Mazeppa, Iwan Stepanowitsj Masepa-,
ca. 1644-1709, edelman uit de Oekraïne, Russisch officier en hetman van de Kozakken. Vertrouweling van Peter de Grote, met wie hij in 1696 tegen de Turken vocht. Hij wilde zich daarna onafhankelijk maken en verbond zich daarom met Stanislaus Leszcinski van Polen en Karel xii van Zweden. Hij haalde Karei xii over een tocht naar de Oekraïne te maken, waar Karel xii door het gereorganiseerde Russische leger in 1709 bij Poeltawa verpletterend verslagen werd. Karel xii vluchtte hierop naar Turks grondgebied, Mazeppa werd, volgens de legende, vastgebonden op een paard de steppe ingejaagd.
In Idee 405 schrijft m. dat hij als een ‘nieuwe Mazeppa’, ‘van tyd tot tyd de werelddelen [doorjaagt]’ (vw ii, p. 610).