
 
Te Creten voer hi na dese saken
 
Ende coos te stervene2) nemmermee;
100
Ende alse hi staerf, hiet hi inde zee
 
Hem werpen, ende omme hone,
 
Ende of si keerden te Lacedemone,
 
Dat si dan waenden bi desen
 
Van haren eede quite wesen.
105
In Joas tiden, wi lesent dus3),+
 
Was Silvius Carmelius
 
In Alba conine, die heeft gemaect
 
Eene veste wel gheraect
 
Tusscen die berghe, alsemen hort,
110
Daer nu Rome staet die port.

Van Amasias, coninc van Jherusalem. XXXIII.

 
Amasias die hevet algader+
 
Trike naer Joas, den vader,
 
Ende drouch in Jherusalem
 
Crone XXIX jaer naer hem.
5
Dese was goet ende gherecht,
 
So dat hi hadde ghevecht
 
Jeghen Esaus geslachte,
 
Ende slouch hem af met machte
 
In enen strijt XM man,
10
Ende XIIIM nochtan
 
Vingen si der liede mede.
 
Die leedden si teere hoger stede,
 
Daer sise van cere roetsen staken,
 
Daer si al in sticken braken.
15
Doch te siere grotere scande,
 
Die afgode van haren lande,
 
Die hi mettem brochte gerovet,
 
Daer an hevet hi ghelovet.
 
Doe wart hi fier, hem was te wel,
20
Ende vacht uptie van Israel,+
 
Daer hi swaerlike was gevaen,
 
Ende Joas den conine brocht saen,
 
Die den tempel entie stat
 
Reimerde, ende oec den scat,
25
Ende vellede ter selver ure
 
CCCC ellen lanc vanden mure,
 
Ende met ghiselen daer na
 
Keerdi in Samaria,
 
So dat sijn volc hem wart jegen
30
Ende hebbene versleghen.
 
Dus bleef Amasias doot,
 
Want hi dede dat God verboot.
 
+ Doe Amasias coninc was1)
 
Was tote Alba, alsict las,
35
Coninc Silvius Aventijn.
 
Een berch hevet de name sijn,
 
Want hi begraven leit up dat,
 
Dats nu te Rome binnen der stat.

Van Josyas, coninc van Jherusalem, ende Sardanapulus. XXXIIII.

 
+ Josyas, die oec Asarias hiet
 
(II namen haddi, alse sule noch pliet),
 
Was coninc in Jherusalem,
 
Want het quam vanden vader hem.
5
Hi was een goet man, dats waer,
 
Ende was coninc LII jaer.
 
Die vervacht sine viande
 
Ende brochtse onder sine hande
 
Die van Amon, ende heefse verdreven,
10
Dat si hem cheins moesten geven.
 
Hi maecte die mure weder,
 
Die te voren warp ter neder
 
Joas, die coninc van Israel,
 
Alse hier staet te voren wel.
15
Ende alse hi rike was van goede,
 
Doe verhief hi hem van moede
 
Jegen Gode; want hi woude
 
Den dienst doen, die niemen soude
 
Dan die bisscop doen alleene,
20
Ende dits ghene mesdaet cleene.
 
Ende alse hi soude inden tempel gaen,
 
So wart erdbeve saen,
 
Entie zonne up hem scheen;
 
Daer en wart verste gheen,
25
Hine wart lasers uptie stede.
 
Vordie stat scuerde een berch mede,
 
Daer bi grote scade gesciede.
 
Dus moeste die coninc scuwen de liede,
 
Ende buten maken sine wone;
30
Maer Joathan, sijn sone,
 
Die berechte dat pallays,
 
Ende maecte onder die lieden pays.
 
In Alba, dat sijnt Rome was2),+
 
Doe coninc was Josias,
35
Was Silvius Procax here.
 
In sinen tiden gesciede mere3),+
 
Dat trike van Assiria,
 
Dat mogenste dat verre ende na
 
Doe in al die werelt stoet,
40
Viel tien tiden onder voet;+
 
Want Sardanapulus, die uterste here
 
Van al Assyrien, dat groet was sere,
 
Was die luxurieuste, onhoveschste man,
 
Daermen iet vele af weten can.
45
Hi sat onder sine wijf
 
In wijfs clederen, die keytijf,
 
Ende span, alse andere wive daden.
 
Cume mochti hem versaden
 
Van siere dorpere onsuverhede.
50
Tien tiden hadde die mogenthede
 
Van sinen here in allen steden
 
Een, hiet Arbacus van Meden.
 
Men bestont doe ende en dede niet
 
Els dan die coninc hiet,
55
Ende te hem quam niemen in
 
Om ghene sake meer no min;
 
So dat Arbacus overlach
 
Grote sake up enen dach,
 
Ende streec toten coninc in,
60
Om tonteckene sinen zin.
 
Daer vant hi den vulen keytijf,
 
Alse een wijf onder die wijf.
 
Doe quam hi weder ute ten sinen,
 
Ende seide: daer en ware toe geen pinen,
65
Dat hi hem diene vorwaert an4),
 
Die lievere es wijf dan man.
 
Doe versaemdi groot here.
 
Sardanapulus sonder were
 
Ontfinghene in sine zale;
70
Sijn goet, sine wijf altemale
 
Dedi versamen altehant,
 
Ende stakere an den brant,
 
Ende verbernde daer ter stede
 
Hem ende alle sine rijchede.
75
+ Der Assariene moghenthede
 
Stont XIIC jaer ende XL mede
 
Van Ninus tiden, Semiramis man,
 
Die sine moghentheit began.

