|
| |
| |
| |
| |
| |
| |
De ontdekte schyndeugd,
Bly - spel.
Eerste bedryf.
Eerste tooneel.
Geertruy Bely, Bely zit en naayt by een kleerbén mét Linden én zingt.
Gy ziet vrolyk de harten in pyn,
Wilt niet minnen, maar minnelyk zyn, enz.
WAar ben je, Bélitje? is Joris weêr gekomen?
Wél wat is dat wachten een verdriet
Die guit die schaamt hém langer niet.
Ik héb hem zint dat hy flus uitging niet vernoomen.
Ja wél, onmooglyk kan het langer zo bestaan,
Die réchten Lomp zoekt niet als stóf om my te plaagen,
| |
| |
Ik kijf vast op hem alle daagen,
Maar zonder vrucht; hy is na Vólkert Neef gegaan,
En laat me wachten na bescheid meêr als twé uuren,
Ik kan van ongeduld niet duuren,
Want zo men Man Kozyn 't niet spreekt,
Is 't zéker dat hy, nóch de kat in 't reizen steekt.
Sinjeur gaat t'avond dan noch met de Schuit van achten?
Ja, en die guit laat ons zo wachten.
Licht dat hy door de Stad loopt zoeken naar men Heer;
Maar zie, daar is hy zélf al weêr.
| |
Tweede tooneel.
Geertruy, Joris, Bely.
Wél nou, zél 't eind'lijk eens gelukken
Jou rechten onbeschaamden bloed?
Is dat uit blyven? dit zyn weêr jou ouwe nukken,
Dit gaat al weêr op de oude voet;
Maar, wacht ik zé 't je weêr betaalen.
Wel hadje niet belast dat ik Kozyn moest haalen.
Wel ja ik, Jakhals, maar was dat twê uuren wérk,
Zoek jy weêr reeden om te kyven.
Wat hoef je zo lang uit te blyven?
Je weet wél dat men Man van huis moet, én hy staat
| |
| |
Op heete koolen, 't word vast laat,
En eer hy gaat moet hy Kozyn noodzaaklyk spreeken
Maar, wacht ik leer nou al je streeken
Ik zél die potzen weêr gedenken.
Ik héb geloopen dat ik swiet,
En kan noch pas men adem haalen,
Nóch kyfje; maar 't is wel, ik zeltje eens' weêr betaalen
Niet; 'k spreek niet een woord
Ontkén je dat ik zélver héb gehoort,
En durf je nóch in 't heim'lyk morren?
Ik zeg niet aârs als van je knorren,
Dat dat schier onverdraaglijk is.
Ei! kyk dien vlégel, hy heeft nóch gelyk na 'k gis,
Jou réchten, druiloor, 'k zou voor jou dan moeten swijgen?
Ik zou het nä myn zin niet krygen?
Wél, wél, ik zél men haast ontslaan van zulk een kruis;
Men man die gaat nu juist van huis,
Maar wacht, als hy is weêr gekomen,
Dan zél je eerst van de drommel droomen.
| |
Derde tooneel.
Joris, Bely.
AL weêr kwaad water! wel de moord!
Het is zen leeven niet gehoord,
Ze raad, én tiert, én dreigtme zonder reeden.
| |
| |
Nou, nou, ontstélje daar niet om vaar, weest te vreeden,
Je weet 't is Juffrouws haastigheid.
Is 't Juffrouws haastigheid? wél zéker, schoon bescheid,
Men zou de drommel zo niet plaagen;
Dit ky ven duurt vast alle daagen;
Maar élk een drommel heeft zen maand; ik zei 't 'er weêr
Vergelden, die schynheilig; ja, ik zweer.
Dat ik hier in men woord zél houwen,
Al zou 't men ook daar na nóch honderdmaal berouwen.
Wél, Ioris, zég wat wouje doen?
Zo laelyk op een ménsch te graauwen?
Ie kund wel spreeken zonder snaauwen.
