Volledige werken van den ouden heer Smits. Deel 1

[p. V]

[Woord vooraf]

De Oude Heer Smits is niet meer!

Met een diep weemoedig gevoel schrijf ik die woorden neder en ik lees ze over, en ik kan het toch niet goed begrijpen, dat het zoo is. En hoe velen zijn er in Nederland, die dat gevoel met mij zullen deelen; - voor hoe velen is bij het vernemen van de treurmare, dat hij was heengegaan, met vernieuwde kracht het beeld voor den geest gekomen van den beminnelijken schrijver, aan wien zij zooveel genoeglijke oogenblikken, zooveel weldadige indrukken te danken hadden, - van den scherpzinnigen opmerker, die zulke juiste grepen wist te doen in het rijke leven der maatschappij, - van den fijn gevoelenden humorist, die, bij zijn onverwinnelijken afkeer van onwaarheid en schijn, zulk een open oog had voor al wat goed is en schoon, wiens hart zoo warm klopte voor de menschheid, die hij lief had.

Ze liggen hier allen naast mij, de vruchten van zijn rijken geest,

[p. VI]

die duizenden bladzijden, waar hij den stempel van zijne krachtige individualiteit op heeft gedrukt, die zulk een zeldzaam rijken schat bevatten van wereldkennis en ervaring, en als letterkundige produkten in zijn eigenaardigen stijl het bewijs leveren van zijn meesterschap over den vorm.

In de laatste dagen van zijn leven, toen wij nog geslingerd werden tusschen vrees en hoop, heb ik ze alle bijeengelegd, en ik zocht er afleiding in, en leefde weer met hem in een lang vervlogen, gelukkigen tijd. En opnieuw voelde ik mij onweerstaanbaar aangetrokken en geboeid door die van geest en humor tintelende regels, vol gemoedelijken ernst en spelend vernuft, als ik bladerde in zijne ‘Brieven en uitboezemingen,’ zijn ‘Clementine,’ zijn ‘Familie van ons,’ zijn ‘Nieuwjaarswensch,’ zijn satiriek vertoog ‘Over de belangrijkheid van de nietigheid,’ zijn geestige parodie: ‘de proeve van een groote opera,’ zijne gevoelvolle schetsen: ‘ons oud huis,’ ‘de drie gratiën,’ ‘zoo'n prul van een dansmeester,’ ‘een arme sukkel,’ en zoo vele andere, die hem eene blijvende plaats in onze Nederlandsche letterkunde en te gelijk in de harten zijner lezers hebben verzekerd.

Hij heeft zijne laatste bladzijde geschreven - zijn arbeid is volbracht; maar toch, bij het weemoedig gevoel, dat die gedachte in ons opwekt, moeten wij dankbaar zijn voor het vele, dat hij ons gegeven heeft.

[p. VII]

De uitgever heeft gewenscht, dat deze ‘Volledige werken’ onder mijn toezicht zouden verschijnen, en ik er een levensbericht van onzen onvergetelijken vriend aan zou toevoegen - mijn antwoord is natuurlijk toestemmend geweest.

Het was in Maart 1877, dat ik de bovenstaande regelen schreef, die de inteekenlijst op de Werken van den Ouden Heer Smits vergezelden, en waarop door het Nederlandsche publiek met eene zeldzame deelneming werd geantwoord. Duizenden exemplaren waren er noodig om aan de aanvragen te voldoen, en thans, nu er ter nauwernood vijf jaren verloopen zijn, getuigt de noodzakelijkheid van een herdruk, dat mijn oordeel over Lindo's werk niet alleen dat was van een belangstellend vriend, maar de uitdrukking van eene algemeene waardeering in wijden kring, terwijl daardoor tevens het bewijs wordt geleverd, dat er in onze tegenwoordige Nederlandsche maatschappij nog warme sympathie wordt gevonden voor een werk, dat op elke bladzijde van eene door en door gezonde levensopvatting getuigt.

November, 1882.
L. MULDER