Hier begonste tconincrike van Meden. Van Josyas den coninc mede. XXXV.

 
+ In Josias tiden mede
 
Begonste die mogenthede
 
Vanden conincrike van Meden;
 
Want Arbacus, die met mogentheden
5
Assirien wan, gaf daer te lone
 
Dien van Meden de coninx crone;
 
Nochtanne bleven in Assirien heren
 
Ende coningen van groter eeren
 
Tote dien dat Ninivee verdaerf,
10
Alse ghi sult horen anderwaerf.
 
Hier begonste trike van Meden
 
Met harde grotere werdicheden.
 
+ Arbacus was coninc daer
 
Deerste XXVIII jaer;
15
Sosorosius1) die was in Meden
 
Coninc XXX jaer vander steden;
 
XL jaer, wi lesent dus,
 
Was daer naer coninc Medus2);
 
Cardicius die behelt
20
+ Wel XXXVIII jaer des lands gewelt3);
 
Delotes4) die goedertiere
 
Was here L jaer ende viere;
 
Fraorres die was coninc daer
 
In Meden XXVII jaer5);
25
Ciaxates regneerde mee
 
XL jaer ende daertoe twee6);
 
Astiages XXXVIII jaer.
 
Cyrus, siere dochter sone, dats waer,
 
Nam hem die crone met rechte,
30
Ende voerese in Persen met gevechte.
 
In Meden waren coningen achte,+
 
Ende hilden die crone met crachte
 
CC jaer L ende neghene,
 
Eer dat Cyrus quam daer jegene.

Vanden rike van Macedone. XXXVI.

 
Dat conincrike van Macedone+
 
Begonde doe in Grieken scone
 
In Josias XIIIde jaer,
 
Daer Alexander, dats waer,
5
Die XXIIIIste coninc was,
 
Ende stont, alsict las,
 
CCCC jaer LXXX ende VII.
 
Alexander in sinen levene,
 
Die grote, die alt wonder dede,
10
Regnecrdere selve XII jaer mede
 
Ende VI maende. Naer Alexandere
 
Regneerden XVII coninge andere
 
C ende LVIII jaer,
 
Ende daer endde, wet vorwaer,
15
Dat rike van Machedone,
 
Want si verloren die coninc crone.
 
In Osias tiden mede+
 
Verloren hare mogenthede
 
Twee conincriken goet ende scone,
20
Corinten ende Lacedemone;
 
Ende tconincrike van Liden, dats waer.
 
Begonste int XLVIIIste jaer
 
Dat Osias coninc was,
 
Ende gheduurde, alsict las,
25
Onder IX coningen gehertich,
 
CC jaer ende daertoe XXXI7),
 
Onthier ent die stoute man
 
Cyrus vellede ende wan.
 
In Osias tiden also wel8)+
30
Begonste dat rike van Israel
 
Riesen, want een, hiet Manahem,
 
Die dat rike trac an hem,
 
Maecte vrientscap met enen Fulle,
 
Die coninc was ende niet te vulle
35
Over Assyria, want macht ende ere
 
Was ghenedert harde sere,
 
Ende senddem enen groten scat.
 
Oec so senddi hem na dat
 
Die II guldine calvere bede,
40
Die Jeroboam te sinen leede
 
Hier te voren maken dede
 
Ende hiet dat mense anebede;
 
Half tfolc van Jherusalem volgede hem,
 
Ende begaven Jherusalem
45
+ Enten heilegen tempel ons Heren.
 
Dat quam Manahem tonneren,
 
Want en waren die selve niet,
 
Die Jeroboam maken hiet;
 
Die fijn goudine waren verstolen
50
Vanden papen, ende bleef verholen,
 
Ende waren vergoude coperine
 
Gheset over die goudine fine.
 
Van deser hoenten worden fel
 
DAssariene dien van Israel.

Van Ylia die. haren vader besloot, ende van Remus ende Romelus. XXXVII.

 
+ In Osias tiden mede1),
 
Dien God lasers werden dede,
 
Ende LII jaer coninc was,
 
Was naer Silvius Procas
5
In Alba coninc, wi lesent dus,
 
Silvius Amillius.
 
In sinen jaren, alse wijt horen,
 
Wart Remus ende Romelus geboren.
 
Amillius was Procax sone;
10
Eenen ouden broeder hadde de ghone,
 
Die Numitor bi namen hiet,
 
Dien hi uten rike versciet,
 
Die hadde ene dochter, hiet Ylia;
 
Haer name die luut daer na,
15
Dat soe van Troyen comen was.
 
Amillius ontsach hem das,
 
Dat Ylia kint mochte draghen,
 
Diene slands mochte verjagen,
 
Ende beslootse met mageden daer na
20
Inder godinnen huus Vesta;
 
Want daer waren si te waren
 
Mageden, die mans wilden ombaren.
 
Twee sonen wan soe te gader,
 
Men weet niet vanden vader,
25
Maer soe ghenasere af, ende men leide
 
Die kindere neven de Tybre beide.
 
Faustulus hi vant doe die,
 
Die herde was van des coninx vie,
 
Ende drouchse sinen wive,
30
Die scone was ende wandel van live,
 
Ende speelde om noot van gewinne:
 
Hier omme hiet soe wulvinne.
 
Soe hevet die kindere upgehouden.
 
Ende alse die kindere quamen ter ouden,
35
Namen si rovers ende herden mede,
 
Ende quamen te Alba in die stede.
 
Amilliuse hebben si versleghen,
 
Ende haren oudervader angedregen
 
Dat lant, want sijn wesen soude
40
Van rechte nadie rechte oude.
 
