Letterkundig woordenboek voor Noord en Zuid

[natuurgevoel]

natuurgevoel, reeds vertolkt in de gedichten van Hildegaersberch en in het wereldlijk lied der 15e eeuw. Komt krachtig tot uiting in de Duytsche Lier van Jan Luyken, 1671. Waarneming van de natuur treedt ook aan de dag bij Vondel in zijn drama's, reeds te beginnen met Pascha, en verder in gedichtjes als Wiltzangh; zo ook bij Bredero, Camphuysen, Dullaert, Hooft. Doch nergens zo duidelijk als bij Luyken, ook in zijn latere vrome werken, waarin de schoonheid van de wereld afschaduwing is van de hemelse zaligheid. Daarna kwam Wellekens met zijn Herderszang. In zijn Zielrust bezingt hij Bergen in N. Holland.

[p. 366]

In de 18e eeuw vooral Poot, maar ook Dirk Smits, N.S. van Winter en De Marre. In proza Justus van Effen: 85ste en 89ste Vertoog. Zie verder H. Snakenburg; daarna Van de Kasteele en vooral Elisabeth Maria Post en Feith, (Herfstzang, 1790). Ook Van Alphen (De Starrenhemel). De Perponcher schreef De Beschouwing der Natuur op hooge Bergen; Simon Stijl dichtte Zanglust bij het zien der stille Zee.

De voornaamste der dichters van natuurgevoel in de 19e eeuw was Staring, en na hem zijn landsman Sloet tot Oldhuis. D.J. van Lennep droeg 1826 zijn Hollandsche Duinzang voor in het Instituut. Bilderdijk vertaalde Het Buitenleven uit het F. van Delille. Bij de Vlaamse schrijvers Conscience en Gezelle en daarna het uitbundigst van allen Stijn Streuvels. In het Afrikaans Leipoldt.

A.E.C. v.d. Looy van der Leeuw schreef 1910 Natuurgevoel in de M.E. Ned. Letteren.