Multatuli Encyclopedie

Losse bladen uit het dagboek van een oud man,

door dd. geschreven te Batavia (1841; vw viii, p. 80-84), Natal en Padang (1843-1844; vw viii, p. 364-381). Twee genieën zweven hem hierin voor de geest: Napoleon en Rousseau. Napoleon vooral vanwege zijn krijgsdaden en grote gedachten, waarmee hij het lot van Europa bepaalde. De Losse Bladen bestaan uit twee delen: het eerste met als opschrift ‘Het Schoone, Geluk’, een beschouwing over zelfopoffering.

Het tweede, ‘Jongelingsdroomen’ van *Vader Anton, die volgens het verhaal tijdens de Bataafse Republiek naar de Oost ging. Het contrast tussen de dromen van de jongeling en de alledaagsheid drieëndertig jaar later:

‘Spot als gij wilt... maar niet met mijn dagboekschrijver. Spot met uw geslacht, spot met de menschen, spot met u zelven! De droomen van vader Anton's jeugd... het zijn ook uwe, onze droomen. Zijne teleurstelling zal ook de teleurstelling van uwen ouderdom wezen. Waag het niet te zeggen dat gij niet zooveel voor u zelven van de toekomst wachttet, dat gij niet zoo bedrogen, dat gij verstandiger, wereldkundiger geweest zijt, die verklaring zou tegen u getuigen!’ (vw viii, p. 381)

In zijn *‘Brief aan A.C. Kruseman’ van februari-mei 1851 neemt dd. gedeeltes van deze ‘Losse bladen’ op.