Techniek in Nederland in de twintigste eeuw. Deel 4. Huishoudtechnologie, medische techniek

[p. 325]

Bibliografie

Huishouden

Mieke Aerts, De politiek van de katholieke vrouwenemancipatie van Marga Klompé tot Jacqueline Hillen (Amsterdam 1994).

A. Ansems en R. Nielen, Analysedocument glasverpakkingen (eenmalig). TNO-rapport van de Hoofdgroep Maatschappelijke Technologie, bestemd voor het ministerie van VROM (Apeldoorn 1990).

G.B. van Ardenne e.a. eds., Den Haag energiek. Hoofdstukken uit de geschiedenis van de energievoorziening in Den Haag (Den Haag 1981).

Peter Baggen, De geschiedenis van TNO. Vooronderzoek (SHT-rapport, Eindhoven 1999).

David Barnouw, De hongerwinter (Hilversum 1999).

J.W. Bartelds, ‘De invloed van de invoering van het aardgas op de afzet van elektrische huishoudelijke apparaten’, Electrotechniek. Economisch-Technisch Tijdschrift 14, no. 17 (25 augustus 1966) 390.

H. Baudet, Een vertrouwde wereld. 100 jaar innovatie in Nederland (Amsterdam 1986).

E.M.L. Bervoets, Telt zij wel of telt zij niet. Een onderzoek naar de beweging voor de rationalisatie van huishoudelijke arbeid in de jaren twintig (Amsterdam 1982).

E.M.L. Bervoets, Opvoeden tot sociale verantwoordelijkheid. De verzoening van wetenschap, ethiek en sekse in het sociaal werk in Nederland rond de eeuwwisseling (Amsterdam 1994).

G.J. den Besten en L.S.J. den Besten-den Burger, Strijken, streek, gestreken (Zutphen 1983).

I.J. Blanken, Geschiedenis van Philips Electronics N.V. Deel 3: De ontwikkeling van de N.V. Philips' gloeilampenfabrieken tot elektrotechnisch concern (Leiden 1992).

Elisabeth Boissevain en Ton de Joode, Tussen te koop en miskoop. De geschiedenis van de consument en zijn belangen in Nederland (Amsterdam 1976).

Marjan Boot e.a. eds., De eerste plastic eeuw. Kunststoffen in het dagelijks leven (Den Haag 1981).

Marjan Boot, Ineke van Hamersveld en Juliette Roding, ‘De “rationele” keuken in Nederland en Duitsland. Achtergronden, ontwikkelingen en consequenties voor (huis)vrouwen’ in Katinka Dittrich, Paul Blom en Flip Bool eds., Berlijn-Amsterdam 1920-1940. Wisselwerkingen (Amsterdam 1982) 339-347.

G.W.B. Borrie, Monne de Miranda. Een biografie (Den Haag 1993).

Sue Bowden en Avner Offer, ‘The technological revolution that never was. Gender, class, and the diffusion of household appliances in interwar England’ in Victoria de Grazia en Ellen Furlough eds., Sex of things. Gender and consumption in historical perspective (Berkeley 1996) 244-274.

Kees Broos, Piet Zwart 1885-1977 (Amsterdam 1982).

Margreet van der Burg, ‘Een half miljoen boerinnen in de klas’. Landbouwhuishoudonderwijs vanaf 1909 (De Voorstad 1988).

Wiebe Bijker, Of bicycles, bakelites, and bulbs. Towards a theory of sociotechnical change (Boston 1995).

Wiebe Bijker en Karin Bijsterveld, ‘“Women walking through plans”. Technology, democracy, and gender identity’, Technology and Culture. The International Quarterly of the Society for the History of Technology 41, no. 3 (augustus 2000) 485-515.

Karin Bijsterveld en Wiebe Bijker, ‘De vrees om louter verstandelijk te zijn. Vrouwen, woningbouw en het functionalisme in de architectuur’, Kennis en Methode. Tijdschrift voor Empirische Filosofie 21, no. 3 (1997) 308-334.

Annie Canel, Ruth Oldenziel en Karin Zachmann eds., Crossing boundaries,building bridges. Comparing the history of women engineer 1870s-1990s (Londen 2000).

William H. Chafe, The American woman. Her changing social, economic, and political roles 1920-1970 (New York 1972).

Irene Cieraad, ‘Droomhuizen en luchtkastelen. Visioenen van het wonen’ in Jaap Huisman e.a., Honderd jaar wonen in Nederland (Rotterdam 2001) 195-229.

Cynthia Cockburn en Susan Ormrod, Gender and technology in the making (Londen 1993).

Jacqueline Cramer, De groene golf. Geschiedenis en toekomst van de milieubeweging (Utrecht 1988).

Johannes van Dam, ‘Koken in de twintigste eeuw’ in Alma Ruempol e.a. eds., Quintessens. Wetenswaardigheden over acht eeuwen kookgerei (Rotterdam 1992) 60-72.

Dirk Damsma, Eigen Hulp. Geschiedenis van de vereniging ‘Eigen Hulp’ naar aanleiding van haar 100-jarig bestaan 1878-1978 (Amsterdam 1978).

Jackie Dirks, Righteous goods. Women's production, reform publicity, and the National Consumers' League 1891-1919 (proefschrift, Yale University 1996).

Cornelis Disco, Made in Delft. Professional engineering in the Netherlands 1880-1940 (proefschrift, Universiteit van Amsterdam 1990).

Susan J. Douglas, Inventing American broadcasting 1899-1922 (Baltimore 1987).

Stefan Dudink, ‘Een heilige van de moderne tijd. Hélène Mercier en de morele grondslagen van het maatschappelijk werk in Nederland’ in Berteke

[p. 326]

Waaldijk, Jaap van der Stel en Geert van der Laan eds., Honderd jaar sociale arbeid. Portretten en praktijken uit de geschiedenis van het maatschappelijk werk (Assen 1999) 7-20.

J.W. Duyvendak e.a. eds., Tussen verbeelding en macht. 25 jaar nieuwe sociale bewegingen in Nederland (Amsterdam 1992).

Elektriciteit voor Nederland. Een terugblik (Arnhem 1977).

Henk Flap en Wil Arts eds., De organisatie van de bezetting (Amsterdam 1997).

Adrian Forty, The objects of desire. Design and society 1750-1980 (Londen 1986).

P. Fuhring, ‘Doelmatig wonen in Nederland. De efficiënte georganiseerde huishouding en de keukenvormgeving, 1920-1938’, Kunsthistorisch Jaarboek. Nederlandse kunstnijverheid en interieurkunst (Haarlem 1981) 128-166.

Ellen Garvey, ‘Reframing the bicycle. 1890s magazines and scorching women’, American Quarterly (maart 1995) 66-101.

Jaap van Ginneken, De uitvinding van het publiek. De opkomst van het opnie- en marktonderzoek in Nederland (Amsterdam 1993).

Maria Grever en Berteke Waaldijk, Feministische openbaarheid. De nationale tentoonstelling van vrouwenarbeid in 1898 (Amsterdam 1998).

Maurits Groen, Naar een duurzaam Nederland (Den Haag 1988).

J. van der Haar, M.E. de Ruiter en J.A. Faber, De geschiedenis van de Landbouwuniversiteit. Deel 2: Verdieping en verbreding 1945-1970 (Wageningen 1993).

Dolores Hayden, The grand domestic revolution (Cambridge, Mass. 1981).

Chris van der Heijden, Grijs verleden. Nederland en de Tweede Wereldoorlog (Amsterdam 2001).

Ellen ten Hofstede e.a. eds., Kleding op de bon. Kleding en textielschaarste in Nederland 1939-1949 (Assen 1995).

H.Ph. Hondelink, ‘Van kleine nering tot grootwinkelbedrijf. Schets van de geschiedenis van de Nederlandse detailhandel, 1850-heden’ in Historische bedrijfsarchieven. Detailhandel. Een geschiedenis en bronnenoverzicht (Amsterdam 1993) 24-25.

P. Hooghoff, ‘Plastics in het huishouden’, Erfgoed van Industrie en Techniek 5, no. 3 (september 1996) 80.

Roger Horowitz en Arwen Mohun, His and hers. Gender, consumption and technology (Charlottesville 1998).

Huishoudelijke Voorlichting ten Plattelande, 25 jaar Stichting

Huishoudelijke Voorlichting ten Plattelande ('s-Gravenhage 1960).

Frederique Huygen ed., Piet Zwart en het gezicht van Bruynzeel's potloden-industrie (catalogus bij tentoonstelling, Rotterdam 1983).

Ton Idsinga en Jeroen Schilt, Architect W. van Tijen 1894-1974: ‘Ik ben een rationalist, maar er is meer op de wereld’ (Den Haag 1987).

Frank Inklaar, Van Amerika geleerd. Marshallhulp en kennisimport in Nederland (Den Haag 1997).

Ulla Jansz, ‘Gemeentelijk koken en wassen in Amsterdam, 1915-1939’, Sociologisch Tijdschrift 7, no. 4 (1980) 501-523.

Ulla Jansz, ‘Het luchtkasteel van Catharina Alberdingk Thijm’ in Mineke Bosch e.a. eds., Feminisme en verbeelding. Jaarboek voor vrouwengeschiedenis 14 (Amsterdam 1994) 30-45.

Ineke Jonker, Huisvrouwenvakwerk. 75 jaar Nederlandse Vereniging van Huisvrouwen (Baarn 1987).

Barbara Kapsenberg, ‘Uit ijzer gegoten’. Beeld van de Deventer IJzergieterij Nering Bögel en haar producten (Zutphen 1982).

Jolanda Keesom, ‘Van “schortjesarchitectuur” naar woningen voor alleenstaanden’, NG. Gemeentelijk Magazine 41 (11 oktober 1991) 9-11.

Karel Kersten en Annemarie Duijn eds., Er wasch eens (Eindhoven 1983).

E. van Kessel en J. Middag, De zij-kant van het bouwen. Vrouwelijke architecten en stedebouwkundigen in Amsterdam (Amsterdam 1987).

Wolf Kielich, Ondergronds rijk. 25 jaar Gasunie en aardgas (Amsterdam 1988).

Hein A.M. Klemann, De Nederlandse economische contacten met nazi-Duitsland en de Nederlandse economie tijdens de Tweede Wereldoorlog. Een bibliografie (Amsterdam 1995).

