Letterkundig woordenboek voor Noord en Zuid

[Spieghel Historiael]

Spieghel Historiael, M.E. naam voor rijmkroniek, o.a. die van Jacob van Maerlant; zie Speculum. Voortgezet door Philips Utenbroeke, later door Lodewijk van Velthem. Van Maerlant droeg het werk op aan Floris V, 1290. Uitgegeven door M. de Vries en Eelco Verwijs 1858-'63. Eerste uitgave 1784 van Clignett en Steenwinkel; daarna door Bilderdijk en Steenwinkel voor het Instituut; dan door Joost Hiddes Halbertsma.

In 1869 werd de tweede Partie van het werk weergevonden te Wenen. Uitgegeven 1879 door Ferdinand von Hellwald, M. de Vries en E. Verwijs; dit is het deel, geschreven door Philip van Utenbroeke. De Mij. v. Letterkunde bezorgde de uitgave.

Van Maerlant heeft met zijn vertaling een reuzenwerk tot stand gebracht; de 1e partie omvat 33 000 verzen; de 3e 40 000; van de 4e heeft hij nog 18 000 regels gereed gekregen; vertaling van het Speculum historiale van Vincent van Beauvais, doch een vertaling die heel vaak een zelfstandige bewerking is. Maria van Berlaer, een edelvrouw uit Antwerpen, liet Lodewijk van Velthem de 4e partie gereed maken, lopende van 1248 tot 1256. Lodewijk deed het slordig; in 1315 was hij gereed; van zijn werk zijn 8000 verzen over.

Op aansporing van Jan Visier, dienstman van de heer van Voorne, voegde Van Velthem er een 5e partie bij over de jaren 1256-1316, in 30 000 verzen. Weer slordig bewerkt, doch wegens de verhalen van ooggetuigen een der beste Mnl. geschiedwerken. Behandelt o.a. de moord op Floris V en de Guldensporenslag. Met veel verhalen van monsters, mirakels en tempeesten. En met tot slot 5 clausules ter ere van

[p. 499]

Maria, die hem gered had uit het gevaar van blind worden, toen hij in 1316 de pest had.

De Spieghel Historiael of Rym-Spiegel van Van Velthem uitgegeven door Isaäc le Long, 1717.