[Dr. Nicolaes Heinsius Jr.]
Heinsius Jr., Dr. Nicolaes -, 1656-1718, zoon v. Nicolaes Sr. en Margaretha Wullen. Werd 1677 wegens manslag verbannen en leidde verder een zwervend leven. Tot 1687 was hij de lijfarts van Christina van Zweden; daarna v.d. keurvorst van Brandenburg; in 1695 trok hij naar Kuilenburg; in 1707 verzocht hij aan de S.G. om opheffing van zijn banvonnis. Schreef 1695 Den Vermakelijken Avanturier en 1697 Don Clarazel de Gontarnos, schelmenromans.
Hij staat onder invloed van Lazarillo; verder van Aleman, Quevedo en Scarron. De romans bieden een reeks van avonturen; zij keren zich doorlopend tegen de heroïschgalante boeken. Iets nieuws is het gebruik van veel Franse woorden, maar overigens is het verhaal alleronderhoudendst verteld en tintelt het van geest en leven. 't Portret van zijn moeder getekend in Mirandor, den Vermakelijken Avanturier. Ook vertaalde hij Le romant comique van Scarron, almede een schelmenroman, in 1678, als De Kluchtige romant of de edelmoedige comedianten.
Te Kleef, bij de keurvorst, schreef hij zijn werken over de geneeskunde, o.a. De Kwynende Venus, 1697; over 't Podagra, 1698; over 't Kwikzilver, 1704; Over de Venusziekte; over de Melk-cuur, 1693. Studie over Heinsius door Dr. J. ten Brink, 1885. Over Heinsius in dienst van Christina van Zweden het proefschrift van Dr. F.F. Blok, 1949.
Auteursrecht onbekend