Hein A.M. Klemann, ‘“Die koren onthoudt, wordt gevloekt onder het volk...” De zwarte markt in voedingswaren, 1940-1948’, Bijdragen en Mededelingen betreffende de Geschiedenis der Nederlanden 115 (2000) 532-560.

Annemarie de Knecht-Van Eekelen, ‘Kooklessen: rolbevestigend of roldoorbrekend? Een discussie rond 1900’, Historica. Vrouwengeschiedenisblad (juni 1999) 6-8.

R. Kok e.a., Documentaire Nederland en de Tweede Wereldoorlog (Zwolle 1989-1991) aflevering 12.

J.P. Kooger, ‘Vrouwen en Elektriciteit’, Electrotechniek. Economisch-Technisch Tijdschrift 68, no. 10 (oktober 1990) 925-933.

Hilde Krips-van der Laan, Woord en daad. De zoektocht van Derk Roelfs Mansholt naar een betere samenleving (Assen 1999).

W.H. Kuiper-Verkuyl, Glas, hup in de glasbak. De glasbak snakt naar glas (Zeist 1992).

Margaret Kuperus en Ellen van Kessel, Margaret Staal-Kropholler, architect 1891-1966 (Rotterdam 1991).

A. Kuylen en W.F. van Raay, Glasinzamelingsprojekt Noord-Brabant (Tilburg 1979).

Mirjam Kuijpers en Ellen van den Heiligenberg, Een kamer in het Kenaupark. Ontstaan en ontwikkeling van de Flatstichting vóór Vrouwen dóór Vrouwen in Haarlem (Haarlem 1996).

G.A. de Lange, Cath. Tj. Zelvelder-Van der Laan en J.P. Burema eds., Huishouding, voorlichting en wetenschap. 50 jaar Stichting voor Huishoudelijke en Consumentenvoorlichting - HVP ('s-Gravenhage 1985).

M.E. Leliman-Bosch, Geschiedenis van het huishoudonderwijs in Nederland (Rotterdam 1933).

H.W. Lintsen, Ingenieur van beroep. Historie, praktijk, macht en opvattingen van ingenieurs in Nederland (Den Haag 1985).

Harry Lintsen en Ruth Oldenziel, Het technisch paradijs (Haarlem 2000).

M.P. Mazeland, C.W. Visser en de Wageningse huishoudkunde (Wageningen 1987).

Dennis Meadows e.a., The limits to growth: a global challenge. Report System Dynamics Group to the Club of Rome: preliminary draft distributed for comment (Cambridge 1971). Nederlandse vertaling van F. Franken, Rapport van de Club van Rome, de grenzen aan de groei (Utrecht/Antwerpen 1972).

Jeffrey L. Meikle, Twentieth century limited. Industrial design in America 1925-1929 (Philadelphia 1979).

Harkolien C. Meinsma, Bouwen aan kwaliteit: ‘een kwestie van volhouden’. Uitgave ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van het Landelijk Contact van de Vrouwen Advies Commissie voor de woningbouw (Utrecht 1990).

Q.J. Munters, Stijgende en dalende consumptiegoederen. De ‘open’ samenleving ter discussie (Alphen aan de Rijn 1977).

Ruth Oldenziel en Carolien Bouw eds., Schoon genoeg. Huisvrouwen en huishoudtechnologie 1898-1998 (Nijmegen 1998).

Ruth Oldenziel, Making technology masculine. Men, women, and modern machines in America 1870-1945 (Amsterdam 1999).

‘Ontwikkeling studieprogramma’, Interaktie. Richtingenblad voor Huishoudwetenschappen 11 no. 3 (1983), speciale uitgave: 30 jaar Huishoudwetenschappen, 18-29.

Walter van Opzeeland, Thuishulp Amsterdam 1948-1988. Veertig jaar vernieuwing (Amsterdam 1988).

Anneke H. van Otterloo, Eten en eetlust in Nederland 1840-1990 (Amsterdam 1990).

Peter van Overbeeke, Kachels, geisers en fornuizen. Keuzeprocessen en energieverbruik in Nederlandse huishoudens 1920-1975 (proefschrift, TU Eindhoven 2001).

W.J.C. van Paassen en J.H. Ruygrok, Textielwaren (Groningen 1968).

Joy Parr, Domestic goods. The material, the moral, and the economic in the postwar years (Toronto 1999).

Philips Nederland N.V., De Nederlandse huisvrouw (Eindhoven 1966).

M. Pieters-de Roon, De tijdsbesteding van de huisvrouw. Een onderzoek naar de tijdsbesteding van enkele groepen Nederlandse huisvrouwen in opdracht van de Nederlandse Huishoudraad (Wageningen 1961).

Jantje Poelstra, Luiden van een andere beweging. Huishoudelijke arbeid in Nederland 1840-1920 (Amsterdam 1996).

Saskia Poldervaart e.a. eds., De kollektivering van het huishouden (Amsterdam 1982).

[p. 327]

Saskia Poldervaart, ‘Van “vrouwen koöpereert” tot woongroepen.

Nederlandse plannen en initiatieven m.b.t. kollectivering van huishoudelijke arbeid (van 1898 tot nu)’ in Winter Universiteit Vrouwenstudies (Nijmegen 1983) 33-42.

Saskia Poldervaart, ‘Margaretha Meijboom en Westerbro. Coöperatieve huishouding als feministisch ideaal’ in Mineke Bosch e.a. eds., Feminisme en verbeelding. Jaarboek voor vrouwengeschiedenis 14 (Amsterdam 1994) 46-60.

W.H. Posthumus-Van der Goot e.a., Van moeder op dochter. De maatschappelijke positie van de vrouw in Nederland vanaf de Franse tijd (Nijmegen 1977).

H. Pott-Buter, Facts and fairy tales about female labor, family and fertility. A seven country comparison 1850-1990 (Amsterdam 1993).

Hettie Pott-Buter en Kea Tijdens eds., Vrouwen. Leven en werk in de twintigste eeuw (Amsterdam 1998).

Henk Povée, De eeuw van Blokker. Honderd jaar huishoudbranche in Nederland (Bussum 1996).

Tonnis Prins, ‘Vormen van strijkijzers en hun periodes (2)’, Repassie. Periodiek van de Nederlandse Kring van Strijkboutenverzamelaars 18, no. 3 (1997) 7-14.

Carroll Pursell, ‘“Am I a lady or an engineer?” The origins of the Women's Engineering Society in Britain, 1918-1940’, Technology and Culture. The International Quarterly of the Society for the History of Technology 34, no. 1 (januari 1993) 78-97.

Carroll Pursell, ‘Domesticating modernity. The Electrical Association for Women, 1924-1986’, British Journal of the History of Science 32 (1999) 47-67.

Hans Righart, De eindeloze jaren zestig. Geschiedenis van een generatieconflict (Amsterdam/Antwerpen 1995).

Heleen Rineveld-van Dijk ed., Van kookschool tot hogeschool (Utrecht 1988).

Piet de Rooy, ‘Het zwaarste beroep. Succes en falen van het huishoudonderwijs in Nederland, 1875-1940’, Sociologisch Tijdschrift 12, no. 2 (oktober 1985) 207-243.

Timo de Rijk, Het elektrische huis. Vormgeving en acceptatie van elektrische huishoudelijke apparaten in Nederland (Rotterdam 1998).

Fred E.H. Schroeder, ‘More “small things forgotten”. Domestic electrical plugs and receptacles, 1881-1931’, Technology and Culture. The International Quarterly of the Society for the History of Technology 27, no. 3 (juli 1986) 525-543.

A.J. Schuurman, Materiële cultuur en levensstijl. Een onderzoek naar de taal der dingen op het Nederlandse platteland in de 19de eeuw: de Zaanstreek, Oost-Groningen, Oost-Brabant (Wageningen 1989).

Kathryn Kish Sklar, ‘The Consumers' League, 1898-1918’ in Susan Strasser, Charles McGovern en Matthias Judt eds., Getting and spending. European and American consumer societies in the twentieth century (Cambridge, Mass. 1998) 17-36.

Greta G. Smit, Het landbouwhuishoudonderwijs in Nederland. Ontstaan, ontwikkeling en betekenis 1908-1965 ('s-Gravenhage 1966).

Susan Smulyan, Selling radio. The commercialization of American broadcasting 1920-1940 (Washington 1994).

Johan Soetens, In glas verpakt. Kunst, kitsch en koopmanschap (Amsterdam 1999).

Martineke Spijkerman en Lydia Hagoort, ‘Van groothuishouden naar efficiency’ in Wietske Agtmaal e.a. eds., Een tipje van de sluier. Vrouwengeschiedenis in Nederland (Amsterdam 1978).

Sarah Stage en Virginia B. Vincenti eds., Rethinking home economics. Women and the history of a profession (Ithaca 1997).

Autumn Stanley, Mothers and daughters of invention. Notes for a revised history of technology (Methuen 1993).

E. Tellegen, Milieubeweging (Utrecht 1983).

Gerard Trienekens, Tussen ons volk en de honger. De voedselbereiding 1940-1945 (Utrecht 1985).

Gerard Trienekens, Voedsel en honger in oorlogstijd 1940-1945. Misleiding, mythe en werkelijkheid (Utrecht 1995).

J. van der Veen, ‘Met gas verwarmde strijkijzers’, Repassie. Periodiek van de Nederlandse Kring van Stijkboutenverzamelaars 15, no. 1 (1994) 24-35.

G.P.J. Verbong, L. van Empelen en A.N. Hesselmans, ‘De ontwikkeling van het Nederlandse koppelnet tijdens de Tweede Wereldoorlog’, NEHA-jaarboek (1998) 277-309.

De Vereniging van Gasfabrikanten in Nederland. De VGN in de Geschiedenis (Den Haag 1973).

J.W. Verhaar, ‘Electrische huishoudelijke toestellen bij particuliere verbruikers’, Electrotechniek Economisch-Technisch Tijdschrift 26, no. 27 (30 december 1948) 448-450.

Verslag studieweek huishoudwetenschap 22-26 mei 1950 te Wageningen (Wageningen 1950).

Maria van Vlijmen, Een stad vol klanten. Energievoorziening in Haarlem van 1902-1995 (Haarlem 1995).

Hélène Vossen, ‘Zorgend in de wereld zijn. Honderd jaar huishoudonderwijs in Nederland, 1888-1988’, De School Anno (1988) 4-14.