Weest maar te vreên, 'k zél 't heur betaalen, én misschien zél jy het in het kort wél zien.
Nou niet te haastig Vaâr je zélt nóch wél bedaaren.
Ia, ja, ik zél het heel wél klaaren.
Ik ga, daar komt Sinjeur met Iuffrouw aan.
| |
| |
| |
Vierde tooneel.
Geertrui, Filibert, Ioris.
Daar staat hy, Hartje, wilt 'em nu ter deeg bekyven.
Wel Joris, schaamje datje zo lang uit durft blyven,
Waar komje nou zo laat van daan?
Sinjeur, Kozyn was uit, én 'k héb bylo geloopen
Om hém te zoeken, in hét Heerelogemént,
De Graaf, het Hof, de Zon, en waar hy is beként,
Dat men het sweet heeft by het Lichchaam neêr gedroopen,
Op 't lést vernam ik dat hy in de brakke grond
By vrienden was, én 'k dorst niet gaan voor ik hem vond,
Toen hy men boodschap had vernoomen,
Beloofde hy aanstonds hier te komen,
Toen bén ik straks na huis gegaan.
Wél, wél, je hébt je zaak heel wyzelyk gedaan,
Kom, maakje vaardig, én wilt alles wél bestéllen,
Je zéltmen op de reis verzéllen.
Dat 's goed, dit slaagt me na men zin.
Laat zien ereis daar schietme iet in,
Ik héb op Rotterdam geschreeven,
Loop kopieer de brief, en kom dan weêr.
Loop ras, en doe je dingen wél.
| |
| |
| |
Vyfde tooneel.
Filibert, Geertrui.
Wél, Hartjelief, wél twéde leeven,
Je reis die slaat dan t'avond vast?
Neu juist te reizen by de Winter, konje blyven:
Myn Troosje lief, dat kan niet zyn.
O neen! 'k moet zélver zien hoe dat men zaaken staan.
Ey! Laat 'er iemand anders gaan.
Dat kan niet weezen, 'k moet de Koopliên zélver spreeken.
Je hébt te Leiden eerst geweest voor drie vier weeken,
Dat 's waar, maar 'k kryg daarom geen géld;
'k Word ieder post vast uitgestéld.
| |
| |
Van dag tót dag, én 'k moet ook géld betaalen
Dat kunje by Kozyn wél haalen.
Dit is reeds by my in 't verschót
Vier duizend gulden, én hy wilder geen genót
Van trékken, 'k héb hém nu ontboden,
Om dat ik nóch wat kasgéld héb van nooden,
Dat morgen vroeg betaalt moet zyn;
Zo dat ik gaan moet om men géld ook in te krygen.
Men hart is zo benaauwd, och! och! Na alle schyn
Zie ik je niet gezond weêrom.
Wat, ik héb meêr van huis geweest,
Maar nimmer was je zo bevreest.
Dat loof ik wél, zo naar te droomen,
Gewis my zal iet overkomen,
En raakten ik jou kwyt, zie daar ik stierf van rouw.
Waar is in Amsterdam zo deugdelyk een Vrouw?
Dat is eerst liefde! och! kon het weezen,
Ik lietme waarelyk beleezen.
Maar, weest te vreeden, Lief, je zietme haast weêr om.
Och! heeten ikje al wéllekom,
Dat zou men droevig hart verlichte.
| |
| |
| |
Sesde tooneel.
Volkert, Filibert, Geertruy.
Goe'n avond, Neef, goe'n avond, Nichte,
Kozyn, die gaat van huis gelyk ik héb gehoort?
Ja, voor het sluiten van de poort,
Ga ik op Haarlem, én dan mórgen
Op Leyden, en den Haag, maar, Neef, eer dat ik ga
Héb ik een béde, ót gy my woud verzórgen
Mét eenig kasgeld, want ik zal, zo dra
Ik weêrkom, alles mét 't résteerend wédergeeven,
'k Héb al men bankgéld van de mórgen afgeschreeven.