Dat men in poetrien telt,
 
Datse eene wulvinne uphelt,
 
Dans el niet dan wijf quadertiere
 
Ghuls sijn na wulve maniere.
45
Dat men oec visiert van desen,
 
Dat Mars haer vader soude wesen,
 
Die de heidine vieren hoghe
 
Over god vanden orloghe,
 
Dans anders niet, alsict verstoet,+
50
Dan si ten wapenen waren goet,
 
Ende hem oec die Romeinen scamen,
 
Dat si van sulken wive quamen,
 
Die eerst stichte hare stede,
 
Entie fondeerde hare edelhede.

Vanden coninc Joatham ende vanden rike van Israel. XXXVIII.

 
Na die doot van Josias2)+
 
Joatham, alst wel recht was,
 
Wart coninc naden vader daer,
 
Ende waest XVI jaer.
5
Hi maecte die porte altesamen,
 
Die Speciosa hieten bi namen,
 
Die daer vordie tempele stoet.
 
Dese was voer Gode goet.
 
Hi verwan die Ammoniten,
10
Daermen af leest in ouden viten,
 
Ende dwancse dat si hem cheins gaven,
 
Coren, ghelt ende vele haven.
 
Tien tiden quam in Israel1)
 
Teglata2) verbolghen fel
15
Mettien van Asiria,
 
Ende vinct verre ende na
 
Tfolc van Israel over die Jordane,
 
Derdalf geslachte, alsic wane.
 
Doe voer hi in Galylee,
20
Ende vinc daer geslachte twee,
 
Neptalym ende Sabulone,
 
Ende voeredse ghevaen onscone
 
Int lant van Assyria,
 
Die niet en keerden mee daer na.
25
Dit was dbegin aldus fel
 
Dit conincrike van Israel3).
 
Na Joatham so quam Achas,
 
Die coninc naden vader was.

Vanden quaden Achas, coninc van Jherusalem, ende hoe Rome gesticht was. XXXIX.

 
+ Achas wart coninc nadien zede4)
 
Te Jherusalem indie stede,
 
Ende drouch crone XVI jaer.
 
Dese was onwettich, dats waer,
5
Ende en achte up Gode groet no smal;
 
Maer an afgode hilt hijs hem al,
 
Ende besloot den tempel ons Heren,
 
Dat mer Gode niet en soude ecren.
 
+ In sijn XIIste jaer so quam5)
10
Salmanasar verbolgen gram,
 
Die coninc van Assyria was,
 
Ende vinct al up, alsict las,
 
Die van Israel, ende besat
 
Samaria hare hovetstat,
15
Ende laghere III jaer voren.
 
Den coninc vinc hi, alse wijt horen,
 
Die Ozee bi namen hiet;
 
In Ninivee hine houden hiet
 
Inden kaerker, ende tfolc gemeene
20
Vocrdi al groot ende cleene
 
In eene harde wilder steden
 
Over die berghe henen van Meden.
 
Dit was VI jaer na dat doot was+
 
Die quade coninc Achas.
25
Hier endet trike van Israel.
 
Negheen coninc levede daer wel
 
Van alle diere in heren wraren;
 
Maer si lieten die wet varen,
 
Ende anebeden die afgode,
30
Goudine, selverine, stomme, dode.
 
In Achas tiden, wi lesent dus6),+
 
Dat Remus ende Romelus
 
Rome stichten ende begonden,
 
Updien dach, alse wijt vonden,
35
Die de ellefste kalende
 
Voer Meye hout, alsict kende.
 
Daer naer inden derden jare
 
Wart Remus ontlivet aldare,
 
Omme dat hi dede jegen de wet,
40
Die te Rome was geset;
 
Ende Romelus ontfine die eere,
 
Ende bleef der stat cenech here.
 
In desen tiden, alsement wille,+
 
So was Enectea7) Sibille,
45
Die heidijn was, ende vorseidem te voren,
 
Dat onse Here soude sijn geboren
 
Ende ghepassijt, entie werelt doemen.
 
Augustus1) die canse wel noemen,
 
Ende gewaghet derre prophetesse
50
Kerstnachts indie seste lesse.
 
+ Men leset dat soe sprac openbare,
 
Dat altoos maer een God ware,
 
Ende alle goden sonderlinge
 
Valsch waren ende geveinsde dinge.
55
+ Jheronimus die gewaget das,
 
Dat der Sibillen X was,
 
Ende seghet in sine scrifture mede,
 
Dat, omme die grote suverhede
 
Van maghedoeme daer si in bleven,
60
Prophecie hem was ghegeven.
 
+ Ysidorus hevet bescreven,
 
Die heilech was in kerstijn leven,
 
Dat alle heidine prophetessen
 
In Griex, in rechter bediedenessen,
65
Sibillen hieten hier te voren.
 
Deerste was van Persi geboren;
 
Dandere van Libya, horic nomen;
 
Die derde van Delfos comen
 
Ute Apollijns monster, alsict las,
70
Die voer Troien langhe was2);
 
Die vierde was van Ytalia;
 
Die vijfte was Erectia,
 
Erophila hiet soe, als wijt horen,
 
Ende was van Babylonen geboren,
75
Die den Grieken seide de saken,
 
Doe si te Troien waert traken,
 
Dat Troien soude verwonnen bliven,
 
Ende dat Omerus soude scriven
 
Loghene in siere spraken
80
Van Troyen ende van sire saken.
 
