De rebellie van 1815, algemeen bekend als Slachters Nek

[p. 217]

No. 3.
S. 2. Minuten, 18 December 1815.
Uitenhagen.

Compareerde voor de Speciale Commissie van Justitie, zitting houdonde te Uitenhagen, Johannes Christiaan Muller, oud 24 jaren, geboren op Sneeuwberg, woonachtig in de Tarka, dewelke, &c.

Dat Hendrik Prinslo, met Theunis de Klerk, in zekeren nacht, in de maand November, omstreeks den 8sten of 10den (zonder dat hij, Compt., dit met juistheid koude opgeven) op de plaats waar hij, Compt., woonde, waren gekomen, en Hendrik Prinslo gezegd had dat de Compt. een brief moest wegbrengen, en te dien einde zijn paard gereed maken; waarop de Compt. zijne paarden hebbende gehaald, Hendrik Prinslo hem, Compt., een brief had overgegeven, welke toegemaakt was, met last om denzelven aan Jacobus Krugel te brengen, aan wien hij, Compt., zeggen moest, dat hij, na den brief te hebben gelezen, denzelven in des Compt.'s presentie verbranden moest; bij het overgeven van welken brief tegenwoordig waren geweest Zacharias de Beer, Hermanus Hartzenberg, Theunis de Klerk, en des Compt.'s broeder Diderik.

Dat de Compt. vervolgens zijnde weggereden, den voors: brief aan zijn Veldkornet Stephanus van Wijk had gebracht, omdat hij, Compt., van H. Prinslo verstaan had dat er in stond dat Jac, Krugel, de menschen moest bij elkander verzamelen en de Veldkornet hem, Compt. reeds te voren gezegd had dat, wanneer zoo iets plaats had, de Compt. hem moest waarschuwen.

Dat de voors: Veldkornet, na den brief in des Compt.'s presentie opengebroken en gelezen te hebben, dadelijk was te paard gesprongen, en naar den Adjunct-Landdrost Van de Graaff gereden, den gem: brief medenemende, zijnde de Comparant toen naar huis teruggekeerd, en de Veldkornets Van Wijk en Van Heerden met omtrent achttien manschappen des anderen daags bij den Comparant gekomen, doch van welke slechts vier waren in huis geweest, en de anderen naar Piet Venter terug gereden, terwijl Johannes Bezuidenhout met de zijnen reeds weg was; zijnde de voorm: Veldcornets een weinig te laat gekomen.

Waarna aan den Compt. nog is gevraagd en door hem beantwoord als volgt:-

Vragen door de commissie.

1. Heeft uw broeder u ook iets gezegd toen gij den brief had aangenomen?

Antwoord: Hij heeft mij gevraagd wat ik met dien brief zoude doen, en op mijn zeggen, dat ik dien naar mijnen Veldcornet zouden brengen, heeft hij

[p. 218]

	mij gezegd, dat dit goed was, dat ik maar regelrecht naar den Veldcornet rijden moest.
2. Heeft uw broeder u ook nog eene boodschap medegegeven aan den Veldcornet?	Antwoord: Ja, hij heeft mij gezegd van den Veldcornet adsistentie te verzoeken om ons uit te halen, en daarop is de Veldcornet ook den volgenden dag gekomen; mijn broeder liet door mij aan den Veldcornet ook weten, dat hij nu geen tijd had om hem te schrijven, maar dat hij uit den brief van Prinslo genoeg zien zoude, want de Veldcornet had reeds tevoren gezegd dat als de menschen weder zulk gewoel maakten, wij 't moesten laten weten.
3. Hebt gij ook aan Bezuidenhout of Prinslo rapport gebracht wegens het bestellen van den brief?	Antwoord: Prinslo heb ik niet weder gezien, maar aan Bezuidenhout heb ik op raad van den Veldcornet gezegd, dat ik den brief aan stukken had gescheurd, en dat Jacobus Krugel bij den Landdrost was.
4. Is u ook de inhoud van den brief bekend geweest?	Antwoord: Niet alles, de Veldcornet Van Wijk heeft ze wel voorgelezen, maar ik heb dat niet onthouden.
5. Hebt gij ze ook door Prinslo of Bezuidenhout laten lezen?	Antwoord: Neen, ik heb ze toegelakt ontvangen.
6. Zoudt gij dien brief nog herkennen?	Antwoord: Ja.
7. De brief van 9 November 1815, geteekend H.F. Prinslo vertoond zijnde, en gevraagd of dit dezelfde is?	Antwoord: Zegt ja, ik herken denzelven aan 't opschrift.
8. Hebt gij geweigerd, dezen brief ongezegeld te ontvangen?	Antwoord: Ja, ik heb gezegd dat ik geen open brief medenam.

