Pompeï en Herculaneum,
twee steden aan de voet van de Vesuvius die in 79 n.Chr. door lava bedolven werden. In 1748 heeft men een begin gemaakt met het opgraven van deze steden.
De studie van de onderwerpen of voorwerpen zelf is beter dan de diepste studie uit boeken, aldus m. in Idee 250. Hij eindigt dit Idee met de opmerking: ‘Pompeii en Herculaneum zyn de enig-ware boeken over de zeden der Romeinen.’ (vw ii, p. 461).