Erectia was hare toename,
 
Want hare wort scone ende bequame
 
+ Vonden waren in een eylant,
 
Dat also mede was genant.
85
Die seste hiet Fameamee,
 
Ende es van Samos genaemt mee3);
 
Die sevende hiet Crimiane4),
 
Van Cumen getoenaemt, alsic wanc:
 
Almathea hiet soe bi rechte.
90
IX5) bouken soe verlechte,
 
Ende sendedse Priscus ende Tarquine,
 
Daer Viergilius af spreect ente sine.
 
Haer graf staet noch in Cycilen.
 
Dachtende was geboren wilen
95
Int velt daer Troyen hadde gestaen;
 
In Cyrrus tiden, sonder waen,
 
Mochtmense sien ende horen6).
 
Die IXste was van Frigien geboren;
 
Die tiende was van Tyburtine,
100
Ende hiet bi namen Albuine7).
 
Haerre alre wort, sijt dese, sijt gone,
 
Spreken vander mageden sone.
 
Nu keren wi ter ystorien weder,
 
Aldaer wise leiden neder.

Van Ezechias, coninc van Jherusalem, ende van Romelus doot. XL.

 
Ezechias, Achas sone8),+
 
Die wart coninc, alse de ghone
 
Diet vanden vader anquam mede,
 
Van Jherusalem der stede,
5
Ende waest XXIX jaer.
 
Die beste waest over waer,
 
Die noch van Davite quam.
 
Gods gelove hi anenam,
 
Ende hevet den tempel upgedaen,
10
Enten dienst Gods anegevaen;
 
Hi brac afgode ende mamorien.
 
Hem belach met sire paertien
 
Cennacherib, die coninc was
 
Van Surien, alsict las.
15
Dinghel slouch dor sine bede
 
Nachts doot aldaer vor de stede
 
Der heidine C M man
 
Ende LXXX dusent meer nochtan.
 
Ende alse hi der doot hadde vaer,
20
Langede God sijn leven XV jaer;
 
Ende God dede dor siere eeren
 
Die zonne van westen ten oesten keren.
 
+ In sinen tiden, vinden wi hier1),
 
Vant Romelus de kalendier,
25
Ende en maecte nemmeer int jaer
 
Dan X maende, wet vorwaer.
 
Maerte was dbegin vanden jare,
 
Alse of Maers sijn vader ware.
 
+ Hi was oec die eerste altoos,
30
Die uten volke riddren coos,
 
Ende coos van M enen man,
 
Daer meest vromecheit lach an:
 
Dus es van mille miles comen,
 
Datmen in Dietsch mach riddere nomen.
35
C oude coos hi ute mede,
 
Die hiet hi Vaders vander stede.
 
+ Hi maecte temple ende mure
 
Omme die stede, goet ter cure.
 
Verloren wart hi oec int ende,
40
Ende men en weet waer hi belende.
 
Teenen gode coren sine altesamen,
 
Ende hietene Quirinus bi namen.

Van Manasses, coninc van Jherusalem, ende van Ysayen. XLI.

 
+ Manasse wart naer Ezechien2)
 
Coninc vander Juedscer partien.
 
Die quaetste waest in sire joget,
 
Daer ghi noint af horen moget;
5
Want hi afgode uphief sere,
 
Ende lachteret men hem min of mere,
 
Waest propheete of ander man,
 
Die moester omme sterven dan.
 
Die straten van Jherusalem
10
Waren alle bespaerset bi hem
 
Metter heileger lieden bloede.
 
Ysayas, die heileghe vroede,+
 
Siere moeder oem ende een prophete,
 
Die was bi sinen beheete
15
Ghezaghet ontwee up enen daghe,
 
Ende dat met eere houtijnre zaghe.
 
God die gaf hem ghesele scone3),+
 
Want die coninc van Babylone
 
Heeftene gevaen, ende dedem doen
20
Onghemac ende swaer prisoen.
 
Doe wart Mannasses vroet das,
 
Dat die ghesele ons Heren was,
 
Ende weende ende bat Gode genaden;
 
Ende God heeftene beraden,
25
Ende brachtene weder in sijn rike.
 
Hi beterde so hogelike
 
Sine mesdaet, dat men vergat
 
Al dat wilen an hem messat.
 
Nu en wanhope altoos niemen:
30
Gods ghenaden die coemt sniemen.
 
In desen tiden, in deser dinc4),+
 
So was Numa Roemsch coninc.
 
Hine vacht jegen gene gebure.
 
Oec beterdi mede ter cure
35
Dien calendier, die wise man,
 
Ende setter II maende an:
 
Dat was Laumaent ende Sille.
 
Een capitoel na sinen wille
 
Dedi maken indie stede.
40
Hi waest dieden illustratie5) eerst maken dede;
 
Wette gaf hi eerst der stat.
 
In Manesses tiden so zat6)+
 
Na Numa te Rome indie port
 
Tullius Hostulius, alsement hort,
45
Coninc geweldich ende hoghe,
 
Ende hief weder up torloge,
 
Ende meersde oec die stede.
 
Hi waest die eerst puerper andede.
 
Ten lesten verbrandi altemale
50
Met eere blexeme, ende sine zale.

Van Gygos, die coninc wart van Liden. XLII.

 
+ Het was in Manasses tiden
 
+ Gygos coninc tote Liden,
 
Daer Tullius of doet gewach,
 
Dat hi herde te sine plach.
5
Doe hi den regen eens vlien begerde,
 
Eene clove sach hi indie erde,
 
Daer hi den reghen in ontscoot.
 
Daer sach hi eenen man doot,
 
Sittende up een coperijn paert;
10
Ende alse hi sijns geware waert,
 
Sach hi een vingerlijn an sijn hant,
 
Daer hi enen steen in vant:
 
Wie sone hadde men saghene niet.
 