Zeer gaaren, zég maar hoe veel geld 'er nóch ontbreekt.
Wél, 't zél der morgen weezen,
Begeerje iet meêr, je kunt hét krygen alsje spreekt.
Neen, Neef, ik dankje, 't is zo wél,
'k Zél aan men Vrouw het hand-schrift geeven,
| |
| |
Waar in ik zoveel schuld bekén, hét is by leeven óf stérven.
Al, ik kom straks weêr, ik zél
't Gaan schryven, stél terwyl men Vrouwje wat te vreden,
Zy is mistroostig door een droom, én heel belâan
Mét vrees, nu ik van huis moet gaan.
Myn Heer, dat is niet buiten reeden,
Daar heb ik blyken van gezieu,
| |
Sevende tooneel.
Volkert, Geertruy.
Wél, Nicht, dit slaagt na wénsch.
Niet waar, maar 't bést van allen,
Zyn knecht gaat meê, en 'k bén verzékert van myn Meid,
Die trouw blyft door uw mildigheid,
Kan ooit de zaak wel béter vallen?
Men man die heb ik door myn vleijen gantsch verstrikt,
Hy zou my voorstaan, schoon dat alles wierd verklikt,
Myn zedigheid heeft hem alle achterdocht benoomen;
| |
| |
Ik veinsde my bedroefd, maar kan me niet betoomen.
Van vreugd, nu hy van huis gaat.
Hy is op u gantsch niet verdacht,
Dat 's waar, maar de uwe nóch veel meerder.
Geen klaarder blyken van, ik zie die reets zo groot.
Wél zonder u, Neef, was ik zéker liever dood;
Wat vreugd genoot ik in dit leeven,
Mocht ik zomtyd myn hart aan u niet overgeeven?
Maar 'k was geen kleentjen in de ly;
Toen Joris uit bleef, 'k dagt hy zal Kozyn niet vinden,
Die zit al by zyn goeije vrinden,
En denkt nu langer niet om my.
Om u niet denken, die mijn wéllust zyt, én leeven?
Ey! zie my daar voor tóch niet aan;
Gy weet wél wat ik heb om uwent wil gedaan,
En dat ik u nooit zal begeeven;
Had ik gweeten dat uw Man van huis zou gaan,
Ik had gevloogen om te passen op uw wénken;
Maar wie zou dit van daag juist dénken?
Ik had het zélver niet gedacht.
Gy zult my de eer van uw gezelschap dan vergunnen,
| |
| |
En my verzéllen déze nacht?
Wél, twyfelt gy? zou ik iet béters wénschen kannen?
Maak maar de toestél reed, zég Kniertje dat ze niet
'T geen ons vermaaken kan ontziet,
'K heb lust om uit de band te springen,
Ik moet tóch als men Man in huis is my bedwingen,
Nu wil ik uit de borst mét u eens vrolyk zyn.
Maar 't moetal mét een schyn
Van deugd geschieden, dóch men kan licht midd'len vinden,
Om de oogen van de Waereld te verblinden;
Voor my, myn slécht, én stemmig kleed,
Maakt dat geen ménsch van my iet dénken kan, óf weet.
| |
Achtste tooneel.
Filibert, Volkert, Geertruy, Joris.
Kund gy myn Vrouwtjen overreeden
Heer, Vólkert? stélt ze 'er wat te vreeden?
Myn Heer, zo tamelyk, 't schynt datze uw byzyn niet
Wél missen kan, uw reis verwékt haar veel verdriet;
'T is wél een swakheid, maar zy mind u als haar leeven.
Ja zulk een Vrouw is ook aan ieder niet gegeeven.
| |
| |
Is ongemeen, zy strékt een voorbeeld aan de jeugd.
Ik acht Neef in dat deel gelukkig.
Ay! zie, hoe staatze daar, hoe drukkig.
Ik bid, Liéf, kweldme tóch nïet meêr.