[p. 219]

9. Waar is de brief geschreven en door wien?	Antwoord: Dat weet ik niet, ik heb gehoord dat ze aan de overzijde van waar wij leggen, bij Faber of Bezuidenhout zoude geschreven zijn: ik heb dezelve slechts gezegeld ontvangen.
10. Is 't u ook bekend, dat Faber in 't Kafferland is geweest?	Antwoord: Ja.
11. Wanneer is hij daar geweest?	Antwoord: Ik weet niet zeker, maar ik meen vóór het zenden van den brief. Zegt verder: Ik geloof dat hij er twee malen is geweest, doch van eens weet ik zeker, omdat Bezuidenhout 't heeft gezegd.
12. Weet gij ook wie meer met hem in 't Kafferland zijn geweest?	Antwoord: Neen, want hij is alleen weggereden; een Hottentot, Cobus, van mijn broeder, is mede geweest als roerdrager; ik heb hem naderhand bij drie Veldcornets, Jacob Venter, Andries Venter en Stephanus van Wijk, gebracht, welke hem hebben ondervraagd, en zijne antwoorden opgeschreven, die naar den Adjunct-Landdrost Van de Graaff zijn gezonden.
13. Weet gij ook op welke wijze die Hottentot is medegegaan?	Antwoord: Joh. Bezuidenhout heeft mijn broeder gelast dien Hottentot af te geven.
14. Is dit gebeurd vóór of ná u de brief ter bezorging was gegeven?	Antwoord: Dat weet ik niet recht.
15. Is uw broeder ook die menschen agter aan gereden, nadat de Veldcornets op uw plaats gekomen waren, en om welke reden?	Antwoord: Ja - de Veldcornet Willem van Heerden beeft hem nog een paard gegeven, en hij moest die menschen ophouden tot de Veldcornets gekomen waren om met hen te spreken; zooals ik van mijn broeder

[p. 220]

	gehoord heb, maar zij zijn doorgetrokken.
16. Zijt gij op uw plaats gebleven, of waar zijt gij heen gegaan?	Antwoord: De Veldcornets hebben ons vier of vijf dagen daarna komen halen naar Piet Venter, waar hun commando lag, maar alle dagen was er eene patrouille van onzen Veldcornet bij onze plaats.
17. Weet gij ook welken koers Bezuidenhout en de anderen genomen hebben, toen uw broeder dezelve is achteraan gereden?	Antwoord: Tarka af naar den kant van Bester, het pad naar Bruintjeshoogte op. Er is maar één pad.
18. Weet gij wie zich toen bij Bezuidenhout bevonden?	Antwoord: Johannes Hartzenberg, twee Bothma's, namelijk Stephanus en Abraham, en Andries Meijer.
19. Hebt gij dezelven gezien, of hoe weet gij dat?	Antwoord: De Bothma's waren bij mij aan huis geweest, en de anderen heb ik aan de overzijde zien voorbijrijden.
20. Waren zij daar expres gekomen om met Bezuidenhout mede te rijden?	Antwoord: Dat moet zoo wezen, zij zijn een voor een gekomen; zij moesten naar Bruintjeshoogte.
21. Wat moesten zij daar doen?	Antwoord: Dat weet ik niet, maar zij vroegen mij om mede te gaan, hetgeen ik geweigerd heb, want ik verwagtte elk oogenblik den Veldcornet, doch die is een weinig te laat gekomen.
22. Waren zij gewapend?	Antwoord: Ja.
23. Hebt gij ook iets verder gehoord, hoe het met hen afgeloopen is?	Antwoord: Neen, ik heb hen niet weder gezien.
24. Hebt gij van uw broeder ook gehoord, wie den brief geschreven en geteekend heeft?	Antwoord: Ja, hij heeft mij verhaald, dat Stephanus Bothma den brief geschreven, en Hen-

[p. 221]

	drik Prinslo denzelven geteekend heeft, maar ben daar niet bij geweest.
25. Wie is u voorgekomen dat het hoofd van die bende is geweest?	Antwoord: Ik denk Hendrik Prinslo, omdat de anderen gereed waren een anderen koers uit te trekken naar Nieuweveld, waartoe zij een nieuwen disselboom en schamelbout aan den wagen hadden gemaakt, maar toen H. Prinslo gekomen is, heeft hij dat gestaakt.

Niets meer, enz.

Aldus gedaan op den 18den December 1815.

Als Gecommitteerdens:

P. Diemel,

W. Hiddingh.

Johan^s. Chrisⁿ Muller.

Mij present,

G. Beelaerts van Blokland,

Secretaris.