Hier mede ginc hi ende heeft bespiet,
15
Dat hi hadde die coninghinne1)
 
Soe halp hem dor sine minne,
 
Dat hi den coninc doot slouch,
 
Ende hi die crone na hem drouch
 
Vanden conincrike van Liden,
20
Dat sere rike was tien tiden.
 
Doe vraghedi Apolline aldare,
 
Oft iemene also salich ware,
 
Alse hi was. Eene stemme sprac aldus:
 
‘Saleghere es Sofidius.’
25
Nu was dat een aerm man,
 
Ende out van daghen nochtan;
 
Nie en haddi gheset voet
 
Ute sinen lande omme enech goet;
 
Daertoe ghenerdi hem up tsine
30
Met aerbeide, met siere pine.
 
Oec2) prijsde Apollijn [mere] aldaer
 
Cleene genouchte sonder vaer
 
Dan grote rijcheit, die talre ure
 
Es onder die wandel aventure;
35
Want aerm cootkijn es dicken vro,
 
Daermen raste hevet int stro,
 
Daer die zalen entie borghen
 
Dicken anxtelike sorghen;
 
Ende beter eist een acker eren,
40
Ende also winnen goet ter teren,
 
Dan te hebbene met groten scatte
 
Vele saudeniers, dien dit ende datte
 
Bedaerf, ende diemen moet ontsien;
 
Want si emmer na de rijcheit spien.
45
In desen tiden, ghelovet mi des,
 
Was poete Symonides,
 
Die eens met enen scepe quam
 
Indie zee, daer hi vernam
 
Eenen doden liggende doot;
50
Dien grouf hi, hort hier wonder groet.
 
Die dode hem aldaer verbiet,
 
Dat hi ten naesten daghe niet
 
Altoos te scepe vare no ghae.
 
Upten naesten dach daer nae
55
So verdorven si alle te waren,
 
Die mettien scepe henen varen.
 
Symonides sat eens ende at.
 
Daer quam een ende seide dat:
 
‘II jongelinge hier buten staen,
60
Die quamen hier te hant gegaen,
 
Ende bidden dat ghi te hem gaet+
 
Altehant ende niet en laet.’
 
Alse hi buten was te hant,
 
Ende hi niemene daer en vant,
65
Viel thuus neder, ende het bleef doot
 
Al datter in at, cleene ende groot.
 
Seleucus was doe, die de wet
 
Den Locrinen hevet gheset3).
 
Sijn sone wart verwonnen te wette
70
Van overspele; van sulker smette
 
Ontwijsde hem die wet die ogen.
 
Die stat en wilds niet gedogen,
 
Ende dor des vaders onnere.
 
Doe so wijsdi selve die here
75
Dat vonnesse, ende togede bede gader,
 
Dat hi rechtre was ende vader;
 
Want daer ontwijst was II ogen,
 
So wilde trecht aldus gedogen,
 
Datmen hem ene oge utebrake,
80
Ende men den sone dandere uutstake,
 
Want sijns soens lijf was vanden sinen:
 
Dus liet hi hem dor trechte pinen.

Van Amon, coninc van Jherusalem, ende van Falarise den fellen. XLIII.

 
+ Nu sullen wi ter ystorien keeren1).
 
Manasse staerf met groter eren,
 
Ende liet Amon sinen sone.
 
Coninc wart na hem de ghone,
5
Ende drouch crone maer II jaer,
 
Quaet, onwettich, fel ende zwaer.
 
Hier omme was hi vermort
 
In sijn huus ende binnen der port.
 
In sinen tiden hadde Cycile mede
10
Een, hiet Falaris, van groter quaethede,
 
Die ghenouchte hadde groot
 
In onnoselre lieder doot,
 
Ende hem en rochte altoos niet mede,
 
Hoc swaerlike hise sterven dede;
15
So dat een an hem quam mettien
 
Ende soudem maken nieu engien,
 
Ende ghoot hem enen osse wale,
 
Groot ende hooch van metale,
 
Eene veinstre an deene zide,
20
Te maten groot, te maten wide.
 
Aldaer soudemen liede in sluten,
 
Ende vier onder steken van buten,
 
So souden si briesscen inder gebare,
 
Alse oft een stier selve ware.
25
Doe sprac tien meester Falaris:
 
‘Nu moetstu selve proeven dis,
 
Ende singen voren dinen zanc.’
 
Daer moeste de ghene in doen den ganc,
 
Ende dat bierkijn voren smaken,
30
Dat hi bruwen conste ende maken.
 
Des Phalaris onreine doen
 
Dede enden een philosophe Zenoen;
 
Want hi was gewroeget te voren,
 
Dat sine doot was gesworen2).
35
Alsemen doden soude dien,
 
Quamer menech man toe zien.
 
Doe sprac Zenoen vor haer alre ogen:+
 
‘Ghi beren! hoe lange suldi gedoghen
 
Die quaetheit van desen tyran?
40
Die werelt es te swaer daer an!’
 
Hi maecte tfolc also met worden,
 
Dat si haren here ghingen morden,
 
Ende worpene met steenen doot:
 
Dus ende sine felheit groot.

Van Josias, coninc van Jherusalem, ende van Arioene den harpere. XLIIII.

 
Amons sone Yosias3),+
 
Die goet ende vulmaket was,
 
Wart coninc in Jherusalem.
 
XXXI jaer, leestmen van hem,
5
Dat hi drouch die coninc crone.
 
Dese hi maecte tlant scone
 
Van afgoden ende van sorsorien,
 
Ende van alrehande quadien;
 
Ende daer die temple was tevallen,
10
Dedi weder maken met allen.
 