Och! wat 's opréchte liefde teêr.
Nou, Engel, schrei niet of je maakt my ook bewoogen,
Je parst me traanen uit men oogen.
Ja, ja, spót al mét myn verdriet.
Neen, Hartje, 'k doe dat zéker niet.
Nu, Neef, behouden reis, vaar wél, ik zal u morgen,
Als 't is gezégt, het géld bezórgen.
Wat blyf ik u daar voor verplicht.
Wél zou ik zo veel niet voor u doen, én voor Nicht.
Vaar wél, én goede nacht.
| |
| |
| |
Negende tooneel.
Filibert, Geertruy, Joris.
Verloopt de tyd, geef Neef dit brief je als hy hét géld
Hier mórgen vroeg in huis bestélt,
Je kunt het ook wel door een Kruijer laaten haalen;
Dan moetje die Sinjeur betaalen,
Daar ik dat goed van héb gekócht,
Dat gist'ren is in huis gebrógt;
Ik had hem uitgestélt tót mórgen
Ay! Hartje, wilt dan ook men reiszak. voort bezórgen
Laat Béletje de brief bestéllen.
| |
Thiende tooneel.
Filibert, Joris.
Nu alles vaardig? want het word al tyd na 'k gis.
Moet ik ook nóch aan iemand schryven?
Niet dat ik weet, maar gaat
Je reis nóch voort, Sinjeur?
Is dat, moet ik niet zien men schulden in te krygen?
Wél alsje moet, dan moet ik swygen,
Maar wist jy wat hier al geschied
Als jy van huis bént, Heer, je gingt van avond niet.
| |
| |
Wél wat geschiet 'er, spreek?
Ik durf 't je schier niet zéggen,
Hoe hier in huis de zaaken léggen,
Je zout me ook niet gelooven, maar zie daar
Ik sweer 't, al wat ik zég is waar,
Ik zél 't bewyzen, én zo ik blyv' in gebreeken
Jaag my dan voor een vagebond, een guit
Vry uit je huis, en geef me niet een enk'le duit
Van al men huur, nóch meêr, je meugt me vry deursteeken
Wel zég wat isser dan te doen?
Wat schort 'er? óch! men leeden beeven.
Sinjeur, iet dat je van je leeven,
In 't alderminst niet zoud vermôen.
Wat isser dan? spreek op!
Als ik 't je zou ontdékken,
Moest jy belooven, dat je niet, uit ongedult,
De gantsche zaak verbrodden zult
Mét raazen, want het zou jou meest tót nadeel strékken.
Wél dat beloov' ik; zég nu op wat dat 'er schort.
Wél hoor, Sinjeur! jou Vrouwtje word
Wat wilje daar meê zéggen?
Niet; als dat hy gaat in jou plaats by Juffrouw léggen
| |
| |
Wat! speelt dan men Vrouw de hoer?
Sinjeur, ik héb 'er zélf al twé dry maal verspied,
En 'k zélt je zien doen veur jou oogen,
Geloof men zéggen eerder niet.
Ach! houw me vast, ik stérf; wie zou dat toevertrouwen,
Aan zulk een Spiegel aller vrouwen?
Maar word ik dol? geloof ik dat
Men Vrouw heur eer zo vuil beklad,
Op 't zéggen van een guit, die door zyn snoode streeken,
Heur zoekt de kroon van 't hoofd te spreeken?
Sinjeur, denk wat je zégt, én doet,
Hou jy't nóch staande, schélm? Ik zég je hébt geloogen.
Ey! raas dóch niet, dénk om je woord,
Want zo je Vrouw maar 't minste hoord,
Dan is 't niet meêt in myn vermoogen,
Om jou het zélf te laaten zien.
Wél 't kan onmoogelyk geschiên,
Dat zy, die pas van my een oogenblik kan duuren,
Uitwérken zou die snoode kuuren.
Ja daer deur heeft ze jou verkloekt
Tót nu toe, én zo fraai gedoekt.