Noud de Vreeze, Woningbouw, inspiratie en ambities. Kwalitatieve grondslagen van de sociale woningbouw in Nederland (Almere 1993).

J.C. van Weenen, ‘Glas retour. De kringloop van verpakkingsglas’, Intermediair 16, no. 24 (13 juni 1980) 5-16.

‘Het wel en wee van de emaillefabriek “Gelria”’, Heemkunde Hattem 25 (1985) 97-104.

Het werk van de Stichting voor Huishoudelijke Voorlichting ten Plattelande ('s-Gravenhage 1937).

Inge de Wilde, ‘Er is een heilig moeten, waartegen geen bezwaar is. De betekenis van Hélène Mercier (1839-1910) voor de vrouwenbeweging’ in J. Reys e.a. eds., De eerste feministische golf. Jaarboek voor vrouwengeschiedenis 6 (Nijmegen 1985) 59-77.

C.W. Willinge Prins-Visser, De arbeid van de vrouw (oratie, z.p. 1952).

C.W. Willinge Prins-Visser, Conserveren van levensmiddelen op het platteland (Wageningen 1956).

Charles Wilson, Geschiedenis van Unilever. Een beeld van economische groei en maatschappelijke verandering ('s-Hertogenbosch 1984).

Charles Wilson, Unilever in de Tweede Industriële Revolutie 1945-1965 ('s-Hertogenbosch 1984).

Mieke de Wit, 50-50. Vrouwen bouwen aan Rotterdam 1945-1995 (Rotterdam 1995).

A.L.C. Zuidberg ed., Huishoudkunde in Nederland (Wageningen 1978).

Medische techniek

Medische techniek/hoofdstuk 1 Van medisch instrument naar medisch-technologisch systeem

S. Blume, Insight and industry: on the dynamics of technological changes in medicine (Cambridge, Mass. 1992).

G.H. Brieger, ‘Who will write the history of radiology?’, Investigative Radiology 24 (1989) 172-173.

S. de Chadarevian, ‘Graphical method and discipline. Self-recording instruments in nineteenth-century physiology’, Studies in the History and Philosophy of Science 24 (1993) nr. 2, 267-291.

R.J. Cooter en J.V. Pickstone eds., Medicine in the Twentieth Century (Amsterdam 2000).

[p. 328]

R.G. Frank, ‘The telltale heart: physiological instruments, graphic methods, and clinical hopes, 1854-1914’ in W. Coleman en F.L. Holmes eds., The investigative enterprise. Experimental physiology in nineteenth-century medicine (Berkeley 1988) 211-290.

E.S. Houwaart, De Hygienisten. Artsen, staat en volksgezondheid in Nederland 1840-1890 (Groningen 1991).

E.S. Houwaart, ‘Hygiënisch denken en doen’ in H.W. Lintsen e.a. eds., Geschiedenis van de techniek in Nederland. De wording van een moderne samenleving 1800-1890 (Zutphen 1993) deel II, 13-17.

E.S. Houwaart, ‘Medische statistiek’ in H.W. Lintsen e.a. eds., Geschiedenis van de techniek in Nederland. De wording van een moderne samenleving 1800-1890 (Zutphen 1993) deel II, 19-45.

E.S. Houwaart, ‘Professionalisering en staatsvorming’ in H.W. Lintsen e.a. eds., Geschiedenis van de techniek in Nederland. De wording van een moderne samenleving 1800-1890 (Zutphen 1993) deel II, 81-92.

E.S. Houwaart, ‘De ontwikkeling van het ziekenhuis in de moderne tijd’ in M.S.C. Bakker e.a. eds., Techniek als cultuurverschijnsel. Casusboek (Heerlen 1996) 237-355.

J.D. Howell, Technology in the hospital. Transforming patient care in the early twentieth century (Baltimore 1995).

J.B. Jaspers, Het medische circuit: een sociologische studie van de ontwikkeling van het netwerk van afhankelijkheid tussen cliënten, artsen, centrale overheid, ziekenfondsen en ziekenhuizen in Nederland (1865-1980) (Utrecht en Antwerpen 1985).

B.H. Lerner, ‘The perils of X-ray vision: how radiographic images have historically influenced perception’, Perspectives in biology and medicine 35 (1992) 382-397.

Harry M. Marks, ‘Medical technologies: social contexts and consequences’ in W.F. Bynum en R. Porter eds., Companion encyclopedia of the history of medicine. 2 delen (Londen en New York 1993) 1592-1618.

Overzicht van de gegevens van ziekenhuizen in Nederland ('s-Gravenhage 1951-1978).

P.G.M.G. Perneel, Het beroepsjournaal van dr. J.F.Th. Hers. Arts te Beijerland (1881-1915) (Rotterdam 2000).

J.V. Pickstone, Ways of knowing. A new history of science, technology and medicine (Manchester 2000).

C.B.A.J. Puijlaert, ‘De expansie van de rontgendiagnostiek I en II’, Medisch Contact 24 (1969) 685-692, 715-720.

C.B.A.J. Puijlaert, Terugblik op het XIIIe internationale congres voor radiologie, Madrid 1973 (z.p., z.j.).

S.J. Reiser, Medicine and the reign of technology (Londen 1978).

S.J. Reiser, ‘Technology and the use of the senses in twentieth-century medicine’ in W.F. Bynum & R. Porter eds., Medicine and the five senses (Cambridge 1993) 262-273.

J. Rogers Hollingsworth, A political economy of medicine. Great Britain and the United States (Baltimore en Londen 1986).

J. Rogers Hollingsworth, Jerald Hage, Robert A. Hanneman, State intervention in medical care. Consequences for Britain, France, Sweden and the United States 1890-1970 (Ithaca en Londen 1990).

C.E. Rosenberg, The care of strangers. The rise of America's hospital system (New York 1987).

H.C. Stam, Radiotherapie in Nederland. Een historisch perspectief. (Utrecht 1993).

J.A. Valk, Ziekenhuizen. Organisatie en administratie (Leiden 1951). Vijfentwintig jaren röntgenologisch borstonderzoek, 1939-1964 (jubileumuitgave, 's-Gravenhage 1964).

Medische techniek/hoofdstuk 2 Het ontstaan van technologische structuren

Anoniem, ‘Rontgenstralen’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde (verder NTvG) 40 (1896) I, 375.

Anoniem, ‘Rontgen'sche Radiografie’, NTvG 40 (1896) II, 583-584.

H. Beukers, ‘Een nieuwe werkplaats in de geneeskunde: de opkomst van laboratoria in de geneeskundige faculteiten’, Gewina 9 (1986) nr. 4, 266-277.

C.W. Bollaan, Het leven van Niels R. Finsen in verband met lupus-behandeling en -bestrijding. Brochure Mij. tot Nut van 't Algemeen (Amsterdam 1910).

T.N. Bonner, Becoming a physician: Medical education in Great Britain, France, Germany, and the United States, 1750-1945 (New York en Oxford 1995) 203-279.

M. Borell, ‘Training the senses, training the mind’ in W.F. Bynum & R. Porter eds., Medicine and the five senses (Cambridge 1993) 244-261.

W.F. Bynum, ‘Medicine in the laboratory’ in W.F. Bynum ed., Science and the practice of medicine in the nineteenth century (Cambridge 1994) 92-117 en 237-239.

S. de Chadarevian, ‘Graphical method and discipline: self-recording instruments in nineteenth-century physiology’, Studies in the history and philosophy of science 24 (1993) nr. 2, 267-291.

E. Cohen, ‘Een nieuw soort van stralen (Röntgens X-stralen)’, Vragen van den dag (1895)146.

[E. Cohen], Een nieuw soort stralen door dr. Wilhelm Konrad Rontgen (Amsterdam 1896).

W. Coleman & F.L. Holmes eds., The investigative enterprise. Experimental physiology in nineteenth-century medicine (Berkeley 1988).

A. Cunningham & P. Williams, The laboratory revolution in medicine (Cambridge 1992).

Audry B. Davis, Medicine and its technology. An introduction to the history of medical instrumentation (Londen 1981).

H. Deimann, X Teken van het onbekende. Begin en ontwikkeling van de röntgenologie in Nijmegen. Scripta Tironum nr. 25 (Nijmegen 1991).

H. Evans, ‘Losing touch: the controversy over the introduction of blood pressure instruments into medicine’, Technological Culture 34 (1993) 748-807.

Niels R. Finsen, Die Bekämpfung des Lupus Vulgaris (Jena 1903).

E.R.N. Grigg, The trail of the invisible light (Springfield 1965).

A. van Henneleker, ‘Nog iets over de X-stralen’, De Natuur. Populair geïllustreerd maandschrift gewijd aan de natuurkundige wetenschappen en hare toepassingen 16 (1896) 89.

H.J. Hoffmans, Proefnemingen met Röntgen'sche Stralen in het Laboratorium der Hoogeren Burgerschool te Maastricht (Maastricht 1896).

H.L. Hoorweg, Die medicinische Electrotechnik und ihre physikalische Grundlagen (Leipzig 1893).

E.S. Houwaart, De hygiënisten. Artsen, staat en volksgezondheid in Nederland 1840-1890 (Groningen 1991).

J.D. Howell, Technology in the hospital. Transforming patient care in the early twentieth century (Baltimore 1995).

C.A.P. Ivens, ‘De werking van prof. Rontgens X-stralen op photographische platen’, Lux. Geïllustreerd Tijdschrift tot bevordering der Photographie en aanverwante Kunsten en Wetenschappen 7 (1896) 76.

A. de Knecht-van Eekelen, J.F.M. Panhuysen & G. Rosenbusch eds., Door het menschelijke vleesch heen. 100 jaar radiodiagnostiek in Nederland, 1895-1995 (Rotterdam 1995).

C. Lawrence, ‘Incommunicable knowledge: Science, technology and the clinical art in Britain 1850-1914’, Journal of Contemporary History 20 (1985) 503-520.

C. Lawrence & G. Weisz, Greater than the parts. Holism in biomedicine 1920-1950 (New York en Oxford 1998).

M.J. van Lieburg, ‘De tweede geneeskundige stand (1818-1865). Een bijdrage tot de geschiedenis van het medisch beroep in Nederland’, Tijdschrift voor Geschiedenis 96 (1983) 433-453.

M.J. van Lieburg, ‘De ontwikkeling van het klinisch-diagnostisch laboratorium in Nederland tot omstreeks 1925’, Gewina 9 (1986) nr. 4, 278-318.