So dat gheviel in sinen tiden,
 
Dat coninc Pharao soude liden
 
Met sinen here dor sijn lant,
 
Ende hi werdene metter hant;
15
Daer wart hi gescoten doot,
 
Dat rouwe was ende scade groot.
 
In desen tiden was Arrioen,+
 
Een haerpere, dien wonderlijc doen
 
Gheviel indier selver wilen.
20
Hi was int lant van Cycilen,
 
Ende hadde harde groten scat,
 
Omme in Grieken voeren dat.
 
Hi sach van Corinten coepliede,
 
Die hi bekende, ende boot hem miede,
25
Dat sine daer voeren souden.
 
Si namene inne, ende si wouden
 
Hem doden gemeenlike tsamen,
 
Alsi verre uptie zee quamen;
 
So dat hi omme genaden bat,
30
Ende bejaghede cume dat.
 
Dat hi alle sine cledere dade an,
 
Ende met siere haerpen dan
 
Beweenen moeste sijn mesfal.
 
Doch moesti in die zee met al.
35
Aldaer so quam een groot delfijn,
 
Ende namene upten halse sijn,
 
Ende voerdene te lande ghesont.
 
Arrioen die maecte dit cont
 
Van Corinten coninc Pyrander1),
40
Die noch over een noch ander
 
Niet gelovede dat ghesciede.
 
Hi ontboot ghene scipliede.
 
Doe si Arrioene saghen,
 
Moesten si waer seggen up sijn vragen,
45
Ende lyeden der daet.
 
Doe so loendemen hem haer quact.
 
In Josias tiden so was2)
 
Anchus Marcus, alsict las,
 
Coninc van Rome altegader;
50
Numa was sijn oudervader.
 
+ Ende Tarquinius Priscus mede
 
Was doe coninc indie stede
 
Naer Anchus XVII jaer,
 
Die Jupiters name verhief daer.

Van Joachim Jeconias, coninc van Jherusalem. XLV.

 
+ Osyas staerf ende liet III kinder3),
 
Die naer hem regneerden ginder:
 
Daer hiet een Cellum ende Joachas4),
 
Die naden vader coninc was.
5
Ne maer III maende ende nemmere
 
Ne was dese coninc ende here;
 
Maer van Egypten Pharao
 
Die quam daer ende maecten onvro,
 
Ende ontsettene ende hiltene gevaen,
10
Ende sette in sine stede saen
 
Elyachim Jeconias,
 
Die oec Josias sone was,
 
Ende hiet dien Joachim.
 
Gavel ende cheins setti up him.
15
Dese regneerde XI jaer5).
 
Hine achte der wet niet een haer.
 
Hier omme castydene Urias,
 
Die propheete, diere omme was
 
Van hem jammerlike ontlivet.
20
Jeremias, alsemen scrivet,
 
Die voerseidem te voren,
 
Dat tempel ende stat soude sijn verloren,
 
Waser omme gekarkert zware,
 
Dat hijs nemmeer sprac openbare.
25
Doe quam met here van Babylone
 
Nabugodonosor, die de crone
 
Nieuwinge hadde ontfaen,
 
Ende hevet van Egypten ondaen
 
Den coninc, ende sine heerscapie
30
Genomen van algader Surie.
 
Daer naer quam hi in Judia6)
 
Der stat van Jherusalem na,
 
Ende vinc den coninc vander stede
 
Ende vele edelre liede mede.
35
Upten coninc setti tribuut,
 
Ende voerde dedelinge met hem uut
 
Te ghisele, alse wi horen tellen.
 
Daniel ende sine gesellen
 
Voeren mettem mede daer.
40
Joachim diendem III jaer,
 
Daer naer hi den dienst wederboot;
 
Doe sloughene Nabugodonosor doot,
 
Ende maecte coninc sinen sone.
 
Naden vader hiet die ghone
45
Joachim Jeconias:
 
III maende hi alse coninc was.
 
Doe vingene die coninc daer
 
Met siere moeder int selve jaer,
 
Ende met menegen hoghen man,
50
Ende voerdene in Babylonen dan,
 
Ende maecte coninc na hem
 
Mathanias Joachem,
 
Die Josias sone was,
 
Ende sijn oem, alsict las.
55
+ Sijn name verkeerdem tlant1),
 
Sedechias was hi genant.
 
Dien dedi sweren over luut,
 
Dat hi hem geven soude tribuut,
 
Ende dat hi hem getrouwe blive
60
Inden ende van sinen live.

Van Zedechias, coninc van Jherusalem, ende van Nabugodonosorre. XLVI.

 
+ Sedeehias ontfinc de crone
 
Van Nabugodonosore scone,
 
Ende was coninc XI jaer,
 
Onwettachtich ende quaet, dats waer.
5
In sinen tiden quamen liede
 
Van Asia met groten bediede2),
 
Die Maersaelge stichten die stede,
 
Die dicken hadden swaren onvrede
 
Jeghen die Gallen, hare gebure,
10
Die consten wel ter cure
 
Visscen ende comanscap varen;
 
Lettel lands wonsi te waren.
 
Van desen leerden die Gallen mede
 
Eerstwaerven tucht ende zede,
15
Lande winnen ende wijngaerde,
 
Olivebome ende boengaerde.
 
+ Sedechias die wart verwaent3).
 
Alse die tribuut hem was vermaent,
 
Ontseidine altemale daer.
20
Doe quam in sijn IXde jaer
 
Nabugodonosor ende besat
 
Jherusalem die heilege stat.
 