Wél wie zal dan iet toebetrouwen,
Op't vleijen, én geschrei van vrouwen?
| |
| |
Maar zégt eens, Joris, hoe je 't weet?
Wél hoor, Sinjeur, 'k héb lang geweeten, dat de waagen
In huis niet récht ging, én het is me zéker leet
Dat jou Kozyn doet hoorens draagén;
'k Beként, ik héb 'er na gegaan,
Als jy van huis waart, én vernoomen
Waar dat zy by malkander komen;
'T is in een sluiphuis, by een zéker Roffiaen,
En tót nóch meêr bewys dat ik niet bén bedrógen,
Dat alles waar is, én geen loogen,
Men Neef heeft zélf altyd voor heur gespeeld.
Je zweer 'et! wel, zie daar,
Ik zég 't je, maar mét waare woorden,
Indien het waarheid is zél ik de Hoer vermoorden;
Och! och! wat word ik ongerust,
Och! dit beneemt my al men lust;
Men Vrouw lichtvaardig; maar het kan niet moog'lyk weezen;
Zy lykt zo deugdig van gemoed,
Zo zédig, én wél opgevoed,
Ik laatme niet zo licht beleezen.
Wél hoor, veel woorden zyn om niet,
Sinjeur, maar zél jy 't niet gelooven als je 't ziet.
Zo lang ter zyden, én geloof het geen ik zég,
Sinjeur, wanneerwe zyn op weg.
| |
| |
Zél ik de heek zaak gelyk het lyd ontvouwen
En wat van ons gedaan moet zyn,
Ik zel je ook in het breed dan zeggen,
Hoé wy het hooren aan te leggen.
Ja wel, de Duivel haal Kozyn;
Hy wil geen Intrést van zyn geld van my genieten,
Maar na dat jy men nou verhaalt,
Heeft hém men Vrouw wél ruim betaalt;
Ik wed'er meêr zyn die zo gaeren géld verschieten.
Swyg, daar komt Juffrouw.
| |
Elfde tooneel.
Geertruy, Filibert, Joris, Bely.
Hier is je reiszak, hébje iet meerder ook te zéggen.
Ze is wel verrzien van al wat dient tot jou gerief
Ik mag ze hier vast neêr gaan leggen.
Neen, 't is zo wél; kom kryg men mantel, en men hoed.
Kom voort, waar wacht hy nou zo lang na dezen bloed.
Je gaat men eindelyk begeeven?
Ja, ja, weest maar te vreên,
| |
| |
Ik zal. Hier, Joris, neem de zak.
Vaar wél; ik moet dan eindlyk scheiden.
Ei! eens gekust, nóch eens.
Al wél, ei! weest te vreên.
Reis doch voorzichtig mét je beiden.
En breek in 't keeren hals en been.
| |
Twaalfde tooneel.
Geertruy, Bely.
HOor, Bély, Vólkert Neef heeft my mét ernst gebéden,
Of ik hém wou vergasten, 'k hébt belooft,
En 't zél wat laat zyn eer ik 't huis kom, 'k héb ook héden
Veel swarigheden in men hoofd,
Zo door't vertrékken van men Man, als andre zaaken,
Die 'k wil vergeeten door 't gezélschap, ga, bestél
De Brief, en kom voort weêr, ik zél
Terwyl men zélven vaardig maaken.
Geertruy binnen.
Wél, Juffrouw. Dit 's na wénsch, zy gaan weer zamen heen,
Dan héb ik mooy het huis alleen,
Dan kan ik onze Dirk weêr delikaat onthaalen,
Myn lieve Vryer, Juffrouw gaat
Te gast by Vólkert, nou 'k zél swijgen, maar dat staat
Ons schoon, hier zal geen ménsch na taalen.
Ook sny ik, want het doet men beurs in 't minst geen zeer,
Zacht bteeje riemen uit een ander man zen leer.
Einde van 't Eerste Bedryf.
|
|
Auteursrechtvrij