G.W.S. Lingbeek, De electriciteit in de geneeskundige praktijk. Overzicht der electriciteitsleer voor praktizeerende artsen en studenten (Arnhem 1888).

H.A. Lorentz, ‘De door prof. Röntgen ontdekte stralen’, De Gids 60 (1896) 510-528.

R. Maulitz, ‘Physician versus bacteriologist: the ideology of science in clini-

[p. 329]

cal medicine’ in C. Rosenberg & M. Vogel eds., The therapeutic revolution (Philadelphia 1979) 91-107.

Medisch Weekblad voor Noord- en Zuid-Nederland 2 (1895-1896) nr. 42, 572 en nr. 44, 596-597.

J. Mooij, Instrumenten, wetenschap en samenleving. Geschiedenis van de instrumentenfabricage en -handel in Nederland 1840-1940 (Tilburg 1988).

R.F. Mould, A century of X-rays and radioactivity in medicine (Bristol en Philadelphia 1995).

D. de Moulin ed., Kracht en stof: de introductie van moderne natuurwetenschappelijke denkwijzen in de geneeskunde, zoals blijkt uit de Nederlandse medische vakbladen 1840-1870 (Amsterdam 1985).

‘Nederlandsche Vereeniging voor Paediatrie, negende vergadering juni 1896’, NTvG 41 (1896) II, 260-278.

J.V. Pickstone, Ways of knowing. A new history of science, technology and medicine (Manchester 2000).

A. Rabinbach, The human motor: Energy, fatigue and the origins of modernity (z.p. 1990).

S.J. Reiser, Medicine and the reign of technology (New York 1978).

Roselyne Rey, ‘Electrodiagnosis and electrotherapy in France around 1850’ in I. Löwy ed., Medicine and change: Historical and sociological studies of medical innovation. Proceedings of the Symposium INSERM held in Paris. 21-23 april 1992 (Montrouge en Londen 1993) 69-84.

W.C. Rontgen, ‘Über eine neue Art von Strahlen’, Sitzungsberichte der Physikalisch-medizinischen Gesellschaft zu Würzburg (1895) nr. 9, 137-146.

M. Rowbottom & C. Susskind, Electricity and medicine. History of their interaction (San Francisco 1984).

J. Sadler, ‘Ideologies of art and science in medicine: The transformation from medical care to the application of technique in the British medical profession’ in Krohn, Layton & Weingart eds., The dynamics of science and technology. Sociology of the sciences (Dordrecht 1978) deel 2, 177-215.

J.M.G. Scheffer, De electriciteit. Hare voortbrenging en hare toepassing in de industrie en het maatschappelijk verkeer (Leiden 1910) zesde druk.

P. Schuringa, ‘Bij 2 radiographiën’, De Natuur 16 (1896) 1166.

C.E. van der Stadt, ‘De medische toepassingen der elektriciteit’ in De ontwikkeling van onze elektriciteitsvoorziening 1880-1938 (z.p. 1938) 961-1002.

S. Sturdy, ‘Medical chemistry and clinical medicine. Academics and the scientisation of medical practice in Britain, 1900-1925’ in I. Löwy ed., Medicine and change: Historical and sociological studies of medical innovation. Proceedings of the Symposium INSERM held in Paris. 21-23 april 1992 (Montrouge en Londen 1993) 371-394.

I. den Tonkelaar, H.E. Henkes en G.K. van Leersum, Eye and instruments. Nineteenth century ophtalmological instruments in the Netherlands (Amsterdam 1996).

I. Vledder, E.S. Houwaart & E. Homburg, ‘Particuliere laboratoria in Nederland. Deel 1: opkomst en bloei, 1865-1914’ in E. Buyst e.a. eds., NEHA-Jaarboek voor economische, bedrijfs- en techniekgeschiedenis 62 (Amsterdam 1999) 249-290.

J.C.H. Wachelder, Universiteit tussen vormingen opleiding. De modernisering van de Nederlandse universiteiten in de negentiende eeuw (Hilversum 1992).

G.J. van de Well, ‘Over Röntgen'sche stralen’, Electra. Onafhankelijk tijdschrift voor toegepaste electrotechniek 2 (1896) 6.

J.K.A. Wertheim Salomonson, ‘Rontgen's X-stralen’, NTvG 40 (1896) I, 241-249. J.K.A. Wertheim Salomonson, ‘Het photographeeren met behulp van Röntgen's X-stralen’, Vergadering van de geneeskundige sectie van het Genootschap ter bevordering der natuur-, genees- en heelkunde, 5 februari 1896, NTvG 40 (1896) I, 460-464.

W.A.H. van Wylick, Röntgen en Nederland. Röntgens betrekkingen tot Nederland en de opkomst der röntgenologie hier te lande (Utrecht 1966).

Medische techniek/hoofdstuk 3 Elektrotherapie en röntgenstralen in de jaren 1895-1914

G. Abma, Bonifatiushospitaal. De geschiedenis van een ziekenhuis 1883-1983 (Leeuwarden 1983).

Gebr. Niro en Francesco de Alimonda, Het menschelijk organisme en zijne genezing door middel van electriciteit. Uit het Duitsch vertaald door D. Kouwenhoven, ambtenaar ter Secretarie in Rotterdam (Rotterdam 1895 en 1899) eerste en tweede druk.

Anoniem, ‘Een inrichting voor radiographie in Leeuwarden’, Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (verder NTvG) 40 (1896) II, 583.

Anoniem, ‘Röntgen door onbevoegden’, NTvG 54 (1910) II, 973.

L.F. Bakker, Nederlandsche Orthopaedische Vereniging 1898-1998. De geschiedenis van de orthopaedie in Nederland (Katwijk 1998).

A. Benschop e.a. eds., Vijf en twintig jaren ‘Almara’ 1925-1950 (Amsterdam 1950).

C. Bles, Röntgen-atlas (Amsterdam 1910).

C. Bles, Handleiding bij de röntgenologische diagnostiek (Amsterdam 1910).

C.W. Bollaan, ‘Over wisselstroomen van zeer hooge frequentie’, Geneeskundige Bladen 7 (1900) nr. 8, 177-197.

C.W. Bollaan, ‘Behandeling van huid-epitheliomen met x-stralen’, NTvG 45 (1901) I, 633-636.

J.P.C. van den Burgh e.a. eds., Rijksverzekeringsbank 1901-1941. Gedenkboek opgedragen aan dr. H.L. van Duyl, oud-voorzitter van het bestuur der Rijksverzekeringsbank (Haarlem 1941).

H. Deimann, X Teken van het onbekende. Begin en ontwikkeling van de röntgenologie in Nijmegen. Scripta Tironum nr. 25 (Nijmegen 1991).

P.H. Eijkman, Kanker en röntgenstralen (Haarlem 1902).

R.L. Eisenberg, Radiology. An illustrated history (St. Louis etc. 1992).

A. Feldman, ‘A sketch of the technical history of radiology from 1896 to 1920’, Radiographics 9 (1989) nr. 6, 1113-1128.

R.E. Fokkema, Schade door röntgen- en radiumstraling. Een hoofdstuk uit de vroege geschiedenis van de radiologie (Groningen 1993).

Gedenkboek der Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst (Amsterdam 1949).

Geneeskundig Jaarboekje voor Nederland (Rotterdam 1895-1920)

L.J. Hoorweg, Handleiding voor het röntgenonderzoek (Utrecht 1911).

K. Horstman, ‘Om het beheer van de arbeidsongeschiktheid. Het politieke debat over de Ongevallenwet en het wel en wee van een medische markt’, Tijdschrift voor Sociale Geschiedenis 25 (1999) nr. 4, 383-406.

J.D. Howell, Technology in the hospital. Transforming patient care in the early twentieth century (Baltimore 1995).

A. Juch, De medisch specialisten in de Nederlandse gezondheidszorg. Hun manifestatie en consolidatie 1890-1941 (Rotterdam 1997).

A. de Knecht-van Eekelen, J.F.M. Panhuysen en G. Rosenbusch eds., Door het menschelijke vleesch heen. 100 jaar radiodiagnostiek in Nederland, 1895-1995 (Rotterdam 1995).

L.J. Kool-Blokland, De zorg gewogen. Zeven eeuwen Godshuizen in Middelburg (Middelburg 1990).

J.S. Krohner, ‘Radiography and fluoroscopy 1920 to the present’, Radiographics 9 (1989) nr. 6, 1129-1153.

A. Kuijpers, ‘Twee gevallen van lupus faciei’, NTvG 43 (1899) II, 869-873.

D.M. Levy, Over diathermie en hare toepassingen (Amsterdam 1929).

M.J. van Lieburg, ‘Overheid, medisch beroep en instellingswezen. De contouren van de overheidsbemoeienis met de infrastructuur van de Nederlandse gezondheidszorg in deze eeuw’ in R.B. Rigter ed., Overheid en gezondheidszorg in de twintigste eeuw (Rotterdam 1995) 59-76.

M.J. van Lieburg, ‘De wortels van de huidige medische wetenschap. Het vertoog over de wetenschappelijke identiteit van de geneeskunde rond 1900’. Symposium ‘Geneeskunde op de drempel? Een poging tot historisch-wetenschappelijke plaatsbepaling, acceptatie van werkzaamheidsgrenzen en een zoeken naar criteria voor wetenschapstolerantie en zinvolle samenwerking.’ (Zoetermeer 1998). Internetpublicatie: www.abng.nl/nehoma/lieburg.html.

F.S. Meyers, ‘Röntgenbehandeling door leeken’, NTvG 54 (1910) I, 258.

F.S. Meyers, ‘Radiografisch onderzoek van den schedel’, NTvG 56 (1912) II, 1738.

J.C. Mom, Physische therapie. Practisch wetenschappelijke uiteenzetting der methoden der natuurgeneeswijzen (Zwolle 1926).

R.F. Mould, A century of X-rays and radioactivity in medicine (Londen en Philadelphia 1993).

[p. 330]

D. de Moulin ed., Vier eeuwen Amsterdams Binnengasthuis (Amsterdam 1981).

J.D. Mulder en A.E. van Voorthuisen eds., Leerboek radiodiagnostiek (Utrecht en Antwerpen 1985).

P. Muntendam, ‘Het artsenmonopolie in de Tweede Kamer’, NTvG 58 (1914) I, 365-370.

‘Verslag Nederlandsche Vereeniging voor Dermatologie 30 nov. 1930’, NTvG 75 (1931) II, 1854-1870.