Doe quam van Egypten de coninc,
 
Omme tontsettene die dinc,
25
Ende Nabugodonosor liet de port,
 
Ende voer jegen den coninc vort,
 
Ende hevet die Egyptiene verdreven.
 
Doe keerdi weder ende es bleven
 
Vordie stat so vaste ginder,
30
Dat die wijf aten haer kinder
 
Van hongre, dats wonder groot;
 
Doch wart die stat verloren ter noot
 
In Zedechias IXde jaer.
 
Selve wart hi gevangen daer,
35
Ende vor Nabugodonosor brocht,
 
Die sijns niet en hevet verdocht;
 
Maer sine kindere vor sinen ogen
 
Dedi doden, hi moest gedogen.
 
Daer naer stacmen hem dogen uut,
40
Ende voerdene sonder deduut
 
In Babylonien gevaen,
 
Daer hi sinen ende moeste ontfaen.
 
Sijn drussate Nabursadan
 
Verbernde die stat nochtan,
45
Ende velde die diere kerke,
 
Dat sonderlinge diere gewerke,
 
Ende voerde alle die diere vate
 
In Babylonen sire strate.
 
Dus nam ende der Jueden rike
50
Met scanden ende jammerlike,
 
Ende omme dat si hare wet
 
Niet en hilden ombesmet.

Die vijfte euwe vander nieuwer ghevancnessen. XLVII.+

 
Die vijfte euwe gaet hier in,+
 
Teser plagen neemt soe begin.
 
Die vierde stont, wet vorwaer,
 
CCCC ende LXXXV jaer.
5
LXX jaer bleven ghevaen
 
In Babylonen, sonder waen,
 
Die Joden. Nu hort wat gesciede
 
Hier binnen onder vele liede.
 
Int negenste jaer na dat gevelt+
10
Jherusalem wart met gewelt,
 
So bleef Nabugodonosor doot,
 
Die geweldeghe here groot.
 
Die crone drouch XLIIII jaer.
 
Naer hem so wart coninc daer
15
Evilmeradoch sijn sone:
 
Niet lange en levede die ghone1).
 
Neglisar die wart daer naer
 
Coninc, ende naer hem quam daer
 
Labosardach ter coninc crone;
20
Doe dachterste van Babylone
 
Balthasar, die dorperlike
 
Verloos die stat ende aldat rike.
 
Dese coningen alle te samen,
 
Die naer Nabugodonosore quamen,
25
Waren kinder of kinds kinder,
 
Ende regneerden nemmeer ghinder
 
Alles dan XXII jaer,
 
Alse ons croniken seggen, dats waer.
 
Nu suldi horen wat gesciede
30
Hier binnen onder vele liede.
 
+ Int beghin vander etaet2),
 
Also alst bescreven staet,
 
Regneerde in Rome, wi lesent dus,
 
Tullius Servilius,
35
Die bidi hevet die name ontfaen,
 
Want sine moeder3) was gevaen,
 
Ende een wel gheboren wijf,
 
Al was soe eighijn al haer lijf.
 
Die wijdde Rome die nieuwe stede,
40
Ende maecte die fosseide mede.
 
Dese hadde herde gewesen,
 
Ende wi vinden van hem lesen,
 
Dat, doe hi kint was ende eens sliep,
 
Een groot vier om sijn hooft liep.
45
Anchus Marcus wijf versach
 
Dit van hem up enen dach,
 
Ende hiltene up alse haren sone:
 
Dus quam trike up dien ghone.

Vanden propheete Ezechiel, ende vanden VII vroeden van Athenen. XLVIII.

 
Indien tiden, sonder waen,+
 
Dat die Joden waren gevaen,
 
Was die propheete Ezechiel,
 
Die vele voerseide dat gevel,
5
Ende voerseide Marien geborte
 
Ende haer magedoem, ende hietse porte
 
Vanden tempel nemmer ondaen,
 
Daer God selve dore soude gaen.
 
Wel hiet hise beslotene porte,+
10
Bidi des Gods soens geborte
 
Ondede haren lachame niet:
 
Besloten vant, besloten liet.
 
Die van Ezechiele wille meer
 
Doe te Scolastica sinen keer4).
15
Tien tiden leveden ghemeene+
 
Die VII vroede van Athene;
 
Maer noit en vandic, alsic gome,+
 
Ghene VII vroede te Rome,
 
Els dan die valsche faloerde
20
Veinset daer af eene boerde.
 
Die VII vroede hieten dus:+
 
Deerste Tallus Millosius,
 
Dander Zaloen van Athene,
 
Pytacus van Mithilene,
25
Cylon Lacedemonius,
 
Cleobolus Lidius,
 
Van Corinten Pyrrandrus,
 
Ende Byas Prennius.
 
Dese waren uutvercoren
30
Van wijsheit ter werelt voren.
 
Nochtoe was philosophie+
 
In Rome cleene oft clergie.
 
Tien tiden geviel ende tier ure
 
Eene zelsiene aventure.

Van visschers die eene goudine tafle uptrocken. XLIX.

 
+ Het geviel dat visschers gingen,
 
Ende vluwen worpen ende lettel vingen
 
Int lant van Molasia1).
 
Een quam daer gegangen na,
5
Die hem enen worp afcochte,
 
Daermen wonder af zien mochte;
 
So dat si haelden uten gronde
 
Eene goudine tafle tier stonde.
 
Hier omme rees een groet gedinge.
10
Die visschers seiden: ‘Ghene dinge,
 
Niet dan visschen vercochten wi di.’
 
- ‘Neen!’ seit hi: ‘ghi vercocht mi
 
Vanden worpe daventure.’
 
