Letterkundig woordenboek voor Noord en Zuid

[Anna Bijns]

Bijns, Anna -, 1494-1575, schoolmeesteres te Antwerpen; gaf 1528 haar eerste bundel refereinen uit, tegen de vermaledijde Lutherse sekte. Deze werden in 't L. vertaald en in 't Ned. herhaaldelijk gedrukt in de 16e eeuw. In 1548 en '67 verschenen haar 2e en 3e bundel. Alle drie weer uitgegeven door Van Helten, 1875.

In hs. bewaard bleven een 100-tal refereinen ‘int vroede, int amoureuze, int sotte’, waarvan enkele in de Refereinen van Jan de Bruyne, uitgegeven door Ch. Ruelens. Vlak daarop werden nog 2 hss. gevonden te Brugge en te Brussel; uitgegeven door Jonckbloet en Van Helten 1880 en verder door de Vlaamsche Bibliophilen, 1886.

Meer suers dan soets, was haar spreuk; zij bleef in de school, tot ze tachtig jaar was. Begraven op O.L.V. kerkhof, ‘zo eenvoudig mogelijk’.

Bijzonder fel was zij tegen Maarten Luther, die zij in een hekeldicht als erger uitschildert dan Maarten van Rossum:

[p. 84]

 

Al heeft de duvel dees twee Mertens

 

by der kelen,

 

Noch schijnt Merten van Rossom

 

de beste van tween.....

 

Al en is der keuze niet weert

 

een platte peere,

 

Noch schijnt Merten van Rossom

 

de beste van tween.

Zij staat op één rij met Hadewych en Zuster Bertken, maar zij staat veel meer midden in het leven; het was geen tijd en in de drukste koopstad ook geen plaats voor een overgave aan de hemelse ‘minne’; er is kracht en hartstocht in de volkstaal, waarvan zij zich bedient. Naast de stichtelijke poëzie beoefende zij ook het minnedicht, zo in het referein:

Totter doot blijf ik u, lief, getrouwe.

Daarnaast:

Ongebonden best, weeldig wijf sonder man.

Van de geestelijke refreinen:

Och hoe schoon moet hij zijn,
die 't al heeft geschapen!

De Refereinen uitgegeven door M.A. Bogaers en Dr. W. v. Helten; verder door Dr. E. Soens in Leuvensche Bijdragen IV en in 1949 door Lode Roose. J. v.d. Branden gaf uit Anne Bijns, leven, werken en tijd, Antw. 1911.