Multatuli Encyclopedie

Regent,

inlands hoofd van hoge rang, die in iedere afdeling van een residentie de assistent-resident ter zijde stond. Hij behoorde veelal tot één van de vorstengeslachten die vroeger geregeerd hadden. m. vergelijkt de positie van de regenten met die van de ‘Ryks-, Mark-, Gau-, Grens- en Burggraven van het Duitse Ryk evenzo door den Keizer aangesteld, en meestal gekozen uit de Baronnen’ (Max Havelaar, vw i, p. 59). Ook schrijft hij dat de Europese ambtenaar zijn regent dient ‘te behandelen als zyn jongeren broeder’ (vw i, p. 62):

‘De Europeaan zy wel-opgevoed en kies, hy gedrage zich met vriendelyke waardigheid, en kan dan zeker zyn dat de Regent van zyn kant hem het bestuur gemakkelyk maken zal. Het stuitend bevelen, in verzoekenden vorm geuit, wordt met stiptheid nagekomen, het verschil in stand, geboorte, rykdom, wordt uitgewist door den Regent zelf, die den Europeaan, als vertegenwoordiger des Konings van Nederland, tot zich opheft, en tenslotte is een verhouding die, oppervlakkig beschouwd, botsing moet te weeg brengen, zeer dikwyls de bron van een aangenaam verkeer.’ (vw i, p. 63)

Over het verschil in positie van een Europese ambtenaar en een regent schrijft hij:

‘Hy [de Europese ambtenaar] bekleedt een ambt om den brode. Zyn inkomsten zyn juist voldoende, en zelfs vaak niet voldoende, om aan de zynen het nodige te verschaffen. De Regent is: Toemenggoeng, Adipati, ja zelfs Pangèran [*Pangérang], d.i. Javaans prins. De

[p. 388]

vraag voor hem is niet dat hy leve, hy moet zó leven, als het volk gewoon is dit te zien van zyn aristokratie. (...) De Europeaan leeft burgerlyk, de Regent leeft - of wordt verondersteld te leven - als een vorst.’ (vw i, p. 63)

*Cultuurstelsel *Karta Nata Negara