W. Nolen, ‘De diagnostiek der beginnende long-tuberculose’, NTvG 52 (1908) II, 607-619.

B. Pasveer, Shadows of knowledge. Making a representing practice in medicine: x-ray pictures and pulmonary tuberculosis, 1895-1930 (Amsterdam 1992).

C.A. Pekelharing, ‘Openingsrede van de 47e algemeene vergadering der Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst te 's-Gravenhage, NTvG 40 (1896) 49-60.

E. Penso, ‘Chronisch eczeem’, NTvG 61 (1917) II, 2235.

R. Philips, Gezondheidszorg in Limburg. Groei en acceptatie van de gezondheidsvoorzieningen 1850-1940 (Assen 1980).

M.W. Pijnappel, ‘Openingsrede van de 57e algemeene vergadering te Groningen’, NTvG 50 (1906) II, 81-89.

H. Pinkhof, ‘De vrucht der monopoliebeweging’, NTvG 61 (1917) II, 507-509.

P.C. Romkes, ‘De beteekenis van het röntgenonderzoek voor de diagnostiek der maagziekten’, Geneeskundige Bladen uit kliniek en laboratorium voor de praktijk 16 (1912) nr. 10, 255-290.

D. Schoute e.a., Gedenkboek der Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst (Amsterdam 1924).

J. Schrijver, ‘De waarde van het röntgenologisch maagonderzoek’, Medisch Weekblad 19 (1912) nrs. 1-12.

H. Schut, ‘Over vroegtijdige diagnose van longtuberculose’, NTvG 49 (1905) II, 1424-1432.

H. Schut, ‘Een nieuwe indeeling van longtuberculose’, NTvG 56 (1912) II, 734-750.

B.J. Stokvis, ‘Openingsrede bij de opening der 21e algemeene vergadering der Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst te Almelo’, NTvG 14 (1870) 199-205.

H.A.J. Valkema Blouw, ‘Het Haarlemsche Röntgeninstituut’, Album der Natuur 48 (1899) 1-7.

G. van Vegchel, Medici contra kwakzalvers. De strijd tegen niet-orthodoxe geneeswijzen in Nederland in de 19^de en 20^e eeuw (Amsterdam 1991).

‘Verslag 63e Algemene Vergadering NMG. Sectie Geneeskunde’, NTvG 56 (1912) II, 733-769.

‘Verslag van Nederlandsche Vereeniging voor Electrologie en Rontgenologie nov. 1908’, NTvG 53 (1909) I, 882-886.

‘Verslag Nederlandsche Vereeniging voor Electrologie en Röntgenologie’, NTvG 58 (1914) II, 295-308.

W.C. van de Volkere, Röntgentechniek. Therapeutische beteekenis der X-stralen en der stroomen van hooge fréquentie (Amsterdam 1904).

K.F. Wenkebach, ‘Röntgenonderzoek in de inwendige geneeskunde’, NTvG 52 (1908) 1, 209.

W.A.H. van Wylick, Röntgen en Nederland. Rontgens betrekkingen tot Nederland en de opkomst der röntgenologie hier te lande (Utrecht 1966).

Medische techniek/hoofdstuk 4 De stabilisering van de röntgenpraktijk 1914-1940

A. Benschop e.a. eds., Vijf en twintig jaren ‘Almara’ 1925-1950 (Amsterdam 1950).

K. Boersma, ‘De ontwikkeling van röntgentechnologie in de beginjaren van het Philips' Natuurkundig Laboratorium’ in E. Buyst e.a. eds., NEHA-Jaarboek voor economische, bedrijfs- en techniekgeschiedenis, vol. 62 (Amsterdam 1999) 291-318.

B.K. Boom, ‘Over de ontwikkeling van de gastro-enterologie in de afgelopen zestig jaar’ in J.A. van Dongen ed., De vooruitgang van de geneeskunde in onze eeuw (Amsterdam 1966) 93-95.

A. Bouwers, ‘Self-Protecting tubes and their influence on the development of X-ray technique’, X-Ray research and development. Published by Philips (Londen en Dunstable 1937) 95-110.

A. Bouwers, Over het meten der intensiteit van röntgenstralen (Utrecht 1924).

A. Bouwers, ‘Een röntgenbuis met draaiende antikathode’, Physica. Nederlandsch Tijdschrift voor Natuurkunde 10 (1930) 125-134.

W. Bronkhorst, Contrasten in het röntgenbeeld (Utrecht 1926).

G.C.E. Burger, T. Meuwissen en J.P. Slooff, ‘Opmerkingen over ontwikkeling, opsporing en bestrijding der longtuberculose’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde (verder NTvG) 76 (1932) 4915-4929.

G.C.E. Burger, ‘De röntgen-camera-fotografie als methode van massa-onderzoek ten dienste van de tuberculose-bestrijding’, Handelingen van het XXVIIe Nederlandsche Natuur- en Geneeskundig Congres, gehouden 11, 12 en 13 april 1939 te Nijmegen.

J.P.C. van den Burgh e.a. eds., Rijksverzekeringsbank 1901-1941. Gedenkboek opgedragen aan dr. H.L. van Duyl, oud-voorzitter van het bestuur der Rijksverzekeringsbank (Haarlem 1941).

H. Deimann, X Teken van het onbekende. Begin en ontwikkeling van de röntgenologie in Nijmegen. Scripta Tironum nr. 25 (Nijmegen 1991).

Delft Instruments. Geschiedenis. CD-ROM versie 1.3 (Delft 1998).

B. van Dijk, Over grondslagen en voorwaarden voor optimale röntgendoorlichting (Utrecht en Amsterdam 1936).

N.E.H. van Esveld ed., Vijfentwintig jaren röntgenologisch borstonderzoek. Jubileumuitgave ter gelegenheid van het vijfentwintig jarig bestaan van de Stichting ‘Centraal Bureau voor Keuringen op Medisch-Hygiënisch gebied’ te 's-Gravenhage (z.p. 1964).

R.E. Fokkema, Schade door röntgen- en radiumstraling. Een hoofdstuk uit de vroege geschiedenis van de radiologie (Groningen 1993).

J.F.B. van Gils, Gedenkboek, uitgegeven ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van de Nederlandsche Centrale Vereeniging tot bestrijding der Tuberculose ('s-Gravenhage 1928).

G.J. Gohl, ‘Demonstratie van een draagbaar röntgentoestel dat aan iedere lichtleiding onafhankelijk van de stroomsoort kan worden aangesloten’, NTvG 55 (1911) II, 1437-1438.

F.H.W. Heuck en E. Macherauch eds., Forschung mit Röntgenstrahlen. Bilanz eines Jahrhunderts (1895-1995) (Heidelberg 1995).

E. Hueting en A. Dessing, Tuberculose. Negentig jaar tuberculosebestrijding in Nederland (Zutphen 1993).

S. Keijser, ‘Röntgenologisch maagonderzoek’, NTvG 79 (1935) III, 4436-4442.

A. de Knecht-van Eekelen, J.F.M. Panhuysen en G. Rosenbusch eds., Door het menschelijke vleesch heen. 100 jaar radiodiagnostiek in Nederland, 1895-1995 (Rotterdam 1995).

A.J.A. Koelensmid, ‘De tuberculose der longtoppen in verband met de nieuwe inzichten in het ontstaan der phtisis’, NTvG 74 (1930) 1, 1464-1471.

C. Kramer en P.J.M. Botden, ‘Meer dan 50 jaar medische systemen’, Philips Technisch Tijdschrift 43 (1986) nrs. 2/3/4, 95-103.

J.W.Th. Lichtenbelt en W.H. Jolles, ‘Over een nieuwe Roentgenbuis’, NTvG 59 (1915) 815-818.

Medische afdeling der N.V. Philips' Gloeilampenfabrieken en het Philips' Gezondheidscentrum, uitgegeven ter gelegenheid van 25 jaren bedrijfsgeneeskunde bij de N.V. Philips' Gloeilampenfabrieken 1928-1953 (Eindhoven 1953).

R.F. Mould, A century of X-rays and radioactivity in medicine (Londen en Philadelphia 1993).

B. Pasveer, Shadows of knowledge. Making a representing practice in medicine: x-ray pictures and pulmonary tuberculosis, 1895-1930 (Amsterdam 1992).

G.J. van der Plaats, ‘Eenige opmerkingen over de zogenaamde planigraphie met röntgenstralen’, NTvG 76 (1932) 1081-1086.

F.H. Schreve, ‘Demonstratie van röntgenfoto's van maag en ingewanden’, NTvG 52 (1908) II, 1836-1838.

F.N. Sickenga, Korte geschiedenis van de tuberculosebestrijding in Nederland 1900-1960 ('s-Gravenhage 1980).

Verslag van de Staatscommissie, ingesteld bij K.B. nr. 25 3 juli 1918, tot voorlichting over wettelijke maatregelen ter bestrijding van de tuberculose en van de beste wijze van bestrijding dier ziekte ('s-Gravenhage 1922).

[p. 331]

‘Verslag van de Nederlandsche Vereeniging voor Electrologie en Röntgenologie 1913 te Amsterdam’, NTvG 58 (1914) II, 295-380.

‘Verslag van de Nederlandsche Vereeniging voor Electrologie en Röntgenologie 1920 te Amsterdam’, NTvG 64 (1920) I, 1987-1999.

‘Verslag van de Nederlandsche Vereeniging voor Electrologie en Röntgenologie in mei 1925 te Amsterdam’, NTvG 69 (1925) II, 299-310.

‘Verslag van de Nederlandsche Vereeniging voor Electrologie en Röntgenologie in november 1925 te Amsterdam’, NTvG 70 (1926) I, 487-506.

‘Verslag van de Nederlandsche Vereeniging voor Electrologie en Röntgenologie 1927 te Amsterdam’, NTvG 72 (1928) I, 745-759.

‘Verslag van de Nederlandsche Vereeniging voor Electrologie en Röntgenologie 1928 te Amsterdam’, NTvG 73 (1929) III, 3622-3632.

‘Verslag van de Nederlandsche Vereeniging voor Electrologie en Röntgenologie 1931 te Amsterdam’, NTvG 76 (1932) 1, 419-426.

‘Verslag Vereniging van Nederlandsche Tuberculose-artsen 1929 te Utrecht’, NTvG 74 (1930) II, 1873-1885.