Dit machmen proeven wel ter cure,
15
Dat menech quam dat wonder sien;
 
So dattem allen verdochte van dien,
 
Om dat die dine selsiene was,
 
Datmen soude vragen das
 
In Delphos an Apolline,
20
Wies soe sculdich ware te sine.
 
Hi hietse geven openbare
 
Die tAtheenen die wijste ware.
 
Doe was soe gesent Talles.
 
Hi seide: hi ware onwerdich des,
25
Ende seide over waerheit das,
 
Datter bet werdich ware Byas;
 
So datse Byas voert sende,
 
Ende elc anderen naer. Int ende
 
So quam soe tote Salone,
30
Die besciet die redene scone,
 
Ende seide al openbare,
 
Datter niemen bet werdich ware
 
+ Dan selve Apollijn,
 
Want niemen vroede mochte sijn.
35
Nu suldi hier horen vort
 
Der VII vroede wise wort.
 
Saloen seide: ‘Al oudic sere,
 
Ic leere emmer in lane so mere.’
 
Daer hi int dodebedde lach,
40
Ende hi voer hem sitten sach
 
Sine vrient, ende spraken
 
Onderlinge van somegen saken,
 
Hief hi thovet up: men vragedem twi.
 
‘Alsic verstae u wort,’ sprac hi,
45
‘Ende ie dat gegronden can,
 
Dat ie wille sterven dan2)’.
 
Dese hadde minne groot
 
Andie wijsheit tote an de doot.
 
Cleobolus seide, die vroede:
50
‘Men sal hebben meerre hoede
 
Vorder vriende nijt alle daghe,
 
Dan vorder viande laghe.’
 
Byas sprac: ‘Hets meerre pine
 
Tusscen II vrienden keersman te [sine]3),
55
Ende te wisene haer gevouch,
 
Dan tusscen II vianden genouch.’
 
Byas was in sinen lande
 
Eens, ende daer quamen viande,
 
Diet al verbernden dat si vonden.
60
Die lieden vluchten al tien stonden,
 
Ende ontdroegen al dat si mochten.
 
Alsi an Byase besochten,
 
Twi hi niet en vluchte ter spoet,
 
Hi seide: ‘Ie draghe al mijn goet,
65
Waer ie henen ghae, met mi.’
 
Int herte so meende hi
 
Dat hi drouge sine wijshede,
 
Waer so hi ware telker stede.
 
Byas riet al openbare,
70
Dat niemen anderen so vrient ware,
 
Hine mochtene haten, alsi woede,
 
Lichte wat daventure doen sonde.

Van Daniele ende size gesellen. L.

 
Tien tiden dat de Joden waren4)+
 
Gevangen met haren scaren,
 
Was die prophete Daniel
 
Ende sine gesellen also wel,
5
Ananias ende Azarias
 
Ende Michael, die de derde was.
 
Die waren inden gloyenden oven
 
Geworpen om haer wel geloven,
 
Daer si uut quamen sonder scade
10
Van haren clederen, van haren gewade.
 
Dies hiet Nabugodonosor Gode
 
Over al eeren bi sinen gebode.
 
In Daniels tiden wart nochtan1)
 
Beeste gemaect van enen man
15
Nabugodonosor, ende bequam mede
 
Hier af bi Daniels bede2).
 
Beeste en wart hi niet van live,
 
Maer gelijc eenen keytive
 
So verloes hi sinen zin,
20
+ Ende hem dochte meer no min,
 
Dan dat hi voren ware een stier
 
Ende achter een leuwe fier.
 
VII maende hadde hijt dus zwaer;
 
Doch was hi al vul VII jaer
25
In penetencien ende in gebede.
 
Oee haddi gerne al daer ter stede
 
Daniele, waert hem bequame,
 
Van sinen lande gemaect arfname.
 
+ Te desen tiden gesciede mede3)
30
Te Babylonen indie stede,
 
Dat Sussanna, die scone vrouwe,
 
Die haren man was getrouwe,
 
Van II papen was begaen,
 
Die emmer wilden, sonder waen,
35
Met hare doen onsuverhede,
 
Of si souden daer ter stede
 
Sulc ordeel up hare geven,
 
Dat hare gaen soude ant leven.
 
Soe coos die doot al ombesmet,
40
Eer te doene jeghen de wet.
 
Die valsche papen, die helsce honde,
 
Die ontsaghen ne ghene sonde,
 
Die zieleverterres, die drogenaren,
 
Die onwetende loghenaren,
45
Die gabase4) die seuwen bouke,
 
Die ypocriten die slupen in hoeke,
 
Seiden, dat sise allegader hadden vonden
 
In overspele, in quaden sonden.
 
Dat vonnesse es up hare gegeven,
50
Ende haer es ontwijst dat leven;
 
Maer soe trooste hare an Gode.
 
Doe quam Daniel sijn bode,
 
Ende seide: ‘Segt, dorpere onwijs,
 
Waer saghedise met haren amijs?’
55
Doe seidi: ‘Onder enen pijnboem.’
 
- ‘Du lieges,’ sprac hi, ‘nem des goom.’
 
Mettien hi ten anderen ginc:
 
‘Sech, waer daden si haer dinc?’
 
Hi sprac: ‘Onder enen kerselare.’
60
- ‘Du lieges,’ sprac hi; ‘ribaut omnmare!
 
U orconde draghen in tween,
 
Ghi sijt logenaers over een.’
 
Dus waren die papen begaen,
 
Ende moesten sware door ontfaen.
65
Sussanna die ginc sonder scende. -
 
Dander bouc neemt hier ende.

Vorige Volgende