‘Verslag van de Nederlandsche Vereeniging voor Heelkunde 1911 te Haarlem’, NTvG 55 (1911) II, 1938-1960.

N. Voorhoeve, De röntgenologie in de geneeskunde als praktische en theoretische wetenschap (Amsterdam 1926).

R. Vos, Een bedrijfsarts in het bedrijf. G.C.E. Burger als ‘fabrieksarts’ van de NV Philips Gloeilampenfabrieken 1928-1938 (Ongepubliceerd rapport Instituut sociaal-medische wetenschap, Groningen 1982).

S. Webb, From the watching of shadows. The origins of radiological tomography (Bristol en New York 1990).

J.G.A. van Weel, De röntgendoorlichting der borstorganen als methode voor massa-onderzoek (Amsterdam 1935).

K.F. Wenckebach, ‘Ingezonden. Röntgendiagnostiek bij longziekten’, NTvG 52 (1908) IV, 55-57.

K.F. Wenckebach, ‘De sanatoria in den strijd tegen de tuberculose als volksziekte’, NTvG 53 (1909) I, 6-11.

K.F. Wenkebach, ‘Een nieuw röntgenstatief’, NTvG 54 (1910) I, 1392-1398.

J.K.A. Wertheim Salomonson, ‘De Coolidge-buis’, NTvG 59 (1915) 476-478.

J.K.A. Wertheim Salomonson, ‘Demonstratie van twee Coolidgebuizen’, NTvG 59 (1915) II, 779-780.

J.K.A. Wertheim Salomonson, ‘Over de röntgenologische plaatsbepaling van vreemde lichamen’, Geneeskundige Bladen uit Kliniek en Laboratorium voor de praktijk 21 (1919) nr. 3, 63-90.

M.M. Wolff, ‘Een klein, licht verplaatsbaar röntgentoestel’, NTvG 55 (1911) II, 1989-1990.

W.A.H. van Wylick, Röntgen en Nederland. Röntgens betrekkingen tot Nederland en de opkomst der röntgenologie hier te lande (Utrecht 1966).

X-Ray research and development. Published by Philips (Londen en Dunstable 1937).

B.G. Ziedses des Plantes, ‘Een bijzondere methode voor het maken van röntgenphoto's van schedel en wervelkolom, NTvG 75 (1931) IV, 5218-5222.

Medische techniek/hoofdstuk 5 Nieuwe structuren in de gezondheidszorg 1920-1940

G. Abma, Bonifatiushospitaal. De geschiedenis van een ziekenhuis 1883-1983 (Leeuwarden 1983).

W. Akkersdijk, ‘40 jaar arts’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde (verder NTvG) 91 (1947) II, 1658.

L.F. Bakker, Nederlandse Orthopaedische Vereniging 1898-1998. De geschiedenis van de orthopaedie in Nederland (Katwijk 1998).

C. Banning, ‘In Memoriam Dr. H.R. Gerbrandy’, NTvG 99 (1955) IV, 3384.

A.H.O.W. de Bats, Handleiding inzake bescherming tegen de gevaren van röntgentoestellen ('s-Gravenhage 1933).

P. Bosscha,‘Rapport der Commissie, benoemd door het hoofdbestuur der NMG, krachtens het besluit van 66ste Algemeene Vergadering met betrekking tot het voorstel van de afdeeling Arnhem e.o., in zake ziekenhuizen en staatstoezicht’, NTvG 62 (1918) I, 1049-1072.

J.P.C. van den Burgh e.a. eds., Rijksverzekeringsbank 1901-1941. Gedenkboek opgedragen aan dr. H.L. van Duyl, oud-voorzitter van het bestuur der Rijksverzekeringsbank (Haarlem 1941).

K.P. Companje, Over artsen en verzekeraars. Een historische studie naar de factoren die de relatie ziekenfondsen - artsen vanaf 1827 op landelijk en regionaal niveau hebben beïnvloed (Twello 1997).

K.P. Companje, Jaarboek HiZ 1999. Ziekenfondsen en arbeidersbeweging van Amsterdam tot West-Europa (Zeist 2000).

H. Deimann, X Teken van het onbekende. Begin en ontwikkeling van de röntgenologie in Nijmegen. Scripta Tironum nr. 25 (Nijmegen 1991).

R. Dieteren ed., Een eeuw armen- en ziekenzorg in Venlo RK St Joseph ziekenhuis (Venlo 1961).

A.F. Gaarlandt-Kist ed., 400 jaar St. Elizabeth's of Groote Gasthuis te Haarlem (Haarlem 1981).

L.S. Godeffoi, Het ziekenfondswezen in Nederland (Den Haag 1963).

H.R.M. de Haan, ‘Het ontwerp van wet inzake röntgentoestellen’, NTvG 75 (1931) II, 3347-3348.

B. Haeseker en A.R. Koch, De medische portretgalerij en een korte geschiedenis van de Haagsche gemeenteziekenhuizen ('s-Gravenhage 1992).

L.G. Heilbron, ‘Open brief aan zijne excellentie den minister van Arbeid, Handel en Nijverheid, te 's-Gravenhage’, NTvG 75 (1931) I, 791-792.

H.C. van der Hoeven, Voor elkaar. De Ziekenfondsen temidden van de sociale veranderingen in de jaren 1900-1960 (Utrecht 1963).

K. Horstman, Verzekerd leven. Artsen en levensverzekeringsmaatschappijen 1880-1920 (Amsterdam 1996).

E.S. Houwaart, ‘De ontwikkeling van het ziekenhuis in de moderne tijd’ in M.S.C. Bakker e.a. eds., Techniek als cultuurverschijnsel. Casusboek (Heerlen 1996) 239-355.

F. Huysmans e.a. eds., ‘Ziekenfondsen en de strijd van de arbeidersbeweging voor goede sociale voorzieningen’, Gezondheidszorg in Nederland (Nijmegen 1973) 110-189.

J.W.F. Jansen, ‘De röntgenafdeling van het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis’, NTvG 71 (1927) II, 1798.

J.B. Jaspers, Het medisch circuit. Een sociologische studie van de ontwikkeling van het netwerk van afhankelijkheid tussen cliënten, artsen, centrale overheid, ziekenfondsen en ziekenhuizen in Nederland (1865-1980) (Utrecht 1985).

A. Juch, De medisch specialisten in de Nederlandse gezondheidszorg. Hun manifestatie en consolidatie (Rotterdam 1997).

A. de Knecht-van Eekelen, J.F.M. Panhuysen en G. Rosenbusch eds., Door het menschelijke vleesch heen. 100 jaar radiodiagnostiek in Nederland, 1895-1995 (Rotterdam 1995).

M.J. van Lieburg, Het Sint Franciscus Gasthuis te Rotterdam 1892-1992 (Rotterdam 1992).

M.J. van Lieburg, ‘Overheid, medisch beroep en instellingswezen’ in R.B.M. Rigter ed., Overheid en gezondheidszorg in de twintigste eeuw (Rotterdam 1995) 59-76.

W. Moll en E.A. Koch, Een eeuw ziekenhuisgeschiedenis. Het Haagsch Gemeente-ziekenhuis 1823-1923 ('s-Gravenhage 1925).

R.F. Mould, A century of X-rays and radioactivity in medicine (Londen en Philadelphia 1993).

R. Philips, Gezondheidszorg in Limburg. Groei en acceptatie van de gezondheidsvoorzieningen 1850-1940 (Assen 1980).

A.Th. Planten en H.J.W. Drooglever Fortuyn, ‘Ontwerp van wet inzake röntgentoestellen en radio-actieve stoffen’, NTvG 75 (1931) II, 1879-1880.

L.L. Posthuma e.a., Artsenboekje 1934. Uitgegeven door de NMG onder toezicht van het Hoofdbestuur (z.p. 1934) 3e druk.

‘Rapport over een onderzoek naar den stand der physische therapie in Nederland, ingesteld in verband met een schrijven van 19 mei van het hoofdbestuur der Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst, door de Sociaal-Hygiënische Commissie van die Maatschappij ingebracht aan het Hoofdbestuur’, NTvG 76 (1932) IV, 5886-5892.

R.B.M. Rigter, Met raad en daad. De geschiedenis van de Gezondheidsraad 1902-1985 (Rotterdam 1992).

[p. 332]

L.J. Rogier ed., Aspecten van caritas en geneeskunde. Gedenkboek bij het zestig jarig bestaan van het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis te Amsterdam (Amsterdam 1958).

N.P. van Spanje, ‘In memoriam B.P. Sormani’, NTvG 60 (1916) II, 521-524.

A. de Swaan, Zorg en de Staat. Welzijn, onderwijs en gezondheidszorg in Europa en de Verenigde Staten in de nieuwe tijd (Amsterdam 1989).

B.P. Tammeling, Honderd vijfenzeventig jaar AZG. Geschiedenis en voorgeschiedenis van het Academisch Ziekenhuis Groningen. Uitgegeven ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van het AZG aan de Oostersingel 1903-1978 (Groningen 1978).

C.J.P. Thijn. 1895-1995. 100 jaar radiodiagnostiek in het Academisch Ziekenhuis Groningen (Groningen 1995).

H.F. van der Velden, Financiële toegankelijkheid tot gezondheidszorg in Nederland, 1850-1941 (Amsterdam 1993).

H.F. van der Velden, ‘Ziekenhuisgeschiedenis: het archief van de commissie Frederiks’, Gewina 20 (1997) 143-145.

H.F. van der Velden, ‘Groot of klein: de opbouw van het Nederlandse ziekenhuiswezen 1890-1950’ Tijdschrift voor Sociale Geschiedenis 25 (1999) nr. 4, 405-424.

I. Vledder, E. Homburg en E.S. Houwaart, ‘Particuliere laboratoria in Nederland. Deel 2: achteruitgang, consolidatie, transformatie 1941-1950’ in E. Buyst e.a. eds., NEHA-Jaarboek voor economische, bedrijfs- en techniekgeschiedenis 63 (Amsterdam 2000) 104-142.

J.K.A. Wertheim Salomonson, Centralisatie van röntgenonderzoek en röntgentherapie of niet? (Amsterdam 1914).

P.A. de Wilde, ‘Personalia. In memoriam Dr. Lambertus de Jager’,NTvG 89 (1945) 273-274.

W.A.H. van Wylick, Röntgen en Nederland. Röntgens betrekkingen tot Nederland en de opkomst der röntgenologie hier te lande (Utrecht 1966).

Medische techniek/hoofdstuk 6 Wederopbouw en expansie

Z.M. Beekman en J.B.Th. Aten, Stralingshgyiëne: een terugblik. NVS-publicatie nr. 27 (Rotterdam 1995).

A. Benschop e.a. eds., Vijf en twintig jaren ‘Almara’ 1925-1950 (Amsterdam 1950).

B.S. ten Berge, ‘Placentalokalisatie met behulp van röntgenfoto en isotopen bij verdenking op placenta previa’, Geneeskundige Gids 39 (1961) 267.

J.M. Boot en M.H.J.M. Knapen, De Nederlandse gezondheidszorg (Utrecht 1990) derde druk.

H.B. Burchell, ‘Dirk Durrer. Thirty-five years of cardiology in Amsterdam’, International Journal of Cardiology 14 (1987) 239-254.

L. Cartwright, Screening the body. Tracing medicine's visual culture (Minneapolis en Londen 1995).

P.C. Cleyndert e.a., ‘Resultaten van een studie inzake röntgenafdelingen in Algemene Ziekenhuizen’, Het Ziekenhuiswezen 27 (1954) nr. 10, 328-338.

Congresnummer Tijdschrift voor Sociale Geneeskunde van het Nationaal Congres Volksgezondheid (Delft 1946).

J.H. Coppenhagen, Anafiem Gedoe'iem. Overleden joodse artsen uit Nederland 1940-1945 (Rotterdam 2000).

N.E.H. van Esveld ed., Vijfentwintig jaren röntgenologisch borstonderzoek. Jubileumuitgave ter gelegenheid van het vijfentwintig jarig bestaan van de Stichting Centraal Bureau voor Keuringen op Medisch-Hygiënisch gebied te 's-Gravenhage (z.p. 1964).

Geneeskundige Hoofdinspectie van de Volksgezondheid, Overzicht der gegevens der ziekenhuizen in Nederland over de jaren 1962 en 1963 ('s-Gravenhage 1964).

Geneeskundige Hoofdinspectie van de Volksgezondheid, Overzicht der gegevens der ziekenhuizen in Nederland over het jaar 1971 (Leidschendam 1974).

E. Gorter, Indrukken van medisch Amerika (Leiden en Amsterdam 1934).

Grondslagen van een wettelijke regeling van de gezondheidszorg. Uitgave van het R.K. Centrum voor staatkundige vorming ('s-Gravenhage 1950).

J.J. Heeren e.a., Klinische Chemie in Nederland. 50 jaar NVKC 1947-1997 (Utrecht 1997).

E. Hueting en A. Dessing, Tuberculose. Negentig jaar tuberculosebestrijding in Nederland (Zutphen 1993).

Jaarverslag Centraal College op Bevolkingsonderzoek op Tuberculose ('s-Gravenhage 1958).

P. Juffermans, Staat en gezondheidszorg in Nederland (Nijmegen 1982).

Th.J. van Kasteel, F.J. Forbes e.a., Een kwarteeuw TNO 1952-1957.

Gedenkboek bij de voltooiing van de eerste 25 jaar werkzaamheid van de organisatie TNO op 1 mei 1957 (Den Haag 1957).

B.H. Kevles, Naked to the Bone. Medical imaging in the twentieth century (New Brunswick, N.J. 1997).

A. de Knecht-van Eekelen, J.F.M. Panhuysen en G. Rosenbusch eds., Door het menschelijke vleesch heen. 100 jaar radiodiagnostiek in Nederland, 1895-1995 (Rotterdam 1995).

L.J. Kool-Blokland, De zorg gewogen. Zeven eeuwen godshuizen in Middelburg (Middelburg 1990).

C. Kramer en P.J.M. Botden, ‘Meer dan 50 jaar medische systemen’, Philips Technisch Tijdschrift 43 (1986) nrs. 2/3/4.

J. Lesterhuis en E.S. Houwaart, ‘Bringing the inbred-mouse to Europe. The Netherlands Cancer Institute within the context of international cancer research’ in W.U. Eckart ed., 100 years of organized cancer research (Stuttgart 2000) 89-94.

M.J. van Lieburg en W.W. Mijnhardt, Geneeskunde en gezondheidszorg in Nederland 1940-1945. Themanummer Gewina 14 (1991) 4.

A.C.M. Lips en J.C.M. Verschure, Vorderingen der geneeskunde, voornamelijk die in de geneeskunde over de periode 1940 tot 1946 in Amerika en Engeland (Amsterdam 1946).

Medisch-fysisch Instituut TNO (Amsterdam 1968).

R.F. Mould, A century of X-rays and radioactivity in medicine (Londen en Philadelphia 1993).

C.B.A.J. Puijlaert, ‘De expansie van de röntgendiagnostiek I en II’, Medisch Contact 24 (1969) 685-692, 715-720.

A. Querido, Recent medical science 1940-1945. A symposion of articles taken from the British Medical Bulletin published by the British Medical Council. London: 1944-1945 (Leiden 1945).

A. Querido, Een eeuw staatstoezicht op de volksgezondheid (Den Haag 1965).

R. Rigter, ‘De integratie van de preventieve geneeskunde in de gezondheidszorg in Nederland (1890-1940)’, Gewina 19 (1996) nr. 4, 313-327.

C. Schweikardt, ‘Die Vorstellungen und Initiativen von Professor Jacob Mulder (1901-1965) zur Spezialisierung in der inneren Medizin an der Universitat Leiden’, Gewina 21 (1998) 81-94.

M. Spoorenberg-Janssen, Bevolkingsonderzoek op tuberculose na 1945, aan de hand van de casus Amsterdam (ongepubliceerde doctoraalscriptie Open Universiteit 2000, studierichting Cultuurwetenschappen).

W. Storm van Leeuwen, Indrukken van een studiereis naar America. Personen, nieuwe onderzoekingen, medische laboratoria en klinieken (Groningen en Den Haag 1920).

A. Strackee-Kater en M. van der Tweel eds., Van hoofd en hart. Henk van der Tweel 1915-1997 (Amsterdam 1999).

C.J.P. Thijn, 1895-1995. 100 jaar radiodiagnostiek in het Academisch Ziekenhuis Groningen (Groningen 1995).

J.A. Valk, Ziekenhuizen. Organisatie - Administratie (Leiden 1951).

R. Wolf, Een Gouden Hart. Vijftig jaar hartteam St. Antoniusziekenhuis Utrecht/Nieuwegein 1948-1998 (Nieuwegein en Nijmegen 1998).

H. van Zon, Tachtig jaar RIVM (Bilthoven en Assen 1990).

Zonnestraal. Officieel Orgaan Nederlandse Vereniging tot oprichting van Sanatoria 19 (1952) - 23 (1956).

Medische techniek/hoofdstuk 7 De echografie in Nederland: de eerste vijftien jaar

Annalen Nederlandse Vereniging van Obstetric en Gynaecologie 76 (1976) en 78 (1978).

[p. 333]

Annual Report of the Ultrasonics Research Center (Tokyo 1965).

F.J.J. van Assen e.a. eds., Een eeuw vrouwenarts. Bij het honderdjarig bestaan van de Nederlandse Vereniging van Obstetrie en Gynaecologie (Amsterdam 1987).

G. Bekooy ed., Philips honderd jaar een industriële onderneming 1891-1991 (Zaltbommel 1991).

B.S. ten Berge, ‘Placentalocalisatie met behulp van röntgenfoto en isotopen bij verdenking op placenta previa’, Geneeskundige Gids 39 (1961) 267.

S. Blume, Insight and industry: on the dynamics of technological changes in medicine (Cambridge, Mass. 1992).

J. Bock en K. Ossoinig eds., Ultrasonographia medica. Proceedings 1st World Congres on ultrasonic diagnostics in medicine (Wenen 1969).

N. Bom, C.T. Lancee, J. Honkoop, P.G. Hugenholtz, ‘Ultrasonic viewer for cross-sectional analyses of moving cardiac structures’, Bio-medical Engineering 6 (1971) nr. 11, 500-503, 508.

N. Bom, New concepts in echocardiography (Leiden 1972).

N. Bom, ‘A multiscan element system and its application to cardiology’ in M. de Vlieger, D.N. White en V.R. McCready eds., Second World Congress on ultrasonics in medicine (Amsterdam etc. 1973) 1.

J.W.G. ter Braak, W.A.M. Grandia en M. de Vlieger, ‘“Echo-encephalography” as an aid in the diagnosis of subdural and extradural haematomas’ in A Biemond e.a. eds., Recent neurological research (Amsterdam 1959) 37-45.

J.W.G. ter Braak, P. Crezée, W.A.M. Grandia, M. de Vlieger, ‘The significance of some reflections in echo-encephalography’, Acta Neurochirurgica 9 (1961) 382-397.

L. Cartwright, Screening the body. Tracing medicine's visual culture (Minneapolis en Londen 1995).

P. Doevendans en F. Willems, Wijzers in de cardiologie (Amsterdam 1998).

W.G. van Dorp en J. Roelandt, ‘Inleiding tot de echocardiografie’, Nederlands Tijdschrift voor Geneesunde (verder NTvG) 119 (1975) 1107-1116.

I. Edler en C.H. Hertz, ‘The early work on ultrasound in medicine at the university of Lund’, Journal of clinical ultrasound 5 (1977) nr. 5, 352-356.

R.L. Eisenberg, Radiology. An illustrated history (St. Louis etc., 1992).

S. Franken, ‘Lengtemeting van het oog met behulp van ultrasone echo’, NTvG 105 (1960) II, 1803-1804.

H.J. Freund, J.C. Somer, K.H. Kendel en K. Voigt, ‘Electronic sector scanning in the diagnosis of cerebrovascular disease and space-occupying processes’, Neurology 23 (1973) 1147-1159.

I. van Gent, Placentalocalisatie (Nijmegen 1968).

B.B. Goldberg en B.A. Kimmelman, Medical diagnostic ultrasound: a retrospective on its 40th anniversary (z.p. 1988).

H.M. Greebe, ‘De waarde van de echo-encephalografie als klinische en poliklinische methode van onderzoek’, NTvG 108 (1964) 10-13.

S.H. Greenblatt, A history of neurosurgery. In its scientific and professional contexts (Park Ridge, Illinois 1997).

H.A.A. Grimbergen en P. Vijlbrief, ‘Ultrasonographie’, Röntgenblätter, Zeitschrift für Anwendung und Technik der Radiologie 22 (1969) 492-499.

T.M. Hameeteman, ‘Voorlopige ervaringen met de foetale echo-cefalometrie’, NTvG 115 (1971) 854-855.

T.M. Hameeteman, ‘Echo-diagnostiek toepassing in de verloskunde en gynaecologie’, NTvG 115 (1971) 920-923.

T.M. Hameeteman, Foetale echo-cephalometrie (Rotterdam 1973).

A. Hiddinga, Changing normality. Pregnancy and scientific knowledge claims 1920-1950 with special reference to the United States (Amsterdam 1995).

Innovations in cardiology: the next Millennium. XIth Annual Scientific Meeting (Amsterdam 1998).

H.A.C. Kamphuizen, J.C. Somer en W.A. Oosterbaan, ‘Two-dimensional echo-encephalography with electronic sector scanning. Clinical experiences with a new method’, Journal of Neurology, Neurosurgery and Psychiatry 35 (1972) 912-918.

H.A.C. Kamphuizen,‘Electronic sector scanning in cerebral diagnosis: space-occupying processes and hydrocephalus’ in M. de Vlieger e.a. eds., Second world congress on ultrasonics in medicine. Excerpta Medica (Amsterdam 1973) 5.

B.H. Kevles, Naked to the bone. Medical imaging in the twentieth century (New Brunswick, New York 1997).

A. de Knecht-van Eekelen, J.F.M. Panhuysen & G. Rosenbusch eds., Door het menschelijke vleesch heen. 100 jaar radiodiagnostiek in Nederland, 1895-1995 (Rotterdam 1995).

E.B. Koch, ‘In the image of science? Negotiating the development of diagnostic ultrasound in the cultures of surgery and radiology’, Technological Culture 34 (1993) 858-893.

G. Kossoff, ‘A historical review of ultrasonic innovations at the National Acoustic Laboratory, Journal of clinical ultrasound 3 (1975) nr. 1, 39-43.

C.F.M. Langezaal, ‘Enkele aspecten van de sonore diagnostiek met ultrageluidsgolven in de verloskunde’, NTvG 115 (1971) 776-780.

C.F.M. Langezaal, Echografie in de verloskunde (Leiden 1971).

L. Leksell, ‘Echo-encephalography I. Detection of intracranial complications following head injury’, Acta Chirurgica Scandinavica 110 (1955) 301-315.

L. Leksell, ‘Echo-encephalography II’, Acta Chirurgica Scandinavica 115 (1958) 255-259.

S. Levi, ‘The history of ultrasound in gynaecology 1950-1980’, Ultrasound in Medicine and Biology 23 (1997) nr. 4, 481-552.

R.A. Meckel, Save the babies: American Public Health reform and the prevention of infant mortality, 1850-1929 (Baltimore 1990).

D. de Moulin, A history of surgery with emphasis on the Netherlands (Dordrecht 1988).

S.L.H. Notermans en H.A.C. Kamphuizen,‘De toepassingsmogelijkheden van de echo-encefalografie in de neurologische diagnostiek’, NTvG 121 (1977) 1710-1715.

M.J. O'Dowd & E.E. Philipp, The history of obstetrics and gynaecology (New York en Londen 1994).

F.S. Rachmat, ‘Voordracht voor de vergadering van de Ned. Ver. v. Obstetrie en Gynaecologie in het Wilhelmina Gasthuis op 23 mei 1970’, NTvG 115 (1971) 1393.

J.R.T.C. Roelandt, Zien wat je niet ziet (Rotterdam 1984).

W. Schiefer, E. Kazner & H. Brückner, ‘Die Echo-encephalographie, ihre Anwendungsweise und klinische Ergebnisse’, Fortschritte der Neurologie-Psychiatrie 31 (1963) nr. 9, 461.

J.C. Somer, Report on a visit to Great Britain to study ultrasonics in medicine on a fellowship of the Council of Europe (z.p. 1965).

J.C. Somer, ‘Electronic sector scanning for ultrasonic diagnosis’, Ultrasonics 6 (1968) 153-159.

J.C. Somer, ‘Toepassing van een nieuwe methode in de ultrageluidsdiagnostiek’, TNO-nieuws (1969) 647-653.

J.C. Somer, ‘Instantaneous and continuous pictures obtained by a new two-dimensional scan technique with a stationary transducer’ in E. Kazner, W. Schiefer en K.J. Zülch eds., Proceedings in echo-encephalography (New York 1968) 234-238.

J.C. Somer, ‘Electronic sector scanning with ultrasonic beams’ in J. Böck en K. Ossoinig eds., Ultrasonographia medica. Proceedings 1st World Congres on ultrasonic diagnostics in medicine (Wenen 1969) 27-32.

J.C. Somer, ‘Echo-diagnostiek, technische aspecten’,NTvG 115 (1971) 1347-1350.

J.C. Somer e.a., Diagnostiek met ultrageluid (Leiden 1974).

E.M. Tansey & D.A. Christie eds., Looking at the Unborn: Historical aspects of ultrasound. Wellcome Witness to the Twentieth Century Medicine deel 5 (Londen 2000).

C.J.P. Thijn, 1895-1995. 100 jaar radiodiagnostiek in het Academisch Ziekenhuis Groningen (Groningen 1995).

J.M. Thijssen, ‘The history of ultrasound techniques in opthalmology, Ultrasound in Medicine and Biology 19 (1993) 599-618.

Treub's Leerboek der Verloskunde. Geheel herzien door A.H.M.J. van Rooy (Haarlem 1928) achtste druk.

A.L. Troostwijk, ‘Voordracht op 10 oktober 1970 bij de Ned. Ver. v. Obstetrie en Gynaecologie’, NTvG 115 (1971) 2082-2083.

A.L. Troostwijk, Echoscopie in de jonge zwangerschap (Groningen 1972).

Yutaka Tsutsumi e.a., ‘A new portable echo-encephalograph, using ultrasonic

[p. 334]

transducers; and its clinical application’, Medical Electronics and Biological Engineering 2 (1964) 21-29.

S.L. Visser,‘Echo-diagnostiek, toepassingen in de neurologie’, NTvG 115 (1971) 882-883.

M. de Vlieger en H.J. Ridder, ‘Use of echo-encephalography’, Neurology 9 (1959) nr. 4, 216-223.

M. de Vlieger, ‘Diagnostische hulpmiddelen bij traumatische hersenletsels’, Huisarts en Wetenschap 5 (1962) 337.

M. de Vlieger, A. de Sterke, C.E. Molin, C. van der Ven, ‘Ultrasound for two-dimensional echo-encephalography’, Ultrasonics 1 (1963) 148-151.

M. de Vlieger, ‘Echo-encephalografie als hulpmiddel bij de hersendiagnostiek’, NTvG 108 (1964) 5-10.

M. de Vlieger, ‘Evolution of echo-encephalography in neurology - a review’, Ultrasonics 5 (1967) 91-97.

M. de Vlieger, ‘Some correlations between the results of echo-encephalography and electro-encephalography’, Electro-encephalography & Clinical Neurophysiology 23 (1967) nr. 5, 495-496.

M. de Vlieger, J.J. Denier van der Gon, C.E. Molin, ‘Two-dimensional echo-encephalography of the third ventricle in hydrocephalus’, Neurology 18 (1968) nr. 5, 473-479.

M. de Vlieger, S.A. de Lange, E. Gersie, ‘Combined results of electro- and echo-encephalography in the diagnosis of cerebral tumours’, Acta Neurochirurgica 21 (1969) nr. 1, 1-10.

S. Webb, From the watching of shadows. The origins of radiological tomography (Bristol en New York 1990).

P.N.T. Wells, ‘History’ in M. de Vlieger e.a. eds., Handbook of clinical ultrasound (New York 1978) 3-13.

J.W. Wladimiroff, ‘Betekenis van de Doppler flowmeter in de verloskunde’, NTvG 113 (1969) 1536-1539.

J.W. Wladimiroff e.a., ‘De betekenis van ultrageluidsonderzoek en foetoscopie voor de prenatale diagnostiek van embryonale differentiestoornissen’, NTvG 119 (1975) 2077-2083.

M.G. Woldring, ‘Placentalocalisatie met radioactieve isotopen’, NTvG 111 (1967) 1045-1046.

J. Woo, A short history of the developments of ultrasound in obstetrics and gynaecology, www.ob-ultrasound.net/history.

E. Yoxen, ‘Seeing with sound; a study of the development of medical images’ in W.E. Bijker, Th.P. Hughes en T. Pinch eds., The social construction of technological systems (Cambridge, Mass. 1984) 281-303.

Medische techniek/Epiloog

M. Berg, Rationalising medical work. Decision-support technologies and medical practices (Cambridge en Londen 1997).

‘Farmacie: Wetenschap, industrie en markt’, Themanummer Gewina 22 (1999) 1.

A.C. Gelijns, Innovations in clinical practice. The dynamics of medical technology development (Washington 1991).

N.E.J. Oudshoorn, Beyond the natural body: An archeology of sex hormones (Londen en New York 1992).

T.J. Rinsema, De natuur voorbij. Het begin van de productie van synthetische geneesmiddelen (Meppel 2000).

J. Romein, Op het breukvlak van twee eeuwen (Amsterdam 1976^2).

Medische techniek/Kaders hoofdstuk 3

R.L. Eisenberg, Radiology. An illustrated history (St. Louis etc. 1992) 85-106.

A. Feldman, ‘A sketch of the technical history of radiology from 1896 to 1920’, Radiographies 9 (1989) nr. 6, 1113-1128.

R.E. Fokkema, Schade door röntgen- en radiumstraling. Een hoofdstuk uit de vroege geschiedenis van de radiologie (Groningen 1993) hoofdstuk 6.

J.S. Krohner, ‘Radiography and fluoroscopy 1920 to the present’, Radiographies 9 (1989) nr. 6, 1129-1153.

R.F. Mould, A century of X-rays and radioactivity in medicine (Londen en Philadelphia 1993) hoofdstuk 22.

J.D. Mulder en A.E. van Voorthuisen eds., Leerboek radiodiagnostiek (Utrecht en Antwerpen 1985) 9-19.

Medische techniek/Kaders hoofdstuk 7

S. Blume, Insight and industry. On the dynamics of technological change in medicine (Cambridge 1992) 75-76.

J.C. Somer e.a., Diagnostiek met ultrageluid (Leiden 1974).